Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

1991
186 | Het Socialisme in Leuven
een revolutie van boven af
‘tijd voor tobback’
Zo luidde de slogan waarmee de Leuvense
socialisten in 1994 de kans roken om, dertig
jaar na Franz Tielemans, opnieuw de
macht te grijpen in het Leuvense stadhuis.
Dat gebeurde via de omweg van de nationale
politiek. Het verhaal van het succes
van 1994 begon namelijk rond 1988 in
Brussel. Een cruciaal jaar, 1988. Hoewel
de gemeenteraadsverkiezingen in dat jaar
eigenlijk een tegenvaller waren, zou alles
heel snel veranderen. Voor het eerst in de
geschiedenis zouden de Leuvense socialisten
de centrale plaats innemen in de structuur
van hun partij, een evolutie die - met een
paar kleine onderbrekingen - nu toch al
bijna vijfentwintig jaar duurt.
Dat is in hoofdzaak de verdienste van een
merkwaardig triumviraat: Louis Tobback,
Louis Tobback en Louis Tobback. Als
minister, als partijvoorzitter, als ‘gezicht’
bij opeenvolgende verkiezingen, nadien als
burgemeester. Nochtans had hij tot ver in
de jaren tachtig de reputatie van ‘geboren
oppositieleider’. Hij zàt sinds het begin van
de jaren tachtig natuurlijk ook overal en
altijd in de oppositie, of het nu in de Kamer
was, in zijn stad Leuven, of vaak ook in de
eigen partij. Tobback hoorde bij de Van
Miert-boys die in het rakettendossier in
1979, samen met hun partijvoorzitter een
significante nederlaag leden in het eigen
partijbureau. Hij zag niet veel later hoe het
partijbureau de koers van ABVV-voorzitter
Georges Debunne volgde, en zelfs weigerde
tot besparingen over te gaan: ‘Daar doen
wij niet aan mee.’ Het resultaat was dat
de Vlaamse socialisten vanuit de oppositie
moesten toekijken hoe de centrumrechtse
regeringen-Martens V en VI (en de overgangsregering-Martens
VII) tussen 1981 en
1988 de rekeningen van de staat op orde
probeerden te brengen, en dat was natuurlijk
niet op een socialistische manier.
de nationale aanloop
Tobbacks oratorisch talent heette in die
jaren tegelijk zijn sterkste wapen en zijn
weke flank: niemand die het zo ferm en
scherp kon zeggen als Tobback. Maar
politiek is niet alleen protesteren en
peroreren. In 1985 liet Hugo De Ridder in
De Standaard een paar anonieme socialistische
partijgenoten aan het woord over
Tobback: ‘Tobback is karakterieel tot niets
anders in staat dan oppositie. Hij zou geen
goed fractieleider zijn van een meerderheidspartij
en in de ministerraad zou hij al
evenmin een goed figuur slaan.’
Dat was een snapshotfoto van het optreden
van Louis Tobback, louter gericht op de
tribune. En zoals elke polaroid, is het bekomen
beeld niet van de allerbeste kwaliteit.
Tobback leefde zich het best uit in besturen.
Hij had dat als schepen van het kleine
Leuven al tussen 1971 en 1976 gedaan.
Tijdens die oppositiejaren bestond, naast
het parlementaire werk, zijn voornaamste
taak in de uitbouw en de organisatie van
het SEVI, de studiedienst van de socialistische
partij - zelf noemt hij het nog altijd ‘de
prestatie waar ik eigenlijk het meest fier op
ben’. De studiedienst had bijzonder te lijden
gehad van de splitsing van de unitaire
PSB/BSP - de Franstalige tegenhanger, het
IEV is trouwens nu nog altijd een modelstudiedienst.
Tobback zorgde voor een
rigoureuze organisatie en een motiverend
politiek klimaat. De werkgroepen trokken
tal van knappe koppen aan, vaak ook van
buiten de eigen partijrangen. Johan Vande
Lanotte werd zo bij de partijwerking betrokken,
net als een jonge stadsgenoot van
Tobback, een bolleboos van katholieken
huize en toen van uiterst linkse signatuur:
Frank Vandenbroucke. Een katholieke
professorenzoon die zijn weg vond naar
De Proletaar en omgeving: het was een dwaling
te denken dat oppositieleider Tobback
alleen appelleerde aan de eigen achterban
met al een partijkaart op zak.
En de man die iedereen kende als een
‘Groot Lawijt’ en die slechts voor wie het
wist ook iets van besturen afwist, werd
uiteindelijk toch minister. Louis Tobback
werd minister van Binnenlandse Zaken
toen SP-voorzitter Karel Van Miert er in 1988
eindelijk in slaagde uit de parlementaire