Negatief polaire uitdrukkingen I* - Keur der Wetenschap ...

. Deze vent zal zich nauwelijks hoeven in te spannen.
c. De klerk zal zich alleen maar hoeven aan te passen.
[p. 45]
Klima's voorstel om deze en soortgelijke elementen als inherent
negatief aan te merken, berust uitsluitend op het feit dat zij het
optreden van negatief polaire uitdrukkingen mogelijk maken. Ter
ondersteuning van deze benaming wordt geen enkel ander
argument aangedragen en evenmin wordt duidelijk gemaakt hoe
dergelijke elementen zich nu precies tot de klasse van negatieve
elementen verhouden.
Op grond van bovenstaande overwegingen moet het
vrijwel uitgesloten worden geacht dat de klasse van regerende
elementen zonder meer tot de klasse van negatieve elementen
herleid kan worden. Niet alleen zou daarmee ten enenmale geen
recht worden gedaan aan de grote mate van verscheidenheid die
de omgevingen waarin negatief polaire uitdrukkingen hun
opwachting maken kenmerkt, maar bovendien dreigt een
dergelijke benadering tot een gevaarlijke uitholling van het
begrip negatie te leiden. Het gevaar schuilt vooral hierin dat
negatieve omgevingen eenvoudigweg gelijkgesteld worden aan
die omgevingen die het optreden van negatief polaire
uitdrukkingen mogelijk maken, iets wat nu juist in de allereerste
plaats rechtvaardiging behoeft. Om deze redenen ziet iemand als
Klima (1964: 313-315) - daarin gevolgd door Jackendoff (1972:
336-337) - dan ook af van zo'n sterke vorm van herleiding en
beperkt hij zich ertoe, noodgedwongen wel te verstaan, de
elementen die het optreden van negatief polaire uitdrukkingen
mogelijk maken onder de gemeenschappelijke noemer affectief
element samen te brengen. Onbeantwoord blijft daarmee
evenwel de vraag welke eigenschappen zulke elementen met
elkaar gemeen hebben.
3. Bereik.
In het verleden is er herhaaldelijk op gewezen dat de
aanwezigheid van een regerend element niet onder alle
omstandigheden voldoende is om het optreden van een negatief
polaire uitdrukking te rechtvaardigen. Zoals de volgende
voorbeelden overduidelijk aantonen, dient het regerende element
een bepaalde positie ten opzichte van de negatief polaire
uitdrukking in te nemen, wil er van een welgevormde zin sprake
kunnen zijn.
(43)
a. Degenen die de verslagen hadden ingezien toonden
zich niet bijster gerustgesteld.
b. *Degenen die de verslagen niet hadden ingezien
toonden zich bijster gerustgesteld.
(44)
a. Wie ooit barmhartigheid heeft betracht zal zich nooit
http://www.dbnl.nl/tekst/zwar007nega01/zwar007nega01_001.htm
12 of 104 31-3-2005 8:22