Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

92 | Het Socialisme in Leuven
Franz (l.) en broer Jan
Tielemans als studenten
de beweging op de dool
tucht in de partij
In verschillende gemeenten bezorgden
scheurlijsten van ontevreden of uitgesloten
socialisten de ‘officiële’ BWP veel
last. Dissidenties ontstonden door lokale
‘dorpspolitieke’ omstandigheden, gefrustreerde
of botsende ambities, tegenstrijdige
karakters, wijk- en buurttegenstellingen,
de aarzelingen van werkersbonden om op
te gaan in gemeentelijke verbanden. Maar
ze legden ook een veel breder ongenoegen
bloot. Het arrondissementscongres van
1936 betreurde de ‘schommelingen’ die de
partij had doorstaan. Dat sloeg op de ruzie
tussen Doms en Vranckx, maar ook op de
animositeit van de discussies over de nationale
en internationale politiek.
Binnen de partij stonden links tegen rechts
en ongeduldige jongeren tegen de oude
garde, zoals bleek in het conflict met de
groep rond het blad Action Socialiste,
waarvan aanstormend talent Paul-Henri
Spaak de spreekbuis was. Dit blad had
scherpe kritiek op de zuiver parlementaire
koers van de BWP en het verraad van de
syndicale leiding in de textielstakingen.
Vooral in Wallonië sloeg deze analyse aan.
Op het Leuvense arrondissementscongres
van oktober 1934 kwam de dreigende
tweespalt ter discussie. Doms verdedigde
de nationale leiding die Action Socialiste
wilde doen zwijgen. De jonge generatie
met Alfons Vranckx, Filip Vanhove en
Franz Tielemans verdedigde echter met
vuur de vrijpostige Spaak. Na een bevraging
van de gemeentelijke verbonden en
werkersbonden bleek maar liefst driekwart
van de leden hen daarin te volgen.
Wat erop kon wijzen dat deze jongeren
met hun kritiek gevoelige snaren deden
trillen. Ambitieus eisten ze de aflossing
van de wacht.
beeldenstorm
Aan de top van de beweging stond een
kleine groep, die vóór de oorlog zelf het
roer van de stichters overgenomen had.
Sleutelfiguren waren partijsecretaris
Willem Klein, zijn voorganger en senator
Desiré Vandemoortele, de mutualist
‘Heinke’ Bollens, vakbondssecretaris
Alfons Van Aenroyde en Edmond Doms,
het politieke boegbeeld.
Tegenover deze soms letterlijk oude garde
liep een nieuwe, jongere generatie storm,
waarvan het duo Alfons Vranckx (°1907) en
Franz Tielemans (°1906) de vaandeldragers
waren. Ze studeerden gelijktijdig in het
Leuvense atheneum en aan de universiteit
(rechten), maar niet aan dezelfde instellingen.
Franz, de zoon van Louis Tielemans, was
van huis uit vrijzinnig en koos vanzelfsprekend
voor de Université libre de Bruxelles
(ULB). Voor Alfons en zijn broer Jan
Vranckx, opgegroeid in een arbeidersgezin,
lag de nabije katholieke universiteit voor
de hand. Ze waren uitgesproken Vlaams-
gezind en antimilitarist, een voor de
overwegend Franstalige leiding geen
vanzelfsprekende combinatie.
Als student aan de ULB leidde Franz Tielemans
een Vlaamse socialistische actiegroep,
die niet afkerig was van het separatisme.
In de partij liet hij zich opmerken met
pleidooien voor de eenzijdige ontwape-