Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven
Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven
136 | Het Socialisme in Leuven Tielemans in een van de gangetjes L.: Balsembloemhof (gerenoveerd in 2010) R.: Het gebied tussen de Fonteinstraat en de Ridderstraat vóór de sanering. Alleen de geklasseerde hoeve bleef overeind. Tussen 1953 en 1958 werden 224 krotten gesloten en 101 afgebroken. De bewoners werden gehuisvest in de nieuwbouwcomplexen Balsembloemhof, Vriezenhof, De Terse, De Dageraad en de Albomen. Met ingebouwde keuken, badkamer en centrale verwarming boden deze woningen een ongekende luxe. Ook in de Brusselsestraat kwamen appartementen (1954). De sanering van de Fonteinstraat en omgeving was ook nodig voor de aanleg van een nieuwe invalsweg die, dwars door de wijk, de Keizersberg, Riddersstraat en Mechelsestraat van alle doorgaand autoverkeer moest verlossen. De vesten werden in ruil voor de Tiense- en Brusselsestraat overgedragen aan het rijk zodat de ring van Leuven als een rijksweg kon gefinancierd en aangelegd worden. sint-maartensdal, een ‘socialistisch’ project Paradepaard van de nieuwe huisvestingspolitiek werd Sint-Maartensdal. De stad verwierf de oude Sint-Maartenskazerne, waardoor aan de rand van het historisch stadscentrum een terrein van ruim 4 ha vrij kwam voor bebouwing. Het geheel werd in 1958 overgedragen aan de Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting, die sindsdien in naam vereenzelvigd werd met het gebouwencomplex dat in de plaats van de kazerne uit de grond zou verrijzen. De maatschappij wilde er een ‘esthetisch en urbanistisch verantwoord appartementencomplex’ bouwen, helemaal volgens de voorschriften van de modernistische architectuur die toen vooral in socialistische kringen furore maakte. Een hoogbouwwijk op nog geen 300 meter van een historisch stadscentrum: het was nooit eerder gezien. Dat Tielemans voor het ontwerp Renaat Braem onder de arm nam, was geen toeval. Hoewel geen partijgenoot, was deze een socialist met een uitgesproken visie op huisvesting: zijn projecten moesten de klassenloze samenleving voorafbeelden. Met de bouw van gestapelde wooneenheden met minimale uitrusting (centrale verwarming, badkamer en keuken) konden comfortabele woningen betaalbaar en dus binnen het bereik van de arbeidersklasse komen. ‘Existenzminimum appartementen’ werden ze in vakliteratuur genoemd. Gebouwd in de hoogte, konden de bewoners volop genieten van licht, lucht en zon in een groene luchtige omgeving. In tegenstelling tot de grauwheid van de 19 de -eeuwse arbeiderssteden wilde Braem in de nieuwe stad verschillende functies als arbeid, verkeer, ontspanning en wonen op een zinvolle, stedenbouwkundig verantwoorde wijze integreren volgens de inzichten van de moderne architectuur. Naar eigen zeggen vond hij dit ideaal het dichtst benaderd in Sint-Maartensdal.
Naast de socialistische architect Albert Moerkerke werd op voorstel van de coalitiegenoot een liberale architect-ingenieur aangesteld: Jan De Mol. Sint-Maartensdal was immers een paars woonproject dat haast symbolisch zou verrijzen op een eigendom waar ooit een klooster gestaan had. De drie monumentale gotisch aandoende torens moesten de universiteitsbibliotheek, maar vooral de Sint-Pieterskerk en het stadhuis als middeleeuwse bouwwerken naar de kroon steken. De centrale toren zou met zijn 115 meter hoger dan de katholieke spitsen ten hemel rijzen als een ‘paars’ merkteken, verwijzend naar een toekomst die niet langer door de kerk of de intellectuele elite, maar door de bevrijde arbeidersklasse geschreven werd. Niet toevallig staat die toren perfect in het verlengde van de Diestsesteenweg, die de as vormde van het rode Kessel-Lo. In een eerste ontwerp tekende Braem een veelzijdig palet aan collectieve voorzieningen: een sociaal centrum met bibliotheek, een waterpartij, een crèche, speelpleinen, een thermische centrale en garages. De gemeenschappelijk radio-, later TV-antenne moest symboliseren dat iedereen van de technologische vooruitgang mocht genieten. Het café en restaurant dat Braem op de daken van de torens had voorzien moest de ‘bevrijde’ bewoners doen neerkijken op de arbeiderswijken van waaruit ze zich hadden opgewerkt. Maar dat voorstel werd door de Nationale Maatschappij niet weerhouden omdat het te duur was. In 1957 werd een inplantingsplan goedgekeurd, waarbij de stad zou instaan voor de bouw van een feestzaal en een tentoonstellingszaal. Om het dossier te laten vooruitgaan stelde het Leuvens stadsbestuur voor om deze modelwijk in te zetten als tijdelijke opvang voor bezoekers aan de expo in Brussel en pas daarna in gebruik te nemen als sociale huurappartementen. Maar toen de expo haar deuren sloot, lagen de plannen nog op de tekentafel. Ook van andere ambities bleef na de verkiezingsnederlaag van 1958 niet veel meer over. Sint-Maartensdal 2010 1951-1994 | 137
- Page 85 and 86: van een felle electorale polemiek.
- Page 87 and 88: vaak in Anderlecht. Ook daardoor wa
- Page 89 and 90: 1919-1950 | 89 Socialistische affic
- Page 91 and 92: 1919-1950 | 91 De jeugdherberg met
- Page 93 and 94: ning. Op het arrondissementeel cong
- Page 95 and 96: Alle takken van de beweging werden
- Page 97 and 98: 1919-1950 | 97 Vakbondsaffiche n.a.
- Page 99 and 100: 1919-1950 | 99 ‘Onze Ajotters en
- Page 101 and 102: de Turnkring, communisten en buiten
- Page 103 and 104: hoe de eenheid tussen de SJW en de
- Page 105 and 106: partijleiding in botsing waren geko
- Page 107 and 108: werklozen die, zonder rekening te h
- Page 109 and 110: socialistisch verzet Aanvankelijk
- Page 111 and 112: en anderen minder te spreken. Hij w
- Page 113 and 114: Onthaal Alfons Roelandts Op 29 apri
- Page 115 and 116: in de naoorlogse partijleiding. Zow
- Page 117 and 118: log had hij alle bruggen met de reg
- Page 119 and 120: epiloog De koningskwestie kreeg een
- Page 121 and 122: ‘wij zijn de smeden der rode toek
- Page 123 and 124: zorgen te maken om de woningnood of
- Page 125 and 126: 1951-1994 | 125
- Page 127 and 128: het paarse parlement Toen de BSP bi
- Page 129 and 130: de schoolstrijd De rode jaren viele
- Page 131 and 132: Stop de Loge, 13 oktober 1955 1951-
- Page 133 and 134: ogend palmares van zes jaren invest
- Page 135: huisvesting en urbanisatie (1952-19
- Page 139 and 140: urbanisatie in kessel-lo Alfons Roe
- Page 141 and 142: Kandidaat-kopers konden rekenen op
- Page 143 and 144: de woonwens van ieder die met de sp
- Page 145 and 146: De geplande ontsluitingsweg die dwa
- Page 147 and 148: 1951-1994 | 147 Het verenigingsleve
- Page 149 and 150: het leuvense graan heeft de orkaan
- Page 151 and 152: toch niet al kommer en kwel Remy kr
- Page 153 and 154: © Imec 1951-1994 | 153 Imec, Boude
- Page 155 and 156: gestald waren. Goed twee jaren late
- Page 157 and 158: vrienden in de regering. Nochtans h
- Page 159 and 160: andje van de sluiting. Kleine brouw
- Page 161 and 162: names leverden een brede sociale ze
- Page 163 and 164: 1951-1994 | 163 ‘Na de oorlog wer
- Page 165 and 166: Beneden-Kessel, Blauwput en Tiensep
- Page 167 and 168: De lokale partijafdelingen deelden
- Page 169 and 170: hart van wat eeuwenlang een oninnee
- Page 171 and 172: Leuven een VMO-betoging - een fasci
- Page 173 and 174: de Letteren en Wijsbegeerte in de R
- Page 175 and 176: wegen, hoewel later - ook bij parti
- Page 177 and 178: ichte grondregie, de COO, de Gewest
- Page 179 and 180: gemeenten Heverlee en Kessel-Lo lev
- Page 181 and 182: modernistische architectuur aan had
- Page 183 and 184: er stevige discussies aan het kiesa
- Page 185 and 186: ‘louisville aan de dijle.’ (199
Naast <strong>de</strong> socialistische architect Albert<br />
Moerkerke werd op voorstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> coalitiegenoot<br />
<strong>een</strong> liberale architect-ingenieur<br />
aangesteld: Jan De Mol. Sint-Maartensdal<br />
was immers <strong>een</strong> paars woonproject dat<br />
haast symbolisch zou verrijzen op <strong>een</strong><br />
eigendom waar ooit <strong>een</strong> klooster gestaan<br />
had. De drie monumentale gotisch aandoen<strong>de</strong><br />
torens moesten <strong>de</strong> universiteitsbibliotheek,<br />
maar vooral <strong>de</strong> Sint-Pieterskerk<br />
en het stadhuis als mid<strong>de</strong>leeuwse bouwwerken<br />
naar <strong>de</strong> kroon steken. De centrale<br />
toren zou met <strong>zijn</strong> 115 meter hoger dan<br />
<strong>de</strong> katholieke spitsen ten hemel rijzen als<br />
<strong>een</strong> ‘paars’ merkteken, verwijzend naar<br />
<strong>een</strong> toekomst die niet langer door <strong>de</strong> kerk<br />
of <strong>de</strong> intellectuele elite, maar door <strong>de</strong><br />
bevrij<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rsklasse geschreven werd.<br />
Niet toevallig staat die toren perfect in het<br />
verleng<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Diestsest<strong>een</strong>weg, die <strong>de</strong><br />
as vorm<strong>de</strong> <strong>van</strong> het ro<strong>de</strong> Kessel-Lo.<br />
In <strong>een</strong> eerste ontwerp teken<strong>de</strong> Braem <strong>een</strong><br />
veelzijdig palet aan collectieve voorzieningen:<br />
<strong>een</strong> sociaal centrum met bibliotheek,<br />
<strong>een</strong> waterpartij, <strong>een</strong> crèche, speelpleinen,<br />
<strong>een</strong> thermische centrale en garages. De gem<strong>een</strong>schappelijk<br />
radio-, later TV-antenne<br />
moest symboliseren dat ie<strong>de</strong>r<strong>een</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
technologische vooruitgang mocht genieten.<br />
Het café en restaurant dat Braem op <strong>de</strong><br />
daken <strong>van</strong> <strong>de</strong> torens had voorzien moest<br />
<strong>de</strong> ‘bevrij<strong>de</strong>’ bewoners doen neerkijken op<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rswijken <strong>van</strong> waaruit ze zich<br />
had<strong>de</strong>n opgewerkt. Maar dat voorstel werd<br />
door <strong>de</strong> Nationale Maatschappij niet weerhou<strong>de</strong>n<br />
omdat het te duur was. In 1957<br />
werd <strong>een</strong> inplantingsplan goedgekeurd,<br />
waarbij <strong>de</strong> stad zou instaan voor <strong>de</strong> bouw<br />
<strong>van</strong> <strong>een</strong> feestzaal en <strong>een</strong> tentoonstellingszaal.<br />
Om het dossier te laten vooruitgaan stel<strong>de</strong><br />
het <strong>Leuven</strong>s stadsbestuur voor om <strong>de</strong>ze<br />
mo<strong>de</strong>lwijk in te zetten als tij<strong>de</strong>lijke op<strong>van</strong>g<br />
voor bezoekers aan <strong>de</strong> expo in Brussel en<br />
pas daarna in gebruik te nemen als sociale<br />
huurappartementen. Maar toen <strong>de</strong> expo<br />
haar <strong>de</strong>uren sloot, lagen <strong>de</strong> plannen nog<br />
op <strong>de</strong> tekentafel. Ook <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re ambities<br />
bleef na <strong>de</strong> verkiezingsne<strong>de</strong>rlaag <strong>van</strong> 1958<br />
niet veel meer over.<br />
Sint-Maartensdal<br />
2010<br />
1951-1994 | 137