Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

haarden van epidemieën, maar ook als
broeinesten van sociale onrust. Welbegrepen
eigenbelang zette aan tot initiatieven:
een betere behuizing van ‘het werkvolk’ en
het perspectief op een eigen huis zette de
arbeiders aan tot zuinigheid en hield hen
weg uit cafés en dus weg van het socialisme.
De bouw van de eerste arbeiderswoningen
was het werk van filantropen, die wilden
‘goed doen’ voor de werkman.
Het Weldadigheidsbureau - de voorloper
van de Commissie van Openbare Onderstand
(COO) - kreeg als eerste te maken met
de gevolgen van de erbarmelijke huisvesting
van de arbeidersbevolking. Zo moest
het bureau vaak opdraaien voor bv. de
huurachterstal van de krotbewoners.
Pogingen om zelf woningen te bouwen
waren altijd tegengehouden door de
privésector die op die markt geen concurrentie
van openbare instellingen duldde.
Aan het einde van de 19 de eeuw kantelde
de mentaliteit: behoorlijke huisvesting kon
niet overgelaten worden aan speculerende
grondeigenaars of op winst beluste huisjesmelkers.
In 1889 werd een huisvestingswet
gestemd, die het spaarzame arbeiders
mogelijk maakte om met overheidssteun
een huis te kopen. Er kwamen enkele
huisjes aan de Tiensepoort: in de Spaarzaamheidstraat
(!), de Dekenstraat en de
Kaboutermansstraat. Ze waren gebouwd
door het Weldadigheidsbureau.
Dat was ook betrokken bij de Maatschappij
voor de bouw van Werkmanswoningen,
waarvan het beschermcomité bestond uit
het kruim van de katholieke elite en uit
liberale voormannen.
Die maatschappij bouwde koopwoningen
o.m. in De Bayostraat en de Weldadigheidsstraat.
Eind 1909 viel de activiteit stil. De kans om
een dergelijk huis te kopen was uiteindelijk
alleen voor ‘rijkere’ arbeiders weggelegd.
En zo schoot de huisvestingswet haar doel
voorbij.
1886-1918 | 23
Kinderarbeid was nog heel
gewoon, vaak om den brode
noodzakelijk, in de 19 de eeuw
Het personeel van de Fabriques
Nationale Belge de Vélocipèdes,
1900