Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven
Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven
38 | Het Socialisme in Leuven Louvain 1902, Forces murales, schilderij 1951 Collection institut d’histoire ouvrière économique et sociale, Seraing de bloednacht van 18 april 1902 De katholieke partij had in 1899, uit vrees voor een partijpolitieke polarisatie rond de economische en sociale problemen, toegegeven op het punt van de evenredige vertegenwoordiging, waardoor de liberale partij tot nieuw leven gewekt werd. De BWP zakte terug naar zo’n 20%, wat na de evenredige vertegenwoordiging toch goed was voor één verkozene in 1900: Prosper Van Langendonck. Spijts de afschaffing van het cijnskiesrecht in 1893 zat een parlementaire doorbraak er onder het meervoudig systeem niet in. De agitatie voor het zuiver algemeen stemrecht herbegon in 1902 met meetings en met de aankondiging van een algemene nationale staking. De regering was ditmaal vastbesloten om geen duimbreed toe te geven aan druk uit de fabrieken en van de straat. Aan dit conflict werd een abrupt einde gemaakt na een dramatisch treffen op 18 april in de straten van Leuven tussen arbeiders en burgerwacht, waarbij zes doden en tientallen gewonden vielen. Voor de socialistische beweging een traumatische episode. De dagen daarvoor was de Leuvense binnenstad al het toneel geweest van woelige maar vreedzame betogingen. Ondanks herhaalde oproepen van de lokale BWPleiding tot werkhervatting, hadden ook in Leuven arbeiders in een aantal bedrijven spontaan het werk neergelegd. Het stads-
estuur nam uit voorzorg nooit geziene veiligheidsmaatregelen. De burgerwacht trok de bewaking op aan de huizen van minister van Binnenlandse zaken De Trooz, en van Kamervoorzitter Schollaert. Kazernes waren in staat van paraatheid gebracht. Voor een samenscholingsverbod zoals de katholieken vroegen, schrok de liberale burgemeester Vital De Coster terug omdat hij de BWP - lokaal nog steeds een kartelgenoot - niet voor het hoofd wilde stoten. Op 15 april had de socialistische vrouwenbond aan de soldaten die de munitiedepots op de Mechelsevest bewaakten, gevraagd om bij eventuele botsingen niet op arbeiders te schieten. Achter de schermen had een delegatie van de BWP met Leuvense werkgevers onderhandeld. De staking was niet tegen hen gericht. Daarom vroeg De BWP-delegatie hen om geen sancties te nemen. Sommige katholieke patroons deden dat toch. Van bedrijven bestuurd door radicale liberalen werd aangenomen dat ze de staking juist omwille van de politieke inslag eerder genegen waren. Tussen de burgemeester en de BWP-verantwoordelijken waren afspraken gemaakt om de manifestatie in goede en vreedzame banen te leiden: het traject werd afgesproken, de rijkswacht zou wegblijven uit het straatbeeld en voor de ordehandhaving werd beroep gedaan op de burgerwacht die omwille van haar overwegend liberale samenstelling door de BWP eerder als een bondgenoot beschouwd werd. De paasvakantie werd door de rector van de universiteit met een week verlengd, waardoor de kans op schermutselingen met tegenbetogers kleiner was. Er kwam extrabewaking van de munitiedepots, van de Nationale Bank op de Lei en de gasfabriek in de Minckelersstraat. De minst opgeleide, voornamelijk katholieke compagnie, vatte post op het Damiaanplein aan het huis van Schollaert, al jaren kop van jut en zeker nu een mikpunt van de betogers. In de ochtend van 18 april was de staking in de metaalbedrijven algemeen. Stakende arbeiders betoogden overdag voor de huizen van katholieke vooraanstaanden zonder noemenswaardige incidenten. Tegen de avond verzamelden ze zich voor het station, waar gewacht werd op de parlementairen met nieuws over de stemming in de Kamer. Rond 18u. liep een telegram binnen van Van Langendonck met als tekst: ‘Herziening verworpen. Tot straks. Kalm. Kalm.’ Teleurgesteld trokken arbeiders naar De Proletaar. Onderweg sneuvelden ruiten van de Katholieke Eendracht. Na de meeting in de Proletaar trokken honderden arbeiders de straat op. Burgemeester De Coster was verontrust door incidenten in de Stationsstraat. Hij vaardigde een samenscholingsverbod uit, maar dat bericht kwam te laat bij de organisatoren. In de Parijsstraat konden Van Langendonck en de politiecommissaris beletten dat de betogers de Minderbroederstraat insloegen, waar de lokalen van de Gilde en de Boerenbond lagen. De burgerwacht vormde een haag rond het huis van Schollaert. Van daar ging de manifestatie de Sint-Antoniusberg op. Een paar honderd betogers geraakten toch in de Minderbroederstraat, overrompelden de burgerwacht en koelden hun woede op de ruiten van de Leuvense Eendracht, de Gilde, het Sint- Pieterscollege en het Justus Lipsiuscollege. In de Broekstraat (nu Janseniusstraat) liepen ze tegen een eenheid van de burgerwacht op. En vanaf hier lopen de versies over het drama uiteen. De luitenant gaf het bevel tot vuren. Tientallen betogers vielen op de straatstenen neer. Vier van hen, onder wie een lid van de Liberale Voorwacht en iemand van de Katholieke Eendracht, stierven ter plaatse. Onder de gewonden vielen partijlozen en liberalen: een bewijs dat de eis voor algemeen enkelvoudig stemrecht een brede aanhang verworven had in de arbeidersklasse. Sommige weggevluchte arbeiders kwamen terug om de doden en gekwetsten op te halen en werden door de burgerwachten met de bajonet aangevallen. Ondertussen stapte de rest van de betoging door de Naamsestraat, over de Grote Markt de Tiensestraat in. Op de hoek met de Muntstraat - niet ver van het katholieke partijlokaal en de woning van minister De Trooz - opende de burgerwacht zonder waarschuwing het vuur. Twee arbeiders werden dodelijk getroffen. 1886-1918 | 39
- Page 1 and 2: wij zijn de bouwers van een komende
- Page 3 and 4: woord vooraf Louis Tobback, burgeme
- Page 5 and 6: inleiding Jaak brepoeLs De geschied
- Page 7 and 8: posteerde of de straat optrok voor
- Page 9 and 10: ‘waar fabrieken komen, daar komt
- Page 11 and 12: een entrepot om goederen op te slaa
- Page 13 and 14: Aan de overkant begon Marie Thumas
- Page 15 and 16: 1886-1918 | 15 De Vaartkom begin 20
- Page 17 and 18: lauwput, ‘une petite commune indu
- Page 19 and 20: weduwen en wezen, zieke en gekwetst
- Page 21 and 22: pompen of ziek worden Epidemieën,
- Page 23 and 24: haarden van epidemieën, maar ook a
- Page 25 and 26: schuchtere stappen Uitgerekend in d
- Page 27 and 28: de socialistische beweging. Hier wa
- Page 29 and 30: Dit verenigingsleven sterkte het sa
- Page 31 and 32: zich als Leuvense Federatie van Vak
- Page 33 and 34: vanaf 25 jaar wel stemrecht, maar m
- Page 35 and 36: Na 1890 vond dit voorbeeld navolgin
- Page 37: ‘Poter Cloos van de Voortstroot
- Page 41 and 42: schuld van de dood van zes betogers
- Page 43 and 44: 1886-1918 | 43 ‘Groter gespuis he
- Page 45 and 46: Katholieke spotprent op het kartel
- Page 47 and 48: BWP stelde voor dat contract niet m
- Page 49 and 50: De algemene staking van 1913 - ‘l
- Page 51 and 52: De materiële schade was niet te va
- Page 53 and 54: inspanningen van De Proletaar gesma
- Page 55 and 56: Ter gelegenheid van de intrede van
- Page 57 and 58: ‘wij zijn de jonge garde van ’t
- Page 59 and 60: wat gezien de vooroorlogse traditie
- Page 61 and 62: ouw van sociale huurwoningen als du
- Page 63 and 64: vormige arbeiderswoningen langsheen
- Page 65 and 66: nam de partij duidelijk stelling. O
- Page 67 and 68: ook de vakbondsactiviteiten kennen
- Page 69 and 70: de lonen niet zouden ophouden. Midd
- Page 71 and 72: ‘ter verovering! de arbeidersstan
- Page 73 and 74: mutualiteiten Onder het motto ‘Ho
- Page 75 and 76: werkersbonden en wijkclubs Op polit
- Page 77 and 78: waren doeltreffend gebleken in de v
- Page 79 and 80: voor een vestiging in Leuven zijn o
- Page 81 and 82: mochten katholiek gediplomeerden ge
- Page 83 and 84: de binnenstad. Publieke voorziening
- Page 85 and 86: van een felle electorale polemiek.
- Page 87 and 88: vaak in Anderlecht. Ook daardoor wa
38 | Het Socialisme in <strong>Leuven</strong><br />
Louvain 1902,<br />
Forces murales,<br />
schil<strong>de</strong>rij 1951<br />
Collection institut d’histoire ouvrière<br />
économique et sociale, Seraing<br />
<strong>de</strong> bloednacht <strong>van</strong> 18 april 1902<br />
De katholieke partij had in 1899, uit vrees<br />
voor <strong>een</strong> partijpolitieke polarisatie rond<br />
<strong>de</strong> economische en sociale problemen,<br />
toegegeven op het punt <strong>van</strong> <strong>de</strong> evenredige<br />
vertegenwoordiging, waardoor <strong>de</strong> liberale<br />
partij tot nieuw leven gewekt werd. De<br />
BWP zakte terug naar zo’n 20%, wat na <strong>de</strong><br />
evenredige vertegenwoordiging toch goed<br />
was voor één verkozene in 1900: Prosper<br />
Van Langendonck. Spijts <strong>de</strong> afschaffing <strong>van</strong><br />
het cijnskiesrecht in 1893 zat <strong>een</strong> parlementaire<br />
doorbraak er on<strong>de</strong>r het meervoudig<br />
systeem niet in. De agitatie voor het<br />
zuiver algem<strong>een</strong> stemrecht herbegon in<br />
1902 met meetings en met <strong>de</strong> aankondiging<br />
<strong>van</strong> <strong>een</strong> algemene nationale staking.<br />
De regering was ditmaal vastbesloten om<br />
g<strong>een</strong> duimbreed toe te geven aan druk<br />
uit <strong>de</strong> fabrieken en <strong>van</strong> <strong>de</strong> straat. Aan dit<br />
conflict werd <strong>een</strong> abrupt ein<strong>de</strong> gemaakt<br />
na <strong>een</strong> dramatisch treffen op 18 april in<br />
<strong>de</strong> straten <strong>van</strong> <strong>Leuven</strong> tussen arbei<strong>de</strong>rs en<br />
burgerwacht, waarbij zes do<strong>de</strong>n en tientallen<br />
gewon<strong>de</strong>n vielen. Voor <strong>de</strong> socialistische<br />
beweging <strong>een</strong> traumatische episo<strong>de</strong>.<br />
De dagen daarvoor was <strong>de</strong> <strong>Leuven</strong>se binnenstad<br />
al het toneel geweest <strong>van</strong> woelige<br />
maar vreedzame betogingen. Ondanks<br />
herhaal<strong>de</strong> oproepen <strong>van</strong> <strong>de</strong> lokale BWPleiding<br />
tot werkhervatting, had<strong>de</strong>n ook in<br />
<strong>Leuven</strong> arbei<strong>de</strong>rs in <strong>een</strong> aantal bedrijven<br />
spontaan het werk neergelegd. Het stads-