Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

222
763. 1622 Juni 7. Aan S. Episcopius 1
.
Simoni Episcopio Hugo Grotius S.P.D.
Voluptati mihi fuerunt, vir clarissime, literae tuae, tum propter alia, tum maxime
quia secundiorem valetudinem tuam mihi nuntiarent. Deus eam tibi magis magisque
roboret, quo firmior sis ad sustinendos labores, quos tibi veritatis et pietatis studium
imponunt. Confessio 2 apud aequos homines, ut spero, nobis proderit. Certe inveni
quibus ea impense probaretur. Quare exemplaria aliquot mitti mihi velim, quae dare
possim his qui non indigni videbuntur. In quaestione de gerendo magistratu 3 non
dubito quin diligenter sis excussurus quae sacris literis eam ad rem pertinentia
continentur. An uti cupias testimoniis veterum Christianorum, quibus appareat rem
ipsam nec fuisse communi Christianorum iudicio damnatam, nescio. Vidisti quae a
me erant congesta; si quid in illis est quod usui tibi esse possit, libenter describam.
Quod si etiam aliud sit quippiam in quo sublevare labores tuos possum rogo ne mihi
parcas.
Examen Lessianae consultationis 4 a te susceptum valde gaudeo; pridem enim
est quod illi libro reponi aliquid breve ac perspicuum desidero. Puto nec male
facturum te si obiter fundamenta Cassandrianorum 5 refellas qui etiam plerosque
Romanae Ecclesiae errores improbantibus auctores sunt ne ab eius communione
discedant. Videntur mihi duo esse praecipue excutienda: prius an actus per se
licitus, puta adorationis gestum exhibere in sa(cra) synaxi, fiat illicitus propter eam
interpretationem, quam praesides Ecclesiae tali actui dederunt, puta quod actus ille
obiectum habeat Christum ut sub panis accidentibus praesentem, aut etiam ipsa
signa visibilia. Alterum an quis licite se possit aggregare coetui, cuius coetus
praesides quaedam dogmata, quae ipse improbet, habeant ut necessaria ad suam
communionem obtinendam, licet disertam eorum professionem a privatis non exigant.
De dogmate iudicii ἀναμαρτήτου Romani Pontificis, de eiusdem potesta(te)
monarchica in Ecclesiam et in Principes, non est illis facessendum negotium: nam
ista dogmata adeo non probant ut etiam libris palam editis oppugnent, quod
quanquam faciunt, nihilominus hic in Gallia in communione retinentur. Iidem illi
coram imaginibus non procumbunt; neque adesse cupiunt cum pompatice
circumfertur eucharistia. Dogmata vero de imploranda sanctorum commendatione,
de poenis temporariis post hanc vitam et al(ia) quaedam eiusmodi habent pro non
necessariis, negantque se obligari definitionibus quas Ecclesiae illius praesides
fecerunt, easque accensent persecutionibus quae piis ferendae sint, ut et
subtractionem calicis.
De Cameronis scripto 6 tecum sentio operae pretium facturum qui vestigia
1 Hs. U.B. Amsterdam, cod. III E 1. Gedrukt Epistolae p. 67; Epistolae eccl. p. 681.
2 Episcopius' Belydenisse ofte Verklaringhe van 't ghevoelen der Leeraren die in de Gheunieerde
Nederlanden Remonstranten worden ghenaemt etc. 1621 (Knuttel n o . 3266; Petit, Bibliogr.
Lijst p. 121 n o . 10).
3 In de Opera Theologica van Episcopius (1650) komt voor een Tractatus brevis in quo
expenditur: an homini Christiano liceat gerere magistratum. Een afzonderlijke uitgave is mij
niet bekend. Een vertaling: ‘Tractaet van 't ampt der overheydt, dat is: of een Christen
gheoorlooft zy het zelve te bedienen’ verscheen 1639 te Haarlem (Petit, Bibliogr. Lijst p. 127
n o . 27).
4 Leonh. Lessias, Quae fides et religio sit capessenda consultatio. Of Episcopius het boek
beantwoord heeft blijkt niet.
5 De leer van Georg-Cassander. Grotius zelf gaf 1642 diens Consultatio met aanteekeningen
uit in zijn Via ad pacem ecclesiasticam (Rogge 270).
6 Zie p. 210 n. 12.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2