Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

86
necessitate accipietur quod, nisi id fiat, nulla spes sit vitandi ea pericula quae bellum
solent comitari? Sane ea ratio si admittitur iam nihil impediet quo minus ipsius Regis
Hispani subeatur imperium si ille aliter a bello nolit absistere. Si pacis causa quidvis
subeundum est, frustra sane per annos quadraginta tantum sanguinis effusum est,
tantum pecuniae erogatum. Optanda quidem pax et bello praeferenda, sed tuta
atque honesta, quae libertatem conservet, non quae inducat in servitutem. Parentes
nostri, cum praeter Hollandiam Zelandiamque, et eas non totas, caetera circum
essent hostilia, nullum extra foedus, vectigalia tenuia, nulla tamen necessitatis
excusatione arma sibi passi sunt excuti. Nos cum septem nationes mari atque
amnibus munitae, non sua tantum vi, sed et externis amicitiis floreant, cum a tributis
et vectigalibus nihil sit immune, ipsaque haec onera tempus et maiora, et ferendi
assuetudine molliora fecerit, eam nunc viam inibimus quae plane in praeceps ducit,
et cedendi modum nescit? Quanto facilius si quid intus turbidum aequis legibus et
offensarum oblivione sarcire, amicorum Regum beneficia vetera agnoscere, nova
mereri. Quod si fit aut aequam et sine verae libertatis delibatione pacem hostis dabit,
aut post avum patremque sentiet communem esse belli aleam, et maiorem
diffusioremque potentiam ad plures ictus patescere. Necessitate igitur reiecta, quae
et priorum temporum comparatione evanescit, et semel admissa in omne flagitium
trahit, ad utilitatis quaestionem relabitur consultatio. Ego vero quae vel in speciem
utilitas ex hac re ostentari possit non video. Nimis enim manifesto docet multorum
iam annorum experientia, Germaniam animis pridem languentibus, armis inhabilem,
aegram discordiis, sibimet sustentandae esse imparem, tantum abest ut ad aliorum
pericula sublevanda quicquam valeat. Si sine ullo libertatis damno de societate sola
ageretur tamen doceret sensus communis, stulte adscisci socios, qui oneri magis
sint futuri quam usui. Quanto maior dementia rei pretiosissimae dispendio emere
rem nihil profuturam. Quid vero non profuturam dico, cum multis modis obfuturam,
non illa tantum communi suspicione, quae formidolosa nobis indicat omnia quae
hostibus valde placent, sed propriis quoque et certis argumentis apertissime liqueat.
Tributa quam sint plebi gravia, quam mercaturae inimica, nemo non intelligit. Indicta
hactenus onera placide plebs tulit, odio Hispanici nominis et quia sub aspectu
periculum immensaeque multitudini ex ipso bello quaestus. Si cum Germania
coalescimus, quibuscunque tandem legibus, tributa certe adversus Turcam - hoc
autem nomine appellari solent etiam quae aliis usibus destinantur - recusari non
poterunt. Quod si Caroli Quinti aetate a Belgico-Germania tantum exigebatur quantum
a duobus Electoribus, qui plurimum conferrent, quid nunc exactum iri putamus a
parte quidem Belgico-Germaniae, sed ea parte, cui bellum tam grave in Hispanum
tot per annos toleratum tantam opulentiae famam circumdedit? Adde quod ex eo
tempore increvit Turcica potentia, neque repelli nisi maiore opposita potest. Iam
vero plebi, quae nisi oculis subiecta non intelligit, quam durum videbitur, de suo
impendere, quo Hungaris sit melius, nullo interim ad se commodo permanante,
quale antehac senserant cum miles quod ex communi acceperat stipendium, privatim
in singulos erogaret. Illud quoque inevitabile, Turcam habere hostem: quo ipso
lucrosa illa per Syriam aliasque Ottomannici Imperii partes negotiatio plane amittitur.
Ne cum Christianis quidem, qui Mari Mediterraneo longe lateque circumfunduntur,
tuta erunt commercia, quando totum illud mare Turca suis classibus infestum habet,
qui nunc nobis parcit ut amicis, tunc tanto maiore nostrorum damno
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2