Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

212 | Het Socialisme in Leuven
de toekomst van belangrijk religieus erfgoed verzekerd en een prominente plaats in de hemel
verdiend, al geloven ze dat zelf nog niet!
Op het eerste zicht oogt het plaatje aantrekkelijk, verblindend mooi. Maar er is ook een ander Leuven.
Wie in de stad wil wonen, moet diep in de beurs tasten. Ondanks forse investeringen blijft betaalbare
huisvesting - toch een van de meest fundamentele socialistische betrachtingen - een probleem voor
wie zoekt naar de woning van zijn of haar dromen. Anders dan in de jaren ’50 toen arbeiders- en
bediendewijken van de grond rezen, dreigt de schaarser wordende woonruimte exclusief te worden
bebouwd. Net zoals in de 19 de eeuw gangetjes en krottenwijken de armoede aan het zicht van de
rijkere Leuvenaars onttrokken, verbergen de gevels van woningen en meergezinscomplexen ook
vandaag nog een wereld waarvan enkel welzijnswerkers en hulpverleners de realiteit kennen. Steeds
meer gezinnen hebben het moeilijk om op het einde van de maand de financiële eindjes aan elkaar te
knopen. OCMW en aanverwante organisaties inzake armoedebestrijding krijgen steeds meer ‘klanten’
over de vloer, onderwie opvallend veel jongeren. De groeiende dualiteit wordt niet langer omschreven
in klassenstrijd tussen arbeid en kapitaal, maar speelt tussen wie nog volwaardig meedraait en wie
daartoe om welke reden ook niet meer in staat is. Het zijn maar enkele aanwijzingen dat lang niet
iedereen in de stad een volwaardige thuis vindt en dat in het succesverhaal Leuven wat nuance moet
aangebracht worden. Op basis van zogenaamde indicatoren die op achterstelling van ‘doelgroepen’
wijzen, komt de Vlaamse overheid met het Sociaal Impulsfonds en Stedenfonds financieel tussen. Die
miljoenen investeerde de stad Leuven in wijkontwikkeling en buurtwerken en in duurzame realisaties
in de sector van de sociale huisvesting en de sociale economie.
Maar er is meer. In brede lagen van de bevolking hebben de financiële en schuldencrisissen de
ongerustheid over de toekomst aangewakkerd en materiële en andere zekerheden onderuitgehaald.
De glans van de welvaart onttrok de onderliggende machtsstructuren lange tijd aan het oog. Bankiers,
traders en kredietbeoordelaars brengen ze weer aan de oppervlakte met een brutaliteit die steeds
meer weerstand oproept. Het zijn niet alleen de kleinkinderen van het proletariaat, maar vooral de
kinderen van de welvaartstaat, waarvoor hun ouders en grootouders gestreden hebben, die ongerust
en met vele vragen naar de toekomst kijken. Over de toekomst wordt, ver van ieders bed, op Europees
niveau en door krachten die aan elke democratische controle ontsnappen, beslist.
De sociale zekerheid is een monument dat met veel zweet en offers opgebouwd werd en zegt wat
het is: een financiële zekerheid voor wie ziek wordt, te oud is om te werken, zijn werk verliest, geen
aangepaste job vindt… In de 19 de eeuw werden die aan hun lot overgelaten of konden ze hooguit
rekenen op het manna dat van de tafelen der rijken viel. Die tijd ligt ver achter ons. Vlug zal blijken
in welke mate de schotten die socialisten en anderen optrokken tegen de wisselvalligheid van het
bestaan, opgewassen zijn tegen de komende saneringsdrift, waartoe nationale en andere overheden
gedwongen worden. Pleidooien om de kosten van het systeem in vraag te stellen of met aanvullende
verzekeringen te privatiseren, doen denken aan de 19 de eeuw. Alleen wie toen geld had, moest zich
geen zorgen maken om de toekomst. Het monument van de sociale zekerheid is zeker aan restauratie
toe, maar niet om als skelet opgevuld te worden met privéverzekeringen.
Toch klinken langzaam ook andere geluiden. Hoopwekkend. Pleinen zijn vandaag het uitverkoren
terrein van protest van indignados. Zij komen uit landen waar reële verarming steeds bredere lagen
van de bevolking boven het hoofd hangt. De strijd lijkt steeds minder veraf en brengt onze eigen
geschiedenis opnieuw tot leven. ‘Onze straat en de velden vrij! Voorwaarts en niet vergeten: alle
straten onze straten, ruime baan eisen wij!’ In de jaren dertig klonk zo luidkeels in alle talen het
slotrefrein van het lied, waar bij de aanhef van dit nawoord naar verwezen werd en waarvan Bertold
Brecht de woorden schreef. ‘Berg vrij’ was de groet van de Natuurvrienden. Heel wat vooraanstaande
socialisten hadden als Rode Valk de natuur verkend en de waarde van grond leren waarderen.
Vandaag stappen duizenden even doelgericht op achter ordewoorden als ‘Take the Street’ en ‘Occupy
Wall Street’. De ruimte als collectief goed, de ‘opbrengsten van de aarde’ behoren iedereen toe, het zijn
oude sociaaldemocratische credo’s. Ruimte diende geordend te worden voor publieke doeleinden en
onttrokken aan speculatie en privaat winstbejag. Grond werd gecollectiviseerd om er parken, speel- en
andere voorzieningen op aan te leggen, om er op te bouwen. Daarvoor ijverden socialisten voor een
slagvaardige en goed uitgeruste overheid, wat vandaag veel minder vanzelfsprekend is.
De Leuvense arbeiders die op 18 april 1902 de straat optrokken voor het algemeen stemrecht, waren