Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

‘voorwaarts en niet vergeten.’
(bertold brecht)
Op het einde van onze toch wel fascinerende wandeling doorheen 125 jaren socialistische actie
in het Leuvense willen we even stilstaan: om te kijken naar wat achter ons ligt en vooruit te
blikken. De socialistische beweging was de uitloper van de georganiseerde strijd van overwegend
fabrieksarbeiders tegen de onmenselijke arbeids- en leefomstandigheden in de 19 de eeuw. Met de
realisatie van de welvaarts- en de verzorgingsstaat en een brede sociale bestaanszekerheid is voor
velen haar historische opdracht achter de rug. De ideologie die de beweging inhoudelijk schraagde,
lijkt door de gewijzigde sociale en economische realiteit achterhaald en een aftands relict uit
vervlogen en vooral bewogen tijden die enkel nog enthousiasme wekken bij nostalgische historici.
Het stedelijke milieu was de biotoop waar progressieve ideeën kiemden en bloeiden. Gezien de
economische werkelijkheid kon dat moeilijk anders. Dat was ook in Leuven het geval. De stad of
een van haar deelgemeenten kende al vroeg in de 20 ste eeuw bestuurscolleges met een belangrijke
socialistische inbreng die, meestal in het zicht van verkiezingen, met een opmerkelijk palmares
konden uitpakken. Dat Leuven tijdens de voorbije twintig jaren een ware metamorfose onderging,
wordt nauwelijks betwist. Evenmin dat socialisten, de burgemeester op kop, in vele realisaties een
opvallende rol speelden. Wanneer we prestaties in deze jaren afzetten tegen wat in de decennia
daarvoor werd gerealiseerd, kan de balans niet anders dan indrukwekkend zijn. Het bezorgde de
partij bij gemeenteraadsverkiezingen een waardering die bij andere confrontaties met de kiezer
ondenkbaar was. Ook de economische conjunctuur speelde in het voordeel van een krachtdadig bestuur.
De vraag rijst of het hedendaagse Leuven ook een deel geworden is van de ‘komende aarde’, waarvoor
de kameraden van weleer de vuisten balden, de barricaden beklommen en de bouwers de handen
uit de mouwen staken? Ongetwijfeld hebben de kinderen en de kleinkinderen van het proletariaat
het in deze stad beter dan hun ouders en grootouders. Zij verdienen hun brood in de diensten- en
zorgsector, bij de publieke overheden, in scholen en ziekenhuizen, in technologisch hoogwaardige
bedrijven en in onderzoekslaboratoria. Fabrieksarbeid is nagenoeg verdwenen. Het zijn niet langer
rookspuwende fabrieksschouwen en torenhoge silo’s die hun schaduw werpen op de arbeiderswijken
of de oevers van de Vaart kleuren. Op één enkele brouwerij na, markeren de iconen van de nieuwe
werkgelegenheid als bakens de toegangen tot de stad. De groten van weleer - universiteit, Boerenbond,
brouwerij, banken en verzekeringen - blijven nadrukkelijk verankerd in en rond de stad. Op de
ziekenhuissite Gasthuisberg verrijst een heus stadsdeel. Langs de spoorweggeul steken verschillende
overheden elkaar naar de kroon, wedijverend om de meest in het oog springende behuizing. Sites
als de Vaartkom, Blauwput/Kop van Kessel-Lo, Centrale Werkplaatsen en Philipssite, die ooit het
decor waren van de sociale geschiedenis van deze stad, leken na de aftocht van de industrie te
verworden tot onderzoeksobjecten van de industriële archeologie. Zij kregen echter een nieuw leven
met eigentijdse en toekomstgerichte bestemmingen. In de sociale huisvesting werden pronkstukken
naar hedendaags wooncomfort gerenoveerd: Vriesenhof en Sint-Maartensdal in het centrum en
Casablanca in Kessel-Lo om de meest in het oog springende te noemen. Het OCMW investeerde zwaar
in rusthuizen, serviceflats en welzijnsbureaus. Het publieke domein is uitgebreid en verfraaid. Wie
de auto op stal laat, raakt overal te voet, met de fiets, de bus of de trein. Op amper een kwartier opent
een internationale luchthaven de verste uithoeken van de wereld. Wie met zijn gezondheid sukkelt,
vindt binnen hand- en loopbereik alle noodzakelijke voorzieningen. De werkloosheid kent historische
laagten. Kansen op persoonlijke ontplooiing liggen voor het rapen. Academie en conservatorium
kunnen de aanwas van gegadigden nauwelijks aan. Cultureel wordt een aanbod gerealiseerd waarin
iedereen zijn of haar gading vindt. Op onderwijsvlak zijn we toonaangevend op alle niveaus. Het
hoger onderwijs staat internationaal bijzonder goed aangeschreven en zorgt voor een kleurrijk,
verscheiden en jong bevolkt straatbeeld. Ook gezinnen van allochtone origine die in de stad een
vaste woonstek gevonden hebben, dragen daartoe het hunne bij. Bepaald uniek is de wijze waarop
de sociale economie een thuis gevonden heeft in een gloednieuwe site in Heverlee. Open School en
Basiseducatie nemen binnenkort hun intrek in een voormalige kazerne in de Parkstraat. Door middel
van erfpacht heeft de stad abdijen in beheer genomen. Vooraanstaande socialisten hebben daarmee
Nawoord | 211