Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

60 | Het Socialisme in Leuven
‘Had ons gemeentebestuur
dit monument geplaatst daar
waar nu de square is aan de
Thienschestraat en de Groote
Markt dan zou het een prachtig
geheel geweest zijn. In ‘t midden
der plaats, met een park van
bloemen en verder de prachtige
gebouwen die daar prijken, ware
het monument indrukwekkend
geweest en zou de fijne
sculptuur en meesterwerk van
den heer Wolfers er veel toe
bijgedragen hebben om onze
groote Markt een prachtig en
kunstig aanzien te geven. Een
monument, goed geplaatst en
in akkoord met de omliggende
gebouwen is voor eene stad een
echt kunststuk, slecht geplaatst,
het omliggende verdoovende,
is het nen kemel. ‘t Is voorwaar
spijtig voor den artist.’
De Volkswil, 27 september 1924
Socialistische affiche
wetgevende verkiezingen
1921
in de bres voor volkshuisvesting
leuven verrijst als een
feniks uit zijn as
De Duitse ‘soldateska’ hadden in augustus
1914 vooral de rijke stadsbuurten weggebrand.
Maar tijdens de oorlog kregen
de straten in de omgeving hun deel van de
ellende door een gebrek aan onderhoud.
Over de heropbouw van de vernielde stad
werd door allerlei experten een verhit
debat gevoerd.
In ieder geval moest Leuven uit haar asse
herrijzen, mooier dan de stad ooit geweest
was. Alleen een gedenksteen, met de afbeelding
van het wapenschild van Leuven,
een brandende toorts, een bajonet en de
vermelding ‘14-18’ moest in de gevel van
heropgebouwde panden herinneren aan
de gruwel van augustus 1914. Een andere
discussie betrof het zogenaamd ‘schermblok’,
dat de bres moest dichten tussen de
Grote Markt en de Stationsstraat (nu Bondgenotenlaan).
Dat gebouw kwam er nooit
en dus bleef wat later het Fochplein werd,
een onbestemde vlakte - een open wonde -
in het stadscentrum. Zeer tegen de zin van
Louis Tielemans. In zijn ogen was dat plein
de aangewezen locatie voor het monument
dat enkele jaren later op het Martelarenplein
kwam. Deze ‘kolossalen klomp steen’
verknalde op die plaats het zicht op het
station en omgekeerd op de stad en het
stadhuis. De BWP maakte zich overigens
in de gemeenteraad bijzonder vrolijk over
het uitstel van de inhuldiging, omdat de
katholieke verenigingen geschokt waren
over de gebeeldhouwde ‘naaktheden welke
algemeen protest hebben doen oprijzen’.
De BWP klaagde aan dat de vergoedingen
voor oorlogsschade vooral naar de rijke
inwoners ging. De overheid eiste in ruil
voor subsidies een algemeen plan van
aanleg voor de hele stad.
Dat plan, dat in september 1919 aan de
gemeenteraad voorgelegd werd, wilde
de hele stad betrekken bij de wederopbouw
en dus ook de volksbuurten en de
gangetjes aanpakken. In het uitvoeringsprogramma
werden op de vrijliggende
terreinen van de binnenstad tuinwijken en
openbare parken ingekleurd. Vooral op de
noordwestelijke hellingen was plaats voor
fraaie arbeidersbuurten, waar de werkman
na zijn dagtaak, ver van de stank van
de fabrieken, in zijn tuin kon genieten van
de natuur en de frisse lucht.
Maar die ambitieuze plannen maakten
geen kans. Grondeigenaars wilden geen
gronden verkopen aan betaalbare prijzen.
De stadsoverheid zelf gaf voorrang aan de
financiering van de wederopbouw die de
ruimtelijke scheiding tussen arm en rijk in
stand hield.
de woningnood
Onder socialistische druk pakte de nationale
regering de woningnood aan met
een driepuntenprogramma. Dat omvatte
een huurwet om de huurprijs in de hand
te houden, de aankoop van noodwoningen
voor daklozen en vluchtelingen en de