Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

102
atque aliorum testimoniis innotuerat. Atque adeo id ipsum inter causas vel praecipuas
erat, cur vestram Belgicae partem adire cuperem: sed obstitit bellum diu, mox factis
induciis metus ne, quia privatus iam esse desieram, sequius id interpretaretur
hominum malignitas. Sed vere quod dici solet ‘fumum dum metuo in flammam incidi’ 1 .
Nam qui tam temere metueram, ne levi suspicione aspergerer, totis calumniarum
fluctibus mersus sum. Sicut autem in carcere cum essem, me isto Iosephi dicto
solatus sum: ‘nihil feci cur in hanc foveam coniiciendus essem’ 2 : ita nunc liberatus
Dei beneficio - ingratus sim aliter si dicam aut sentiam - merito mihi videor cum
eodem Iosepho dicere posse τοῖς ἐμὲ δωρεὰν μισησᾶσι 3 : ‘Vos quidem in malum hoc
cogitaveratis, Deus autem hoc cogitaverat in bonum’ 4 . Nam exemptus et negotiis
publicis, quae vix ullam animo pacem indulgent, et turbae hominum plerumque per
contagium noxiae, vitam egi quasi ἀσϰητιϰὴν, maximamque partem temporis tum
precibus, tum Sacrae Scripturae et veterum eius interpretum lectioni impendi, eo
sane animo ut, quemadmodum in controversiis de Gratia et Libero Arbitrio id, quod
verum esse firme persuasus sum, magno potentium odio meoque periculo et
professus eram libere, et pro eo, quo tum fungebar, munere tutatus: ita in caeteris
partibus, seposito rerum temporalium respectu, veritatem aut iam cognitam, aut
amplius - neque enim de profectu desperandum est - cognoscendam animose
sequerer, in quo proposito Deum et precatus sum hactenus, et nunc etiam precor,
ut me conservet ac roboret. Cum autem iis, quae praecipua sunt, praecipuam quoque
curam deberi arbitrarer, primitias otii mei consecravi illis rebus, quae Christianorum
universitatem a reliquo humano genere segregant. Itaque eo animo lectis aliquoties
sacris oraculis, atque iis, quae tum adversus Gentes, tum adversus Iudaeos a priscis
ac recentioribus erant disputata, operam dedi, ut eorum summam populari ac patrio
sermone expressam, quo magis lectio allubesceret, quadam versuum dulcedine
condirem 5 , aliis quoque, sed meis praesertim Hollandis hanc operam navans, ut qui
domi cum Iudaeis, peregre cum Mahumetanis et paganis, saepe etiam cum impiis
Dei ac divinae providentiae negatoribus versantur, haberent praesens adversus tot
venena remedium. Is labor in libros sex fluxit, quorum primus Deum esse probat,
ac scitu maxime necessarias proprietates ei assignat, providentiam, et aliud post
hoc, quod hic agitur, aevum; atque inde religionem generaliter adstruit. Secundus
docet eam esse veram religionem, quam Christus Dominus noster in terras attulit.
Tertius autoritatem defendit eorum librorum, quos Veteris et Novi Instrumenti codices
continent. Quartus speciatim Paganismo, quintus Iudaismo, sextus Mahumetismo
opponitur. In eodem opere Christianos omnes hortor, ut omissis ad pietatem minus
facientibus controversiis, praecipue vero animos asperantibus rixis, ad pacem se
concordiamque componant. Confido Deum Optimum Maximum, qui in delineandis
istis Christianismi rudimentis mihi benignus adiutor fuit, hoc etiam mihi concessurum,
ne in erroribus ullis haeream, qui animae meae saluti possint adversari, neve
charitatem abiiciam in eos, qui eidem Domino nomen dederunt, praecipue qui vitae
innocentia tanto nomini respondent: quam in rem omnium bonorum
1 Erasmus, Adagia, i.v.
2 Gen. XL, 15.
3 Joh. XV, 25.
4 Gen. L, 20.
5 Bewijs van den waren godsdienst; zie p. 26 n. 6.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2