Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

86 | Het Socialisme in Leuven
zware averij in
eigen rangen
Als de facto burgemeester beleefde Doms
een aardige ‘fin de carrière’, die hij blijvend
glans had willen geven. In de brochure
onder de sprekende titel ‘Stad Leuven.
Hier het werk van de socialisten, 1932-
1938’ maakte de BWP duidelijk wie de stad
in de voorbije legislatuur bestuurd had. De
opmerkelijke eerste doortocht van de BWP
aan het roer van de stad werd echter overschaduwd
door zware aanvaringen tussen
Doms en sommige gemeenteraadsleden en
tussen hem en het arrondissementeel partijbestuur.
Aanleiding tot veel tumult was
de toepassing van de taalwet van 1932. De
Vlaamse luizen in de pels van het college
waren Emiel Frantzen en Jan Huyberechts.
Beiden waren door de BWP aangetrokken
om de flamingantische flank af te dekken.
De socialistische schepenen zaten naast
fanatieke franskiljonse liberalen op basis
van een coalitieakkoord, waarin o.a. het
behoud van Frans taalonderricht in het
basisonderwijs en de toepassing van de
taalwet ‘volgens de geest dezer wet, zonder
iemand te krenken’ stond. Op dat punt
zetten Frantzen en Huyberechts de coalitie
onder druk met een reeks interpellaties,
die uiteraard de steun kregen van de flamingantische
katholieken Van der Mueren
en Raport. Begin 1933 vroeg Frantzen
de taalwet strikt toe te passen d.w.z. met
uitsluiting van het Frans. Uiteindelijk werd
beslist dat stedelijke mededelingen een
vertaling meekregen als ze ook voor niet-
Leuvenaars (Walen, toeristen) bestemd
waren. Dat hield impliciet de erkenning
in van het Nederlands als de taal van alle
ingezetenen. Op 1 oktober 1933 schreef De
Volkswil opgelucht dat daarmee het taalprobleem
definitief van de baan was.
Maar het bleef tussenkomsten regenen
over de bevlagging van het stadhuis op 11
juli, toelagen aan het Guldensporencomité,
het taalgebruik in het onderwijs enz.
De kritiek op Doms, die geen duimbreed
wenste af te wijken van het coalitieakkoord,
kwam ongelegen. Volgens een geheim
akkoord met de liberalen kon hij dienstdoend
burgemeester blijven tot de gemeen-
teraadsverkiezingen van 1938. In 1935
stemden Frantzen en Huyberechts met de
oppositie mee in een aantal benoemingsdossiers.
Voor Doms was de maat meer dan
vol, hij eiste sancties tegen de dissidenten.
Frantzen werd op 17 september 1935 uit
de partij gezet. Jan Huyberechts kreeg een
blaam, maar hield de eer aan zichzelf en
nam eind 1936 ontslag.
Op de vooravond van de Tweede Wereldoorlog
was Leuven vernederlandst in
bestuur, onderwijs, gerecht en leger. De
leeuwenvlag wapperde op 11 juli aan het
stadhuis. Toch bleef een taalprobleem bestaan.
In de groeiende dienstensector en de
grote bedrijven bleef het Frans de voertaal.
Alleen wie zich in het Frans behoorlijk kon
uitdrukken, maakte een kans op een goed
betaalde baan. De middenstand bleef de
taal spreken van haar begoede cliënten:
de duizenden koopkrachtige Leuvenaars
van stand, inwoners uit Waals-Brabant,
studenten en professoren van de nog
Franstalige universiteit. Als reactie op de
vernederlandsing van de Gentse universiteit
startte de Leuvense universiteit vanaf
1931 node met Vlaamse leergangen. Maar
in de Vlaamse studentenbeweging klonk de
eerste roep om de Franstaligen uit Leuven
te doen vertrekken. Pas in de jaren zestig
kwam vaart achter de inwilliging van die eis.
chaos en stoelendans
De eigengereide Doms trok zich als dienstdoend
burgemeester weinig aan van de
coalitiepartner. Evenmin overlegde hij
nauwelijks of niet met de BWP-fractie in
de gemeenteraad. De aanvaringen die
daarvan het gevolg waren, speelden tegen
de achtergrond van een machtsstrijd binnen
de partij. De landelijke en regionale
uitstraling van Doms was al langer aan het
tanen. Vooral met de vakbond boterde het
niet. Maar ook de achterban van de BWP
morde. Hij was na de oorlog van buitenaf
gedropt zonder echte organisatorische
rugdekking, zonder echt engagement in de
takken van de beweging, wat hem herhaaldelijk
kwalijk genomen werd. Hoewel ingeschreven
in de stad Leuven, verbleef hij