Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

6
werden ende dat men het stuck van de ordre soo langh wat most laeten rusten, tot
het stuck van de leer soude zijn geaccommodeert. Den Pensionaris Pauw 1 sal my
getuygen dat ick nae voorgaende communicatie met de heeren van Amsterdam
met hem ben gegaen by den Advocaet van Hollant 2 ende aldaer myne redenen
hebbe geallegeert voor het houden van een Synode hoewel de heer Advocaet veel
difficulteyten daerop moveerde. De hoope was alsdoen selff by eenighen van
Amsterdam dat de saecke, door een Provinciale Synode 3 behoorlijck geassisteert,
met eer ende reputatie van de Staten van Hollant geholpen conde werden. Dan
alsoo daernae groote instantie is gedaen op een Nationale Synode, ende ick bevondt
dat de humeuren van veele kerckendienaers, oock van eenighe Magistraten, daervan
vervremdt waeren, vresende dat de saecken meer tot precysheit als tot accomodatie
souden afloopen, heb ick raedt gevraecht aen geleerde Kerckendienaers, soo in
Hollant als in Zeelandt, om te zyen hoe men d' een ende d' anderen contentement
soude connen geven. Tweederley advysen heb ick gehoort: eerst van de Provinciale
Synode te arresteren voor de Nationale, met hoope dat de selve soude volgen; ten
anderen om nevens de Nationale te arbeyden tot een Generale Synode, als minder
partydigh ende hebbende meerder authoriteyt, insonderheit in een saecke van
sulcke importantie, dye oock d'andere kercken was raeckende. Hiertoe hebbe ick
meest geinclineert, alsoo ick over langhe daernae hadde gewenscht ende uyt de
mondt van Syne Majesteit van Groot Bretaigne verstaen dat de selve daer toe was
genegen. Ick hadde oock gezyen veele advysen van uytheemsche Theologanten
daertoe streckende. Hiernae heb ick sedert alles gesocht te dirigeren ende daerom
gearbeyt, dat de presentatie soo van een Nationale als van een Generale Synode
in de Verclaeringhe van de Edelen ende meeste Steden van Hollant soude werden
gevoecht, hebbende noyt connen gevoelen, dat de convocatie van een Generale
Synode soo difficyl soude sijn als eenighe de selve imagineren, insonderheit soo
wanneer de heeren Staten Generael daertoe eenpaerelijck souden willen arbeyden,
alsoo ick wel wiste dat in Engelant, Vrancrijk ende Duitschlant daertoe gheen goede
inclinatiën en ontbraecken. De communicatie die ick met domino Walaeo ende
daernae met Uwe Excellentie hebbe gehouden, hebben hiertoe gestreckt om de
Nationale Synode te arresteren onder belofte van een Generale te bevorderen,
indyen door de Nationale de saecken niet tot eenpaericheit en souden connen
werden gevonden. De openinghe die ick noch onlancx sonder kennisse van den
Advocaet van Hollant, door den Thesorier Generael de Bye 4 aen Uwe Excellentie
hebbe doen doen by geschrifte, was mede hiertoe streckende, ende conde mijns
oordeels wel overeen gebracht werden met het concept van de heeren Staten
Generael sonder verlies van tijdt. Maer dat my mishaeght heeft is geweest dat de
Gedeputeerden van de andere Provinciën noyt en hebben goedtgevonden te comen
tot eenighe presentatiën om de scrupulen van de Heeren van Hollant ofte immers
van 't meerendeel van dyen wech te nemen, maer dat men altijdt wilde gaen by
overstemminghe, 't welck my dochte d'eer van Hollant nyet genoech gedaen te
1 De Amsterdamsche pensionaris Adriaan Pauw (1585-1650).
2 Oldenbarnevelt.
3 De Groot's advies: Redenen waerom het ongeraeden is de Nationale Synode te arresteeren
voor het houden van de Provinciale, bij Brandt, Historie der Reformatie II p. 769 vv.
4 Joris de Bie; zie I p. 331 n. 2.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2