Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

72 | Het Socialisme in Leuven
Revolutie of reformisme
Onder deze titel publiceerde De Volkswil (14 november 1925) een artikel waarin de auteur
verwees naar de belangrijke hervormingen op politiek, economisch en sociaal vlak tussen
1919 en 1925. Maar tegelijk vroeg hij zich af of de ‘reformistische weg met zekerheid naar
het einddoel leidde’ ‘Want dit is zeker: wanneer het reformisme ons niet nader bij het
einddoel brengt, namelijk de verwezenlijking van een socialistische maatschappij, dan
moeten wij eenvoudig op onze stappen terugkeeren en krachtdadig den revolutionnairen
weg betreden, anders heeft de arbeidersbeweging geen reden van bestaan.’ Dat lokte
een week later een reactie uit van De Nieuwe Tijd (22 november 1925): ‘Bewijst dit niet
dat het Leuvensch socialisme juist op hetzelfde standpunt staat als het kommunisme.
Zij eerbiedigen de demokratie niet. Met eene minderheidsgroep willen zij den staat
omversmijten en de dictatuur voor het volk daarstellen... Arbeiders! Overweegt dit artikel
goed, en gedenk dat de oplossing van het sociaal vraagstuk niet ligt in de roode revolutie,
maar wel in de christenen demokratie.
* Verslag van de arrondissementele werking over 1937,
KADOC, Archief ACW-Leuven, 154/2
de grondslagen waarop de Kerk gebouwd
was: hiërarchie, tucht, orde, traditie enz.
Een zelfstandige politieke opstelling van
de christelijke arbeidersbeweging was
onbespreekbaar. Met de Katholieke Aktie
van paus Pius XI kwam de oude ultramontaanse
ambitie om de samenleving te herkerstenen
opnieuw tot leven. Veertig jaar
na Rerum Novarum haalde de paus met
de encycliek Quadragesimo Anno (1931)
het oude corporatisme van onder het stof.
Sociale werken waren een middel om het
geloof te verspreiden en dus ondergeschikt
aan de Katholieke Aktie.
Zo trokken de kajotters van Cardijn als
‘soldaten van Christus-Koning’ de Leuvense
arbeiderswijken binnen, om de Katholieke
Arbeidersjeugd te promoten als alternatief
voor de Rode Valken. Daar ‘konden ze hulp
en vriendschap vinden zonder al die ronkende
zinnen over klassenstrijd en klassehaat,
die enkel dienen om de gemoederen
op te hitsen’ (De Jonge Werkman, januari
1927).
In 1937 werd een Arbeiderswerkgroep
opgericht onder het sprekend motto:
‘Ter verovering! De Arbeidersstand aan
Kristus’. Vanaf dat jaar werd de nieuwe
koers duidelijk zichtbaar in De Nieuwe
Tijd: katholieke acties als ‘Houdt uw
Pasen’, Romereizen en pauselijke herdersbrieven
verdrongen zelfs de aanvallen op
de linkse vijanden van de voorpagina’s.
Of dat veel resultaat opleverde is niet duidelijk.
De secretaris van het ACW riep in
1937 een somber beeld op van de christelijke
arbeidersbeweging.* Hij moest toegeven
dat de arrondissementele politieke werking
haast stilgevallen was. De beweging
moet het stellen met één provinciaal raadslid.
Prosper Poullet, boegbeeld en enig
Kamerlid was op dat ogenblik zwaar ziek
en zou kort daarna sterven. Zijn plaatsvervanger
Antoon Leonard, de voorzitter
van het ACW, werd nauwelijks bekwaam
geacht voor de functie. In het arrondissement
bestond haast geen parochiale werking:
in amper 10 van de 126 gemeenten
bestond een werkersverbond.