Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

De materiële schade was niet te vatten:
1 081 uitgebrande panden. In het commerciële
hart van de stad, in de residentiële
buurten tussen Stationsstraat (nu
Bondgenotenlaan) en de Volksplaats (nu
Monseigneur Ladeuzeplein) en langs de
promenadeboulevards op de wallen, stond
geen huis meer overeind. Ook de gemeenten
rond Leuven deelden in de klappen.
Overal waren huizen vernietigd: in Kessel-
Lo (461), in Herent (312), in Wilsele (36) en
in Korbeek-Lo (12). Tijdens de inval en de
brandstichting verloor Heverlee 95 huizen
vooral aan de Tiensepoort en de Tiensesteenweg.
De rest bleef gespaard: wellicht
door de aanwezigheid van de hertog van
Arenberg.
De Teutoonse furie was ook een culturele
catastrofe. Vooral de verwoesting van de
universiteitsbibliotheek lokte verontwaardiging
van de hele wereld uit. De ravage
keerde zich in de propagandaoorlog tegen
de Duitsers. Beelden van ‘Le sac de Louvain’,
de tol aan mensenlevens, de verminking
van de stedelijke monumenten, de inbreuk
op de onschendbaarheid van de universiteit
gingen de wereld rond. Leuven zat
ondertussen met de as en de brokken.
de ‘godsvrede’
Onmiddellijk na de brandstichting werd
de gemeenteraad vervangen door een
Comité des Notables (Raad van Notabelen)
tot maart 1915 zonder socialisten, maar wel
met pater Valère Claes en Joris Helleputte.
De bevoorrading van de bevolking werd
verzekerd door de Leuvense afdeling van
het Nationaal Hulp- en Voedselcomité
en het Weldadigheidsbureau. Tijdens de
oorlogsjaren nam de BWP voor de duur
van de vijandelijkheden en de bezetting
de godsvrede in acht: alle partijen zetten
onderlinge meningsverschillen opzij.
De oorlog zou de stad ook economisch raken.
Bedrijven waren zwaar getroffen door
gebrek aan grondstoffen en afzetmogelijkheden,
de opeising van arbeiders en de
ontmanteling van het productieapparaat.
Zo ging de bezetter lopen met koperen
brouwerijketels en machines uit bedrijven
zoals Ateliers de la Dyle. In 1915 waren in
Leuven 2 000 metaalarbeiders, 700 houtbewerkers,
300 schoenmakers en 200 arbeiders
uit de boeksector werkloos. De stad
schakelde met socialistische steun werklozen
in om puin te ruimen, de stadswallen af te
graven, grote lanen te herstellen en rioleringen
aan te leggen. In noodwinkels en
barakken probeerden de inwoners van de
getroffen gedeelten te overleven.
‘t es dank on ’t kommetoëd,
da me nog lieve, da me nog
lieve’*
Zoals overal in België werkten de Leuvense
socialisten in allerlei hulpcomités om de
barre oorlogsjaren voor de arbeidersklasse
draaglijk te maken, bv. door brood-, soep-
en vleesbedelingen. Daarbij bewees de
‘Mechelsestraat’ nuttige diensten. Voor
het overige probeerde de partij al haar
organisaties door de bezetting te loodsen.
Dank zij de omkadering van De Proletaar
lukte dat. Hoewel publieke politieke
activiteiten waren verboden, bleven de
militanten bijeenkomen, o.m. om de doden
van 18 april 1902 te gedenken of om 1 mei
te vieren. De vergader- en feestlokalen
van de Proletaar, verwarmd door de
onderliggende ovens van de bakkerij,
waren druk bezet. L’Echo des Prolétaires,
het vrouwenkoor en de Volkskinderen
bleven oefenen en feestavonden
opluisteren. In de Centrale voor
Arbeideropvoeding gaven onderwijzers
van de stadsscholen en socialistische
intellectuelen les. Edmond Doms, de latere
partijleider, liet zich daar als lesgever
opmerken.
Hoewel de winkels grote schade opgelopen
hadden, kwamen de broodleveringen
vanaf september 1914 terug op gang. ‘We
genieten het vertrouwen van het volk. Er is
veel hoop op de toekomst voor ons. Waar
de coöperatie goed werkt zal het syndicale
en politieke leven openbloeien’, schreef
L. Franckelemon in Vooruit. Daarmee
onderstreepte hij nog maar eens de sleutelrol,
die de coöperatie in de vooroorlogse
partijstrategie ingenomen had. Ook in
Kessel-Lo, Heverlee en Wilsele werden de
1886-1918 | 51
* De beginregels van het refrein
van een Leuvens spotlied op
de kwaliteit van de geleverde
producten.
De volledige tekst in:
N. JOOSTENS, Door zorg
verbonden, p. 148.
Louis ‘vader’ Tielemans
(1879-1960)
Gemeenteraadslid van 1912 tot
1925 en schepen van 1915 tot
1921. Bestendig afgevaardigde
van de provincie Brabant van
1925 tot 1936. Hij was de vader
van Franz, de eerste socialistische
burgemeester van Leuven.
(1952-1958)