Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

schuchtere stappen
Uitgerekend in de gangetjes en krottenwijken
zou de socialistische beweging
wortel schieten. Vóór 1885 was van enige
socialistische actie nauwelijks sprake.
Rond 1850 zouden enkele vrijmetselaars
gedweept hebben met Charles Fourier, een
genootschap van gelijkgezinden oprichten
en in 1849 een brochure Le Phalanstère à
Louvain uitgeven. Maar van de realisatie
van een ‘phalanstère’, woon- en werkgemeenschappen
waar deze ‘vroegsocialist’
van droomde, is geen spoor te vinden.
De Eerste Internationale (1864) zou in de
Glasblazerijstraat een afdeling met 100
leden gehad hebben. Ook de Vlaamse
Socialistische Arbeiderspartij (1877) kende
in Leuven weinig of geen weerklank.
De eerste aanzetten tot partijvorming
gingen uit van Waalse arbeiders uit de
Centrale Werkplaatsen en ‘den Dyle’ die in
Blauwput een syndicaal getinte werkersbond
hadden opgericht. Nog jaren kloegen
de kranten er over dat ‘deze vreemdelingen’
bij elke staking of betoging naar de stad
afzakten om daar de werkende klasse op
te zetten tegen de patroons. In 1886 sloten
ze samen met een groep ‘autochtone’
ambachtslui uit de binnenstad aan bij de
Belgische Werkliedenpartij (BWP). Tegen
beter weten in zagen deze ‘zelfstandige’
arbeiders zichzelf als geschoolde handwerkers,
die weinig gemeen hadden met
de fabrieksarbeiders. Toch sloegen beide
groepen de handen in mekaar, overtuigd
dat ze elkaar - om vaak uiteenlopende
redenen - nodig hadden in de strijd van de
enen tegen en van de anderen in de fabriek.
In een stad als Leuven wachtte hen geen
makkelijke opdracht. De katholieke elite
stond er stevig met de universiteit en de
talrijke kloosters en congregaties. In haar
ogen waren socialisten schorum, dat uit
gangetjes kwam gekropen om Kerk, Familie
en Eigendom te belagen. Op enkele progressieven
na, die ‘den werkman genegen
waren’, waren de liberalen geen haar beter.
Bovendien vreesden deze laatsten dat de
socialisten hun antiklerikale flank zouden
aanvreten. De burgerij, van welke kleur
ook, was het eens over de filantropische
1886-1918 | 25
“De werkers aan huis bij de
meester-kleermakers waren
stukwerkers die gerekend
werden ‘als de heren en dames
van de arbeidende klasse, omdat
zij zich wat beter konden kleden,
maar leefden dikwijls in te kort
aan koopkracht, terwijl zij van
de vroegen morgen tot laat in
de nacht slaafden; op het einde
van de week, de nacht door tot
zondagsnamiddag, dit in volle
seizoen, om daarna wekenlang
zonder werk en ziek van
afsloven in miserie en zonder
steun steeds maar achteruit te
boeren.”
Onuitgegeven herinneringen van
kleermaker en jarenlang BWPgemeenteraadslid
Jan Vandensteen
Amsab-ISG, fonds 75, nr. 64,1.
L.: De stichters van de
coöperatieve De Proletaar
In het midden Prosper Van
Langendonck
R.: Advertentie De Proletaar