Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

44 | Het Socialisme in Leuven
Loven blijft het vrije Loven!
Dankbrief van de liberale partij
na de overwinning van het kartel
in 1899
La loi des quatre infamies
(Anseele)
Die wet wilde ten allen prijze
verhinderen dat de BWP in
Waalse gemeenten het bestuur
en dus ook de ordehandhaving
in handen kregen. Elke kiezer
moest minstens 30 jaar oud
zijn en ten minste 3 jaren in de
gemeente verblijven. Een
extra stem ging aan wie een
cijns betaalde van 5 tot 20 fr.
of eigenaar was van een
onroerend goed met een
kadastraal inkomen van min.
150 fr. Daarenboven zou de
gemeenteraad in gemeenten
van minstens 20.000 inwoners
uitgebreid worden met telkens 2
corporatieve vertegenwoordigers
van werkgevers en werknemers.
in de gemeenteraad:
veel blauw in de rode wijn
paarse kartelvorming
Binnen de liberale partij stonden eind
19 de eeuw twee groepen tegenover elkaar.
Conservatieve liberalen - rechtlijnig en
bijgevolg ‘doctrinair’ - hielden hardnekkig
vast aan het cijnskiesrecht, verwachtten
alle heil van de zuivere vrije markteconomie
zonder overheidsbemoeienissen en
bleven bijgevolg doof voor de sociale kwestie.
Radicale of liberale progressisten vonden
dat de overheid in het sociale vraagstuk
niet afzijdig kon blijven en kwamen op
voor verplicht en kosteloos openbaar
onderwijs en algemeen stemrecht.
Voor de socialisten stond het cijnskiesrecht,
later het meervoudig stemrecht een
electorale doorbraak in de weg. Om toch
enige invloed te krijgen was de BWP bereid
om kiesafspraken of kartels te vormen met
de liberalen, vooral met de progressistische
vleugel. Maar ook conservatieve liberalen
waren - vaak tegen hun zin - dergelijke
bondgenootschappen genegen. Het
groeiend succes van het socialisme kostte
stemmen op het antiklerikale front, zitjes
in de gemeenteraad en daardoor de macht
op het stadhuis. Wellicht speelde ook de invloed
van de Leuvense loge ‘La Constance’,
die het al van in de jaren dertig van de
19 de eeuw opnam tegen de katholieken
en zelfs tegen overdreven unionistisch
gezinde liberalen.
De gemeentewet van 1895 dreef socialisten
en liberalen in mekaars armen. De wet liet
toe dat gefortuneerde kiezers tot 4 stemmen
konden cumuleren. Hoewel ruim 60%
van de kiezers één stem hadden, werd hun
invloed gereduceerd tot amper 35%!
Bij elke stembusgang werd gepuzzeld en
gecijferd. De evenredigheid speelde pas
als geen enkele van de partijen 50% of
meer behaalde. Bovendien werd een deel
van de gemeenteraad door werkgevers en
werknemers bij stemming aangeduid. Bij
de gemeenteraadsverkiezingen van 1895
behaalden de katholieken meer stemmen,
maar de liberalen bleven aan de macht
dankzij het kartel van progressisten met
socialisten. De katholieke pers liet niet na
die afspraken in de verf te zetten in de
hoop conservatieve liberale burgers af
te schrikken en op de katholieke lijst te
laten stemmen. De conservatieve liberalen
waren door de gebeurtenissen van 1902 gesterkt
in hun overtuiging dat de socialisten
oproerkraaiers waren, uit op de rijkdommen
van de welstellende burgers. Zoals bleek in
1903: conservatieve liberalen hadden voor
de katholieken ofwel tegen de socialistische