Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

217
ipsam scriptionem, sive literarum contextum. Alterum res quae ibidem continentur.
Quod characterem, sive literarum contextum attinet, optarem ut is ab usitato et
communi in quibusdam vocabulis - ex gr. in ‘kwaad’ 1 - non ita longe recederet; non
quod rationibus suis careat ista scribendi ratio, sed ne novitas illa lectori avido officiat
aut remoram iniiciat, et ne, dum ad res optimas advertere debet, ad syllabas et
literas considerandas delabatur, vel a cavillatoribus abripiatur.
2. Si fieri posset, optarem ut in finibus quorundam versuum literae N. 2 ratio
haberetur: nescio enim unde fiat ut eius omissio auribus meis durum quid insonare
videatur, et non parum deterere de orationis gratia et venustate. Confirmavit me
aliorum idem prorsus hac de re iudicium.
Res quod attinet:
Argumentum quo probatur fol. 4 et 5 3 Deum unum esse, quia palmarium, cui non
pauca alia in sequentibus superstruuntur, paulo magis adstringendum videtur, aut
fortius suffulciendum. Videtur enim fere in eo principium peti: idem enim est quaerere,
an Deus unus sit, et an id quod a se est, sive τὸ ἄναρχον ϰαὶ ἀναίτιον, unum tantum
sit: Deum enim esse, et a se esse, synonyma sunt, uti ex antedictis patet.
2. Eadem est ratio argumenti, quo probatur materiam non esse aeternam, fol. 6 4 ,
praeterquam quod fundamento careat, materiam actu non esse, sed potentia: etenim
si materia ens est, actu est: actu enim esse, sive extra nihilum esse, et ens esse,
unum et idem sunt. Potentia esse non est esse, sed posse esse. Ita nihilum ipsum
tandem materia esset, quia nihilum potest esse. Cum autem materia dicitur ens non
actu, sed potentia, dicitur tantum in ordine ad has aut illas formas, quas suscipere
potest, non autem in ordine ad entitatem absolute consideratam. Hinc iam apparet
ratio dubii. Si materia est ens, quid repugnat cur a se non sit, et proinde aeterna
non sit? Loquor sub persona opponentis, contra quem disputatur in textu. Fortasse
a se esse non dicit magnam profectionem, sicut neque esse singularem perfectionem
dicit: quid enim singulare habet rudis, indigesta, bruta moles supra nihilum? Sed a
se esse cum tali perfectione ut agere possit in omnia alia, et a nullo pati necesse
habeat, id perfectionem veram quin dicat extra dubium est.
Fol. 7 5 . Providentia singularium explicatius saltem adstruenda videtur: non enim
praecipua difficultatis ratio in eo sita est, an Deus singulare possit cognoscere qua
tale, id est, quatenus unum, sive τὸ δὲ τὶ - quamqum a Philosophis haec quaestio
ventiletur - sed an Deus possit cognoscere singularia omnia, quia multa sunt ac
prope infinita, imo pleraque ita tenuia, ac dilutae vilisque entitatis, ut vix adficere
posse videantur intellectum, aut digna quibus divina mens intendatur.
De imperiis et imperiorum mutationibus quod subiungitur, quaeri potest utrumne
ex illis, tanquam ex indiciis, solide colligi possit providentia divina. Etsi enim certum
sit, imperia imperiorumque mutationes subiici divinae provi-
1 Grotius schrijft: ‘quaet’ of ‘quaed’.
2 Om het rijm schrijft Grotius b.v. (p. 4) ‘achte’; (p. 5) ‘wese’; (ib.) ‘gevonde’.
3 Pag. 2 vv. (1 c uitgave van 1622).
4 Pag. 7.
5 Pag. 10.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2