Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

vormige arbeiderswoningen langsheen de
Hoegaardsestraat, ook in Korbeek-Lo de
verstedelijking voelbaar.
In 1923 richtte het Nationaal Syndicaat van
de spoorwegarbeiders Onze Toevlucht op
om vakbondsleden dicht bij hun werkplaats
aan een woning te helpen. Deze
huurderscoöperatieve bouwde langs de
Gemeentestraat een tuinwijk rond het
Vredeplein met 246 huizen. De straten van
dit ‘socialistenkwartier’ kregen namen die
herinnerden aan de idealen van de Franse
Revolutie (Vrijheid, Gelijkheid en Broederlijkheid)
en aan de socialistische oorsprong
(Achturen, Een Mei). In 1938 werd op
initiatief van het inmiddels socialistische
gemeentebestuur de maatschappij Heuvelhof
opgericht.
Nog vóór de Tweede Wereldoorlog legde
architect Victor Bourgeois op ‘het heuvelken’
een groep huisjes voor bejaarden aan,
wat toen baanbrekend was. De wijk kreeg
de naam van de pas overleden socialistische
voorman Emile Vandervelde.
In Wijgmaal bouwden stijfselfabrikant E.
Remy en zijn ‘even verlichte’ erfopvolgers
een arbeiderswijk met 255 werkmanshuisjes
met een tuintje. De huizen konden
gehuurd worden en gekocht met een
goedkope lening. Werknemers kregen een
bouwpremie tot 5 000 fr. als ze al vijf jaren
in dienst waren en beloofden nog 10 jaar
te werken voor Remy. Het bedrijf bleef
dus gul als een vader voor wie zich goed
gedroeg. Het bedrijf had een toezichtster,
die als verpleegster aan huis een oogje in
het zeil hield.
De sociale woningbouwactiviteit viel in de
jaren ’30 zo goed als stil. Er was de crisis,
de inflatie die de koopkracht uitholde en
de tanende invloed van de BWP op het
nationale vlak. De katholieke regeringen
draaiden de kraan dicht, omdat die ‘rode’
woonwijken in hun ogen een voorafbeelding
waren van de collectivistische maatschappij.
1919-1950 | 63
Vakbondsaffiche tegen
de sociale afbraak,
+/- 1923
‘Vanaf 1 September zullen er alle dagen in onze stad huisuitzettingen plaats hebben. Waar
zullen al die familiën naartoe gaan? Waar zullen ze een onderdak vinden? Velen van hun leven
in angst zonder hoop eene schuilplaats te vinden. Er zijn groote en schoone huizen genoeg
gebouwd met vele plaatsen en kamers maar, de eigenaars houden er niet aan deze aan den
eersten den besten te verhuren want ze eischen voorwaarden die het onmogelijk maken dat
arbeiders een onderkomen zouden hebben. Heeft men kinderen, dan verhuren ze niet en men
mag er mede op straat slapen. Heeft men geen honderd frank per maand om de huur van
een paar kamertjes te betalen, dan mag men de deur voorbij gaan. Heeft men geene honderden
franken liggend geld om drij en zelfs zes maanden huishuur op voorhand te betalen, dan komt
men niet binnen. Voor hen dus, die deze voorwaarden niet kunnen vervullen, is er geen genade.’
De Volkswil, 18 augustus 1923