Ga naar het artikel

CONGRES IN WOORD KEUZESESSIES
Zwembadbeheer over de gewestgrenzen
heen
Stof tot discussie
In Vlaanderen moeten de zwembaden aan VLAREM voldoen, zwembaden in Brusselse
gemeenten moeten de bepalingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest volgen en in
Wallonië gelden de regels van de Waalse overheid. Zijn de verschillen groot? Leiden ze tot
een andere aanpak op het vlak van beheer en exploitatie? Na een vergelijking van de regel-
geving en een Brussels praktijkverhaal was er genoeg stof tot discussie…
Vergelijking regelgeving Vlaams,
Brussels Hoofdstedelijk en Waals
Gewest
Marleen Decordier, sportfunctionaris
in De Panne en docent in de cursus
zwembadcoördinator en hoger
redder, lichtte enkele verschillen en
gelijkenissen tussen de regelgeving in
Brussel, Vlaanderen en Wallonië toe en
keek ook wat er op Europees niveau
beweegt. De toelichting beperkte zich
tot de architectonische normen. De
verschillen op het vlak van recreatieve
voorzieningen, exploitatie, procedures,
veiligheid van bezoekers, kwaliteitsvereisten
van het water, onderhoud en
reglement van interne orde werden in
de discussiegroepjes als inleiding door
de moderatoren van dienst toegelicht.
Tabel 1 geeft een beknopt een overzicht
weer van enkele verschilpunten
en gelijkenissen. De volledige vergelijking
is beschikbaar op www.isbvzw.be.
Na een inleidende toelichting was het tijd voor de discussiegroepjes
Enkele elementen uit de discussiegroepjes
Tijdens het discussiemoment met
betrekking tot recreatieve voorzieningen
merkten enkele beheerders op
dat men zelf veel reglementen moet
opmaken omdat er vanuit Vlarem bijna
geen regels zijn, behalve de Europese
norm die gevolgd moet worden. Iets
meer duidelijkheid zou geapprecieerd
worden. Zo wordt de valdiepte (< of
> 1 m) niet aangegeven in Vlarem en
dat zou misschien wel wenselijk zijn. Bij
keuringen door externe bureaus blijken
er soms interpretatieverschillen de kop
op te steken, dit zou niet mogen…
Uit de gesprekken over procedures
bleek dat elk zwembad overtuigd is
van het belang ervan en dat de nodige
proceduremappen er dan ook zijn. Wel
bleek dat de levering van chemicaliën
buiten de openingsuren in de praktijk
soms moeilijk haalbaar is.
Over welke regelgeving
spreken we?
- Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
Arrêté du Gouvernement
de la Région de Bruxelles-
Capitale fixant des conditions
d’exploitation pour les bassins
de natation (Besluit van
de Brusselse Hoofdstedelijke
Regering tot vaststelling van de
exploitatievoorwaarden voor
zwembaden)
- Vlaams Gewest:
Vlaams Reglement betreffende
de Milieuvergunning – titel II:
Besluit van de Vlaamse regering
houdende algemene en sectorale
bepalingen inzake milieuhygiëne
- Waals Gewest:
Arrêté du Gouvernement wallon
portant conditions sectorielles
relatives aux bassins de natation
(noot: betreft overdekte en
niet-overdekte circulatiebaden
van > 100m²)
Arrêté du Gouvernement wallon
fixant les conditions intégrales
relatives aux bassins de
natations visés à la rubrique
n°92.61.01.01 (noot: betreft
overdekte en niet-overdekte circulatiebaden
< 100m²)
- Europa:
Safety requirements for design
Safety requirements for operation
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N° 223 101
VTS223_bnw.indd 101 16/06/11 09:24

CONGRES IN WOORD KEUZESESSIES
Voor het uitwerken van noodprocedures
wordt vaak de hulp van de
preventieadviseur of de brandweer
ingeroepen. Ook bij oefeningen wordt
er al eens samengewerkt met de hulpdiensten.
Bij het gesprekonderwerp reglement
van interne orde laaide de discussie
over ‘aangepaste zwemkledij’ weer op
met daarbij de vraag of een algemene
aanbeveling niet zinvol zou zijn. Er
kwam ook een werkpuntje voor de
opleiding van redders naar boven,
namelijk het omgaan met ‘moeilijke
klanten’. Elk personeelslid beschikt
wel over de procedures hoe er dan
gereageerd moet worden, maar dat
in de praktijk brengen, is andere koek.
Omtrent het aantal baders leek het de
aanwezige beheerders in de praktijk
moeilijk om het onderscheid tussen
een groot en een klein bad (Brussels
Hoofdstedelijk Gewest) te hanteren.
Maar ook de controleerbaarheid
van het maximum aantal bezoekers
(baders + personen op de kade) zoals
in Vlarem bepaald riep een aantal
vragen op.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
is er voor redders sprake van een
bekwaamheidsattest dat om de vijf
jaar hernieuwd moet worden. De
zwembadbeheerders in de discussiegroepjes
waren dat idee wel genegen,
al voegden ze er wel onmiddellijk de
bedenking aan toe dat aan de leeftijd
aangepaste bekwaamheidsattesten
misschien een betere optie zouden
zijn. Een 60-jarige redder moet zeker
een drenkeling van de bodem kunnen
halen, maar of die ook nog met kleren
aan binnen een bepaalde tijd 200m
moet kunnen zwemmen…?
Nog met betrekking tot redders werd
het onevenwicht tussen het aantal
nodige redders bij een zwembad en
bij open water gesignaleerd. Ook het
feit dat in Brussel slechts één redder –
ongeacht het aantal baders – vereist
is, vonden de beheerders ‘vreemd’.
Een algemene opmerking was dat de
zwembaden met een diversiteit aan
regelgeving worden geconfronteerd.
Zo is het maximum aantal bezoekers
tabel 2: Kengetallen overheidszwembaden
Brussels
Hoofdstedelijk
Gewest
in Vlarem bepaald in functie van het
water- en kadeoppervlak, maar gelijktijdig
moet er ook rekening gehouden
worden met de maximumcapaciteit
die met het oog op brandveiligheid
wordt vastgelegd. Een overzicht of
bundeling zou meer duidelijkheid
scheppen.
Vertonen beheer en exploitatie
ook verschillen?
Bij wijze van inleiding en situering voor
de tweede ronde van de discussiegroepjes
waar aspecten over de organisatie
van schoolzwemmen, publiek
zwemmen en groep/clubzwemmen
aan bod zouden komen, werden er
enkele Brusselse, Vlaamse en Waalse
zwembadcijfers weergegeven (zie
tabel 2). Georges Zauwen, directeur
van de vzw Baden van Brussel bracht
een praktijkverhaal (zie kaderstuk).
Daarna barstten de gesprekken weer
los en passeerden onderwerpen als
(on)bespreekbaarheid van tariefverhoging,
de organisatie van zwemlessen,
de uitbating van cafetaria’s,
publiek zwemmen al dan niet in combinatie
met school-/clubzwemmen,
inhoud gebruikersovereenkomsten, …
de revue.
Schoolzwemmen
De tarieven die de zwembaden voor het
schoolzwemmen hanteren zijn zeer
democratisch en lagen in de discussiegroepjes
tussen € 0,5 en € 1,3 per
leerling. Of er wel of geen verschil
gemaakt wordt tussen scholen van
binnen of buiten de gemeente varieert
van gemeente tot gemeente. Eén van
Vlaams Gewest Waals Gewest
Aantal gemeenten 19 308 262
Bevolking 1.089.538 6.251.983 3.498.384
Aantal overheidszwembaden
16 164 135
Beheersvorm Vnl. vzw Vnl. gemeente Vnl. vzw
Aantal bezoekers
(gem/zwembad)
Tarieven
(gemiddeld)
243.976 125.303
Kind: € 1,9
Volwassene: € 2,5
Senior: € 1,9
Kind: € 1,6
Volwassene: € 2,3
Senior: € 1,7
de aanwezige zwembaden gaf aan een
‘baantarief’ (€ 7/baan/sessie) te hanteren.
Volgens het aantal banen dat de
school nodig heeft, wordt het uiteindelijke
tarief dan bepaald. Ook wanneer
het schoolzwemmen omwille van niet
doorgaat (bv. schooluitstap), wordt dit
in dat zwembad aangerekend. Dit leek
de deelnemers een interessante piste
om verder te bekijken omdat het nu
in veel gevallen zo is dat wanneer een
school niet komt (zonder verwittiging)
ook niets aangerekend krijgt. Vaak is
de regeling zo dat de zwembadredders
de zwemlessen geven. Hierdoor
moeten de scholen geen LO-leerkracht
meer moeten voorzien. In een aantal
gevallen kent het zwembad een korting
toekennen wanneer de school zelf
een redder meeneemt.
De scholen die in de zwembaden van
de vzw Baden van Brussel komen
zwemmen, krijgen bij het begin van
het schooljaar een afsprakennota
waarin op ieders verantwoordelijkheden
gewezen wordt. Dit initiatief kon
op veel bijval van de deelnemers van
de keuzesessie rekenen.
Publiek zwemmen
Uit de discussiegroepjes die over
publiek zwemmen met elkaar in
gesprek gingen bleek dat men er
meestal voor kiest om het zwembad
of voor publiek zwemmen of
voor clubzwemmen open te stellen.
Gelijktijdig voor beide doelgroepen
blijkt in functie van het aantal uur en
het beschikbare zwemwater moeilijk
haalbaar. In één groepje werd het
idee geopperd om gemeenten bij de
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N° 223 103
VTS223_bnw.indd 103 16/06/11 15:54

CONGRES IN WOORD KEUZESESSIES
tabel 1: Schematische vergelijking van enkele elementen 1 van de reglementering voor zwembaden² in het Vlaams Gewest, het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest, het Waals Gewest en de Europese Unie
Architectonische normen
lokalen &
nooduitgangen
104
Vlaams Gewest Brussels Hoofdstedelijk
Gewest
geen onderscheid indeling:
groot bad: diepte > 1.5 m
klein bad: diepte < 1.5 m
plonsbad: diepte < 0.4 m
minimumhoogte nooduitgangen:
2 m
(breedte: min. 80 cm) + pictogrammen
+ blus-toestellen
gemakkelijk toegankelijk voor
externe hulpdiensten
kaden & vloeren toegang tot kade: via douche
en voetwaadbak/-sproeiers
omkleedcabines &
sanitair
helling: 1-2%
kade rondom bad: min. 1.5 m
toegang via ondiep gedeelte
afvoerpunten:
diameter >15 cm
toiletten voldoende aanwezig
+ 1 wastafel per toiletruimte
toiletten ongeschoeide =
hangtoiletten
geen bepalingen
geen bepalingen
voetbaden- en douches verplicht
bij toegang zwembad
dagelijkse reiniging &
lediging voetbaden
min. 1 toilet mindermobielen
aantal toiletten blote voetenzone
= max. gelijktijdige
bezettingsgraad delen dr 80
(min. 3 toiletten dames en
min. 3 toiletten heren) + 1
wastafel
ophangtoiletten
douches aantal douches: max. gelijktijdige
bezettingsgraad (min.
2 douches met lauw water
voor dames en min. 2 voor
heren)
Waterbehandelingssystemen
turnover 4u (min. binnen 4u behandeld),
indien capaciteit
< 100m³ max. 2u
ledigen zwembad geen richtlijnen aangaande
het ledigen van een zwembad
1 Een uitgebreidere vergelijking is beschikbaar via www.isbvzw.be.
2 De vergelijking is beperkt tot de overdekte circulatiebaden.
het bad dient volledig gerecycleerd
te zijn in een tijd
van:
groot bad: 4u
aparte kleine baden: 1,5u
aparte plonsbaden: 20’
zwembaden moeten zo vaak
als nodig geleegd worden
kleine zwembaden worden
minstens 1 keer per jaar en
plonsbaden minstens 4 keer
per jaar geledigd
de overheid kan een lediging
aanvragen.
Waals Gewest Europese Unie
indeling:
opp. >100 m² + diepte > 40 cm
opp. 2.5 m
nooduitgang: pictogrammen
+ deuren open in richting van
uitgang
gemakkelijk toegankelijk voor
hulpdiensten +
snelle evacuatie met
brancard
via voetwaadbak en
-douche met ontsmettend
water
kade: min. 1.5 m
toegang via ondiep deel
min. 1 omkleedkabine + toilet
mindermobielen
sanitaire ruimtes aangepast aan
capaciteit installatie
max. 4u
de kuip moet om de 2 jaar geledigd
worden
geen onderscheid
geen bepalingen lokaalhoogte
nooduitgang = duidelijk
zichtbaar
toegang vloerbreedte bassin:
hoofdingang: 3 m,
hoofduitgang: 2.5 m
doorgangdouche; dwangdouche
helling waterafvoer: 2-5%
kade rond zwembad:
< 300m²: 1.25m
> 300m²: 1.5m
routing veilige - risicozones
niet-zwemmers niet naar
diep gedeelte leiden
toegang zwembad goed
zichtbaar
VTS223_bnw.indd 104 16/06/11 09:24

CONGRES IN WOORD KEUZESESSIES
Veiligheid bezoekers
aantal baders max. aantal baders:
1 bader/3 m² of indien diepte
< 50 cm: 1 bader/2 m²
max. aantal bezoekers: max.
bader + 1 pers./2,4 m² kade
(bezettingsgraad is som
baders en bezoekers)
veiligheid onderscheid redder–toezichter
Aantal redders = (aantal
baders/50)+1
of toezichtsplan: < 200 m²:
1 redder, > 200 m² en in
gezichtsveld 1 pers: 2 personen
waarvan min. 1 redder,
> 200 m² en niet in gezichtsveld
1 pers: 3 personen, waarvan
min. 2 redder
Diepte < 50cm: 1 persoon met
basisredder- of EHBO-brevet
Diepte tussen 0,5 en 1,4m:

CONGRES IN WOORD KEUZESESSIES
Interessante gesprektafels… De tijd was zelfs te kort…
(ver)nieuwbouw van een zwembad
te stimuleren om onderling afspraken
te maken: bv. gemeente A focust op
clubs en gemeente B op publiek….
Tijdens publiek zwemmen is het moeilijk
om vooraf in te schatten wat de
bezettingsgraad zal zijn en hoeveel
redders er nodig zullen zijn. De meeste
zwembaden spelen hier op zeker en
voorzien onmiddellijk het aantal redders
dat nodig is bij een maximale
bezetting.
De beheerders stellen een groot
contrast vast tussen de tarieven die
in publieke en private zwembaden
gehanteerd worden, maar gelijktijdig
merken ze er bij op dat er wel een
betere uitrusting en meer faciliteiten
tegenover staan.
106
BEHEER EN EXPLOITATIE
VAN ZWEMBADEN Praktijkboek
Niettegenstaande de tarieven voor
een zwembeurt nu ‘sportgoedkoop’
zijn, stoot eender welke tariefverhoging
(groot of klein) op een geweldige
weerstand.
Ook de rentabiliteit van cafetaria’s
komt onder druk te staan. De tijd dat
de maandelijkse concessievergoedingen
veel opbrachten lijkt verleden
tijd. Zo zijn er voorvallen bekend van
cafetaria’s die omgevormd zijn tot
een ‘bezoekersruimte’. Al lijkt een
cafetaria die wat minder inkomsten
opbrengt toch nog beter dan een
cafetaria die leeg staat…
Groep/clubzwemmen
Ook in de groepjes waar groep/clubzwemmen
besproken werd, kwam het
spanningsveld met publiek zwemmen
naar boven. De uren voor clubs worden
zoveel mogelijk buiten de uren
voor publiek zwemmen geprogrammeerd,
al hangt dit ook samen met de
wateroppervlakte die men ter beschikking
heeft.
Vanuit het gedachtegoed dat lopen,
zwemmen en wandelen basisvaardigheden
zijn, worden de tarieven voor
clubzwemmen heel laag gehouden
en is men ook geen vragende partij
voor een tariefverhoging. Al deden
de tarieven bij de zwembaden in de
discussiegroepjes die dit onderwerp
bespraken, nl. € 0 tot € 0,74/zwemmer,
het debat of een zwembad al
dan niet economisch gerund moet
worden weer oplaaien. De tarieven
die in de zwembaden van de vzw
Baden van Brussel gehanteerd worden
(€ 60 à 100 per uur) leek voor
de zwembadbeheerders in Vlaanderen
niet haalbaar.
Met dank aan de sprekers en
moderatoren
Marleen Decordier, sportfunctionaris - De
Panne
Georges Zauwen, directeur - vzw Brusselse
Zwembaden / ondervoorzitter AES
Jan Bongaerts, zwembadbeheerder - Genk /
voorzitter ISB-commissie zwembaden
Erik Vermeulen, diensthoofd sport - Temse
Ook dank aan Siska George, Jan Rombaut,
Guido Roussard voor het opnemen van de rol
van moderator in de discussiegroepjes.
Verslag: Marjolein van Poppel
stafmedewerker ISB
Trefwoord(en): ISB-Congres, zwembaden,
regelgeving, beheer en exploitatie
Heeft u het Praktijkboek ‘Beheer en
exploitatie van zwembaden’ al?
Deze losbladige praktijkgerichte uitgave is een handig naslagwerk
voor de zwembadbeheerder en geeft een stevige basis, zowel
inhoudelijk als praktijkgericht.
Wacht niet langer en bestel het praktijkboek ‘Beheer en exploitatie
van zwembaden’ aan de hand van het bestelformulier voor publicaties
dat op www.isbvzw.be beschikbaar is.
€ 95 (leden) / € 190 (niet-leden)
prijs is incl.6% btw, excl. € 10 port- en administratiekosten
VTS223_bnw.indd 106 16/06/11 09:24