Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

14 | Het Socialisme in Leuven
De Centrale Werkplaatsen
niet echt een fabrieksstad
De Leuvense Vaart was een echte industriele
buurt met rokende schoorstenen, pakhuizen,
graanzuigers, overlaadbruggen en
torenhoge silo’ s. Toch werd Leuven nooit
een stad waar fabrieksarbeid overheerste.
De stad bleef een groeipool van handel
en diensten voor heel de regio met handelszaken,
een universiteit, ziekenhuizen,
tientallen kloosters, een uitgebreid scholennet,
een rechtbank, twee gevangenissen en
later ook nog de Boerenbond. Met maar
liefst vijf kazernes was Leuven een rijk
voorziene garnizoensstad. Samen met de
studenten zorgden de soldaten voor een
gevarieerd en bruisend uitgaansleven, dat
vooral cafébazen goed uitkwam. De begoede
stand van advocaten, notarissen, leraren,
professoren, ambtenaren, officieren, rentenierende
eigenaars… gaf werk aan honderden
meiden en knechten. Ongehuwde
jonge vrouwen uit de dorpen rond Leuven
‘dienden’ in de herenhuizen of werkten als
winkeljuffrouw in een van de handelshuizen.
In de binnenstad bleven ambachten, huisnijverheid
en winkels - vaak nog familiale
kleine en middelgrote bedrijfjes - produceren
of diensten leveren voor de plaatselijke
markt. Op het einde van de 19 de eeuw
kende Leuven een bloeiende schoenmakersnijverheid,
die 1 400 personen werk
verschafte, ongeveer 10% van de werkende
bevolking. De meesten werkten voor handelaars
in Leuven, maar ook voor rekening
van opdrachtgevers uit Brussel en Doornik.
In 1896 was een vijfde van de actieve
bevolking tewerkgesteld in de confectieindustrie:
hoofdzakelijk kleermaaksters in
kleine ateliers, bijgestaan door een of twee
naaisters of thuis voor een fabrikant.
De metaalbewerkers, de ambachtelijke
arbeiders in de binnenstad en de ongeschoolde
fabrieksarbeiders, die vooral in
de ongezonde en laagbetaalde chemische
bedrijven werkten, vormden samen het
proletariaat. Tussen 1896 en 1910 nam
het aandeel van de arbeidersklasse in de
gemechaniseerde bedrijven toe tot bijna
11 000. Leuven was goed voor meer dan
20 800 arbeidsplaatsen. Samen met Tienen,
Aarschot en Diest was de stad een industrieel
eiland tussen landelijke gemeenten.
Vooral daar zochten en vonden die bedrijven
goedkope arbeidskrachten.