Groenewoud 2008 - Ruimtelijkeplannen.nl

plangebied die nader kon worden gespecificeerd door er bodemverstorende activiteiten zoals
wegen- en huizenbouw bij te bestrekken.
6.3.2 Historische geografie en ontwikkeling
Het plangebied bevindt zich op het meest zuidelijke deel van de hoge gronden waarop de
verschillende nederzettingen van Tilburg lagen. Het plangebied kan grofweg worden verdeeld in
hoge akkergronden in het noorden en het lage beekdal van de Oude en Nieuwe Leij in het zuiden.
Het noordelijke deel van het plangebied behoorde tot de hooggelegen akkergronden van De Keel,
Eselven en Broekhoven die de zuidelijkste uitloper vormden van het grootste, centrale
akkercomplex van Tilburg (De Schijf). Er zijn aanwijzingen dat in dit gebied al in de twaalfde eeuw,
maar zeer waarschijnlijk nog eerder, ontginningen plaatsvonden.
De hoge akkergronden van Tilburg werden in het zuiden begrensd door het brede beekdal van de
Oude en Nieuwe Leij. De Nieuwe Leij is een aftakking van de Oude, een waterloop die ontspringt
in de omgeving van Ravels (B). Voorbij de grens met Tilburg stroomden beide beken door een zeer
breed beekdal om ter hoogte van Moerenburg, aan de oostzijde van het Wilhelminakanaal, weer
samen te komen. Het beekdal bestond uit beemden (hooi- en graslanden), weidegronden en
'moerassen'.
Het plangebied werd van noordwest naar zuidoost doorsneden door een aantal dijken die het
beekdal van de Oude en Nieuwe Leij overstaken. Dit waren, van oost naar west, de Gemeene Dyk
en de Broekhovenschen Dyk (nu deel van de Oude Hilvarenbeekseweg). Deze wegen waren in de
Middeleeuwen (of wellicht al eerder) verhoogd om de routes naar het zuiden zeker te stellen.
Vanaf die periode komt men de aanduiding 'dijk' dan ook veelvuldig tegen. De nederzettingen in
het plangebied, De Keel, Eselven/Groenewoud en Broekhoven , lagen bij het begin van deze
verhoogde wegen.
Tot ver in de twintigste eeuw bleef het plangebied een overwegend agrarisch gebied. Rond 1920
werd ten noorden van Broekhoven een kleine wijk gebouwd (Vogeltjesbuurt) die later werd
uitgebreid. Na de Tweede Wereldoorlog volgde nieuwbouw ten westen van de Broekhovenseweg
(Vissenbuurt, omgeving Jan Truijenlaan-Groenewoudstraat). De laatste grote uitbreidingen vonden
plaats in 1974 en 1995 ('Bergenbuurt').
In 1947 is langs de noordgrens van het plangebied de Ringbaan Zuid aangelegd als onderdeel van
de Rijksweg 63 naar Breda. In 1958 werd ten zuiden hiervan de A58 aangelegd.
6.3.3 Bodemarchief
Het noordelijke deel van het plangebied heeft op de Archeologische Waarschuwingskaart van
Tilburg (ARWATI), vanwege de ligging op een relatief hooggelegen dekzandrug, een zeer hoge
archeologische verwachtingswaarde. Het iets lager gelegen gebied ten zuiden hiervan, in het
beekdal van de Oude en Nieuwe Leij, heeft een 'onbekende' verwachting. Een klein gebied hierin
heeft een basis- tot middelhoge verwachting. Om deze verwachting nader te kunnen specificeren
is in het uitgevoerde onderzoek vertrokken vanuit de reconstructie van het prestedelijke landschap,
die in nauwe relatie staat tot de bewoningsgeschiedenis. Belangrijk onderdeel is hierbij het
hanteren van een lagenbenadering. De verschillende landschappelijke lagen zijn reliëf, water,
bodem en wegenpatroon. Deze aspecten werden aangevuld met onder andere archeologische
waarnemingen, bekende historische bebouwing en toponymisch onderzoek om een overzicht te
krijgen van de historische bewoning en het type landschapsgebruik. De landschapsreconstructie
werd gekoppeld aan bekende nederzettingspatronen uit diverse perioden. Op deze manier werd
uitspraak gedaan over locaties die gunstig kunnen zijn geweest voor (pre)historische bewoning.
Net als andere stadsdelen van Tilburg voldoet het plangebied aan een aantal
historisch-landschappelijke criteria dat kansen biedt aan vroege bewoning of deze althans doet
vermoeden. Het gaat hierbij om elementen zoals de nabijheid van water, de afwisseling van reliëf
(met name het voorkomen van hoger gelegen locaties), de bodemgesteldheid en de voormalige
aanwezigheid van oude structuren die een aanduiding kunnen zijn van oude bewoningspatronen.
De archeologische verwachting, zoals aangeduid op de ARWATI, is op basis van het uitgevoerde
Bestemmingsplan Groenewoud 2008 69