Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

Dit verenigingsleven sterkte het samenhorigheidsgevoel
en het bewustzijn te
behoren tot een klasse, uitgespuwd door de
kapitalistische maatschappij. Samen vormden
die organisaties een eigen wereld,
die de arbeiders opving en beschermde
tegen een maatschappij die hen als klasse
misprees en uitstootte. In de socialistische
beweging vonden ze het respect dat ze van
de burgerlijke maatschappij niet kregen.
Elke gelegenheid werd te baat genomen
om die ‘buitenwereld’ de groeiende kracht
van de beweging te laten zien: de overhandiging
van een vlag, de inhuldiging van een
nieuw lokaal, een feestavond in het park.
Op 1 mei - de feestdag van het zegevierend
socialisme - werd in optochten het georganiseerd
socialisme indrukwekkend op
straat gebracht.
Er kwamen ook andere productiecoöperaties,
uit overtuiging, maar vaak
uit bittere noodzaak of uit wanhoop. Soms
zette een staking ontslagen werklui er
toe aan zelf een fabriekje op te starten.
Dat was in 1897 het geval toen uitgesloten
Leuvense schoenmakers onder impuls
van Van Langendonck de coöperatieve
Immer Hooger oprichtten als reactie
op de mechanisering. Zij stelde in 1907
vijfenzeventig schoenmakers aan het
werk. Zij had een eigen ziekenbond, een
winkel en een school. Ook de lood- en
zinkbewerkersbond die in 1908 van start
ging richtte een eigen vakschool op. N.a.v.
een maandenlange mislukte staking van de
sigarenmakers richtte de Proletaar in 1899
een sigarenfabriekje op. Onenigheid met
de drukker van De Volkswil leidde tot de
oprichting van een eigen drukkerij Excelsior,
later De Zaaier. Ook inzake bierbrouwerij
kon de beweging in een bierstad niet
achterblijven. In de Brouwersstraat werd
in 1909 de brouwerij Fleur d‘Or gekocht.
En de mensen legden opzij wat ze konden:
ze deponeerden geld bij de kleine spaar-
maatschappijen. Twee keer per jaar
(Leuven-kermis en Allerheiligen) werd het
spaargeld uitgekeerd. Toen na de oorlog
arbeiders en kleine bedienden, maar ook
de organisaties meer financiële armslag
kregen en hun reserves in spaarfondsen
belegden smolten al deze inspanningen
samen in zelfstandige coöperatieve spaarkassen.
‘eene roode kliniek’
De socialistische beweging zorgde voor de
arbeidersgezinnen ‘van wieg tot graf’. Een
sleutelrol daarbinnen speelde de mutualiteit.
De ziekenbond César De Paepe (1891)
maakte de toegang tot dokters en geneesmiddelen
betaalbaar.
De bond bood vele tastbare voordelen:
brood en/of gelduitkeringen tijdens ziekte,
kosteloze geneeskunde (vanaf 1897),
een korting van 40% op aankopen bij de
Volksapotheek. Later konden de leden een
overlijdensvergoeding afsluiten, die niet
ver af stond van een levensverzekering.
En wie regelmatig aankopen deed bij de
coöperatie, kreeg bij arbeidsongeschiktheid
nog 7 kilo brood voor zes weken. De
bond hervormde zichzelf en heette voortaan
Socialistische Ziekenbond ‘Gelijkheid’,
om als mutualiteit erkend te worden en
subsidies te krijgen.
op de werkvloer
De vakbonden bleven lang - met opstaan
en veel vallen - het zwakke broertje in de
socialistische familie. In de uitbouw van de
beweging bij thuiswerkende handarbeiders
1886-1918 | 29
Beroepsleergangen voor
schoenmakers (1900)
In 1895 richtte de
socialistische vakbond de
Schoenmakersberoepsschool
op, waarvan de lessen op
zondagvoormiddag in de
stedelijke nijverheidsschool
werden gegeven. Einde 1909
volgde de Christene Vakbond
der Schoenmakers met een
avondschool in de lokalen van
de Gilde.
Vlag van de ziekenbond
Gelijkheid, 1890
De vlag is in twee vlakken
verdeeld. Op het bovenste deel:
Marianne met de frygische
muts als symbool van vrijheid
en gelijkheid, een oude man
en kind met bijenkorf, het
symbool van rijkdom als vrucht
van gezamenlijke arbeid. Op de
achtergrond de torens van het
stadhuis tegen een stralende zon.