Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

de lonen niet zouden ophouden. Midden
juli 1925 ging Dyle et Bacalan in staking,
enkele dagen later ook L’Industrie en een
aantal kleine ijzergieterijen. De staking
duurde maar liefst 7 weken. Begin september
gingen alle arbeiders opnieuw aan het
werk na een belofte tot loonbehoud.
De vakbonden stonden sterk in de metaalbedrijven,
maar minder in de voedingsbedrijven
en de scheikundige nijverheid
aan de Vaart. Voor wie in de pas liep en
zich goed gedroeg was het goed werken bij
Remy: een vaste baan, een behoorlijk loon
en een gunstige pensioenregeling in vergelijking
met andere bedrijven. Voor vakbonden
was ook Stella Artois een moeilijk
werkterrein. Net zoals Remy was ‘Artoos’
vergroeid met de lokale gemeenschap en
het plaatselijke verenigingsleven.
‘rood of geen brood’?
Vele notoire ondernemers waren liberaal.
Als bondgenoot in de levensbeschouwelijke
strijd wilde de BWP de klassenvijand
ook om de sociale vrede wat te vriend
houden. Bedrijfsleiders van ‘den Dyle’ en
Centrale Werkplaatsen hadden als het echt
niet anders kon liever te maken met lastige
rode syndicalisten dan met de katholieke,
die slechts een minderheid van de werknemers
vertegenwoordigden.
Tussen de socialisten en de ‘betaalde voetlikkers’
van de christelijke vakbond kwam
het herhaaldelijk tot schermutselingen. In
het ‘voddeblad van de gele onderkruipersbonden’
De Nieuwe Tijd van 30 december
1922 gaf ACV-propagandist Jan Van Loon
- als ‘Jan Halfloon’ de spreekwoordelijke
schietschijf van de socialisten - toe dat hun
leden bij het conflict bij Remy eerst terug
in dienst genomen werden.
Volgens de syndicale pers leefden beide
bonden op voet van oorlog. Tegensprekelijke
debatten of meetings ontaardden
soms in meer dan bekvechterijen. Van
trekken en duwen kwam het wel eens tot
een handgemeen. Nochtans overtroefden
de socialisten de christelijke arbeidersbeweging
overal. De verkiezingen voor de
Werkrechtersraden in 1928 toonden een
socialistische meerderheid van 70% bij de
arbeiders. Vooral in ‘den Dyle’, de Centrale
Werkplaatsen en bij de spoorwegen
hadden ze dank zij de metaalbond en het
Nationaal Syndicaat bijna het monopolie.
Kwatongen beweerden dat de socialisten
dit alleenrecht verwierven in ruil voor de
sociale vrede (‘rood of geen brood’), waarop
de socialisten hun tegenstanders onder
het motto ‘geel of geen meel’ gelijkaardige
praktijken in de schoenen schoven. Ook de
liberalen probeerden voet aan de grond
te krijgen in de bedrijven maar dan bij
de wat beter gesitueerde arbeiders: met
de Liberale Werkliedenbond, de Liberale
Pensioenkas van Leuven, de Ligue Libérale
Démocratique-Secours Mutuels, het
Liberaal Syndicaat van den IJzerenweg.
Alle tegenkanting ten spijt was de christelijke
vakbeweging einde jaren ’20 niet
langer het kleine broertje, waarover de
socialistische pers zich enkel in schampere
bewoordingen uitliet. Hoewel numeriek
nog ondermaats, was ze voor socialisten
een factor geworden, waarmee best rekening
gehouden werd. Voor de christelijke
vakbond betekende 1929 het einde van
de ‘rood of geen brood’-periode. In haar
ogen was het verenigingsrecht eindelijk
afgedwongen en de socialisten legden zich
ook in Leuven zeer tegen hun zin neer bij
het bestaan van een anders geïnspireerde
concurrent op de werkvloer. Rond 1930
was er een duidelijke ommekeer te zien in
de relaties tussen beide bonden.
1919-1950 | 69
‘Want het grieft ons zeer te zien hoe ons volk, onze geliefde arbeidersklasse
in ‘t bijzonder, zedelijk verknoeid wordt door socialistisch vergif.’
De Tijd, weekenduitgave 9-10 mei 1926