De breuk van het voorvredesverdrag van Versailles.

Hoe Arbeidersdelegaties door Souiletrusland geleid uierden,
Onthullingen van een tolk.
In Sofia, de hoofdstad van
Bulgarije leefden de schrijver
Iwan Solonewitsj en zijn vrouw
Tamara. Op 3 Februari 193S
werd in hun woning een pakket
afgegeven. Toen het geopend
werd ontplofteeenhelschwerktuig.
De geheele woning werd
vernield. Mijnheer Solonewitsj
bleef ongedeerd. Mevrouw Solonewitsj
en de secretaris
werden gedood. Reeds gedurende
hun laatste oponthoud
te Parijs werd het echtpaar
Tamara Solonewitsj.
Solonewitsj met den dood gedreigd
indien het zou voortgaan
met tegen de Sowjets te
schrijven.
. In het jaar 1926 kreeg Mevrouw
Solonewitsj in Moskou
een betrekking als tolk. Wat zij daar beleefde heeft zij in
een boek „Achter de coulissen van de sowjetpropaganda"
(Essener Verlagsanstalt) beschreven. Daar door de daad van
de handlangers van Moskou de mond van Mevrouw Tamara
voor altijd gesloten is, zal door dit blaadje een kort uittreksel
uit het boek aan de wereld bekend gemaakt worden.
Onverbiddelijk streng, aldus schrijft Mevrouw Tamara,
sloot de Sowjetregeering de grenzen af. Er waren echter
buitenlanders die naar de Sowjetrepubliek zelfs uitgenoodigd
werden. Dat waren professoren, politici en bekende journalisten,
arbeidersdelegaties en kommunisten von alle landen. Voor
de Mei- en Octoberfeesten werden in Engelsche, Fransche en
andere fabrieken vergaderingen gehouden, waar een redenaar
van het „Gezelschap voor vreugde in de Sowjetrepubliek"
(wat de arbeiders natuurlijk niet weten) uitnoodigte tot het
kiezen van gedelegeerden. Vanaf het oogenblik van het overschrijden
van de grens waren zij gasten van de Sowjet-Unie.
Na hun terugkeer in kun land moesten zij in arbeidersvergaderingen
lofreden houden.
Een Engelsche bergarbeiders-delegatie is aangekomen; ik
word er als tolk aan toegevoegd. Op het perron verschijnen
mijn Engelschen, voorts de vrouwelijke tolk Sofia Petrowna
en andere lieden. Twee wagens vallen op: een internationale
en een blauwe. „Moskou—Charkow—Sewastopol"
staat op den wagen. Ik stap in den internationalen wagen,
in den blauwen stappen Sofia Petrowna, de leider der delegatie
Mr. Latham en de secretaris Smith. Zooals later bleek
was de blauwe wagen de vroegere salonwagen van de czarinmoeder
Maria Feodorowna. In dezen wagen stapten ook nog
een groote iets gebochelde man met een langen neus, die
Sluskij heette en de leider van ons geheele reisgezelschap,
Gorbatsjow. Als secretaris van het centrale comité van zijn
vakvereeniging was hij een gewichtig heerschap. Sluskij
was, zooals ik later vernam, agent van de Komintern.
In den internationalen wagen werden de overige 18 mannelijke
en vrouwelijke leden van de delegatie ondergebracht,
buitendien de administrateur Bojarskij.De geleidemanschappen
waren gewapend.
Enkele deelnemers, b. v. Mr. Paul, Williams en Lloyd Davis
waren in werkelijkheid geen gedelegeerden. Paul was Engelsch
kommunist en redacteur van het kommunistische blad „Sunday
Worker". Zijn bezigheid bestond daarin, dat hij zijn
Russische kameraden hielp om zijn eigen landslui dom te
maken.
Ik was met Mrs. Cook, Mrs. Chester en nog een Engelsche
vrouw in een compartiment ondergebracht. Onze reis duurde
veertig dagen. Gedurende dezen geheelen tijd was ons compartiment
niet alleen ons slaapvertrek maar ook onze woning.
Toen onze reis wat lang begon te duren wond zich de
Engelsche federatie in Londen op en bombardeerde Latham
en Smith met telegrammen. Ik zag hoe deze in de zakken van
Dorbatsjow verdwenen. De Engelschen vernamen er niets van.
Overal waren als voorspiegeling van een grooten welstand
weelderige ontbijt-, middag- en avondtafels opgebouwd; er
waren feestmalen, waar cognac en champagne overvloedig
stroomde. Toch hebben deze eenvoudige Engelschen van het
geheele bedrog veel meer gemerkt dan Bernard Shaw, Laval
of zelfs Herriot.
In het Don-gebied. Overal steppe, onzindelijkheid,
troostelooze, woestenij. Zelfs de reien nieuwe mijnwerkerswoningen
konden den indruk van armoede niet wegwisschen.
Wij treden een dergelijk huisje binnen. In elk van de drie
kamers huist een arbeidersfamilie. Ze slapen blijkbaar op den
vloer, daar ik niets kan ontdekken wat op een bed lijkt.
I n d e m ij n. Van links komt plotseling een vrouw met een
paard. Onze Engelschen rekken de halzen: „Oh, comrade
Tamara! Is er dan vrouwenarbeid geoorloofd in de Sowjetmijnen?"
Ik vertaal deze vraag voor den directeur van de
mijn. Met tegenwoordigheid van geest antwoordt deze vlug.
„Neen, bij ons worden geen vrouwen aan het werk gezet."
,,0h well, maar zoo juist is er toch een vrouw met een paard
voorbij gegaan!" „Dat was alleen maar toevallig. Ze heeft
haar man het ontbijt in de mijn gebracht en hij heeft haar
gevraagd om het paard naar de drenkplaats te leiden." —
„Merkwaardig, hoogst merkwaardig!"
Toen wij weer omhoog stegen keken ons mijnwerkers met
vodden om het lichaam somber aan, Mr. Jones lachte hen aan
en liet daarbij zijn gouden tanden zien. Een hunner riep:
„Kijk dien kapitalist, hij heeft zijn muil vol goud en wij verrekken
van den honger!"
Voor het middageten wilden mijn Engelsche dames zich nog
even „verwijderen". Wij gingen den tuin in. Mrs. Cook betrad
als eerste het bewuste huisje. Een schreeuw van ontzetting;
als een pijl kwam ze weer naar buiten geschoten en begon te
braken. De andere Engelsche dames kwamen naderbij. Een
stortvloed van verontwaardigde uitroepen verklaarde mij de
reden van hun ontzetting. Zooals zoo vaak moesten wij met
de „vrije natuur" vorlief nemen,
's Morgens gingen de Engelschen, wanneer de trein stilstond
gewoonlijk naar het balkon om hun schoenen te poetsen. Mij
was opgevallen, dat ze dan telkens in papier gewikkelde
pakjes met etensrestjes meenamen en daarbij heel geheimzinnig
deden. Ik volgde daarom op zekeren dag Mrs. Grey
en zag dat zij zulk een pakje onder den wagen schoof terwijl
er sich een vuile kinderhand uitstrekte. Oho! Besprisorniki!
Deze verwaarloosde kinderen verstoppen zich gedurende het
oponthoud onder de buffers of boven de assen en bedelen om
brood.
Op een goeden morgen komt Mrs. Grey opgewonden en
bleek het compartiment binnenvliegen, valt in een hoek neer
en begint te snikken. „Wat scheelt U?' Ik vernam dat de
reisbegleider Sergej een van de arme jongetjes doodgeschoten
had.
Op een ander station zouden de Engelschen van uit het
raam van hun waggon een toespraak houden. Plotseling vloog
een ineengefrommeld stukje papier door het venster naar
binnen. Er op stond:
No. 1034 — Nederl.