Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

leuven.s.p.a.be
from leuven.s.p.a.be More from this publisher
09.08.2013 Views

136 | Het Socialisme in Leuven Tielemans in een van de gangetjes L.: Balsembloemhof (gerenoveerd in 2010) R.: Het gebied tussen de Fonteinstraat en de Ridderstraat vóór de sanering. Alleen de geklasseerde hoeve bleef overeind. Tussen 1953 en 1958 werden 224 krotten gesloten en 101 afgebroken. De bewoners werden gehuisvest in de nieuwbouwcomplexen Balsembloemhof, Vriezenhof, De Terse, De Dageraad en de Albomen. Met ingebouwde keuken, badkamer en centrale verwarming boden deze woningen een ongekende luxe. Ook in de Brusselsestraat kwamen appartementen (1954). De sanering van de Fonteinstraat en omgeving was ook nodig voor de aanleg van een nieuwe invalsweg die, dwars door de wijk, de Keizersberg, Riddersstraat en Mechelsestraat van alle doorgaand autoverkeer moest verlossen. De vesten werden in ruil voor de Tiense- en Brusselsestraat overgedragen aan het rijk zodat de ring van Leuven als een rijksweg kon gefinancierd en aangelegd worden. sint-maartensdal, een ‘socialistisch’ project Paradepaard van de nieuwe huisvestingspolitiek werd Sint-Maartensdal. De stad verwierf de oude Sint-Maartenskazerne, waardoor aan de rand van het historisch stadscentrum een terrein van ruim 4 ha vrij kwam voor bebouwing. Het geheel werd in 1958 overgedragen aan de Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting, die sindsdien in naam vereenzelvigd werd met het gebouwencomplex dat in de plaats van de kazerne uit de grond zou verrijzen. De maatschappij wilde er een ‘esthetisch en urbanistisch verantwoord appartementencomplex’ bouwen, helemaal volgens de voorschriften van de modernistische architectuur die toen vooral in socialistische kringen furore maakte. Een hoogbouwwijk op nog geen 300 meter van een historisch stadscentrum: het was nooit eerder gezien. Dat Tielemans voor het ontwerp Renaat Braem onder de arm nam, was geen toeval. Hoewel geen partijgenoot, was deze een socialist met een uitgesproken visie op huisvesting: zijn projecten moesten de klassenloze samenleving voorafbeelden. Met de bouw van gestapelde wooneenheden met minimale uitrusting (centrale verwarming, badkamer en keuken) konden comfortabele woningen betaalbaar en dus binnen het bereik van de arbeidersklasse komen. ‘Existenzminimum appartementen’ werden ze in vakliteratuur genoemd. Gebouwd in de hoogte, konden de bewoners volop genieten van licht, lucht en zon in een groene luchtige omgeving. In tegenstelling tot de grauwheid van de 19 de -eeuwse arbeiderssteden wilde Braem in de nieuwe stad verschillende functies als arbeid, verkeer, ontspanning en wonen op een zinvolle, stedenbouwkundig verantwoorde wijze integreren volgens de inzichten van de moderne architectuur. Naar eigen zeggen vond hij dit ideaal het dichtst benaderd in Sint-Maartensdal.

Naast de socialistische architect Albert Moerkerke werd op voorstel van de coalitiegenoot een liberale architect-ingenieur aangesteld: Jan De Mol. Sint-Maartensdal was immers een paars woonproject dat haast symbolisch zou verrijzen op een eigendom waar ooit een klooster gestaan had. De drie monumentale gotisch aandoende torens moesten de universiteitsbibliotheek, maar vooral de Sint-Pieterskerk en het stadhuis als middeleeuwse bouwwerken naar de kroon steken. De centrale toren zou met zijn 115 meter hoger dan de katholieke spitsen ten hemel rijzen als een ‘paars’ merkteken, verwijzend naar een toekomst die niet langer door de kerk of de intellectuele elite, maar door de bevrijde arbeidersklasse geschreven werd. Niet toevallig staat die toren perfect in het verlengde van de Diestsesteenweg, die de as vormde van het rode Kessel-Lo. In een eerste ontwerp tekende Braem een veelzijdig palet aan collectieve voorzieningen: een sociaal centrum met bibliotheek, een waterpartij, een crèche, speelpleinen, een thermische centrale en garages. De gemeenschappelijk radio-, later TV-antenne moest symboliseren dat iedereen van de technologische vooruitgang mocht genieten. Het café en restaurant dat Braem op de daken van de torens had voorzien moest de ‘bevrijde’ bewoners doen neerkijken op de arbeiderswijken van waaruit ze zich hadden opgewerkt. Maar dat voorstel werd door de Nationale Maatschappij niet weerhouden omdat het te duur was. In 1957 werd een inplantingsplan goedgekeurd, waarbij de stad zou instaan voor de bouw van een feestzaal en een tentoonstellingszaal. Om het dossier te laten vooruitgaan stelde het Leuvens stadsbestuur voor om deze modelwijk in te zetten als tijdelijke opvang voor bezoekers aan de expo in Brussel en pas daarna in gebruik te nemen als sociale huurappartementen. Maar toen de expo haar deuren sloot, lagen de plannen nog op de tekentafel. Ook van andere ambities bleef na de verkiezingsnederlaag van 1958 niet veel meer over. Sint-Maartensdal 2010 1951-1994 | 137

Naast <strong>de</strong> socialistische architect Albert<br />

Moerkerke werd op voorstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> coalitiegenoot<br />

<strong>een</strong> liberale architect-ingenieur<br />

aangesteld: Jan De Mol. Sint-Maartensdal<br />

was immers <strong>een</strong> paars woonproject dat<br />

haast symbolisch zou verrijzen op <strong>een</strong><br />

eigendom waar ooit <strong>een</strong> klooster gestaan<br />

had. De drie monumentale gotisch aandoen<strong>de</strong><br />

torens moesten <strong>de</strong> universiteitsbibliotheek,<br />

maar vooral <strong>de</strong> Sint-Pieterskerk<br />

en het stadhuis als mid<strong>de</strong>leeuwse bouwwerken<br />

naar <strong>de</strong> kroon steken. De centrale<br />

toren zou met <strong>zijn</strong> 115 meter hoger dan<br />

<strong>de</strong> katholieke spitsen ten hemel rijzen als<br />

<strong>een</strong> ‘paars’ merkteken, verwijzend naar<br />

<strong>een</strong> toekomst die niet langer door <strong>de</strong> kerk<br />

of <strong>de</strong> intellectuele elite, maar door <strong>de</strong><br />

bevrij<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rsklasse geschreven werd.<br />

Niet toevallig staat die toren perfect in het<br />

verleng<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Diestsest<strong>een</strong>weg, die <strong>de</strong><br />

as vorm<strong>de</strong> <strong>van</strong> het ro<strong>de</strong> Kessel-Lo.<br />

In <strong>een</strong> eerste ontwerp teken<strong>de</strong> Braem <strong>een</strong><br />

veelzijdig palet aan collectieve voorzieningen:<br />

<strong>een</strong> sociaal centrum met bibliotheek,<br />

<strong>een</strong> waterpartij, <strong>een</strong> crèche, speelpleinen,<br />

<strong>een</strong> thermische centrale en garages. De gem<strong>een</strong>schappelijk<br />

radio-, later TV-antenne<br />

moest symboliseren dat ie<strong>de</strong>r<strong>een</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

technologische vooruitgang mocht genieten.<br />

Het café en restaurant dat Braem op <strong>de</strong><br />

daken <strong>van</strong> <strong>de</strong> torens had voorzien moest<br />

<strong>de</strong> ‘bevrij<strong>de</strong>’ bewoners doen neerkijken op<br />

<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rswijken <strong>van</strong> waaruit ze zich<br />

had<strong>de</strong>n opgewerkt. Maar dat voorstel werd<br />

door <strong>de</strong> Nationale Maatschappij niet weerhou<strong>de</strong>n<br />

omdat het te duur was. In 1957<br />

werd <strong>een</strong> inplantingsplan goedgekeurd,<br />

waarbij <strong>de</strong> stad zou instaan voor <strong>de</strong> bouw<br />

<strong>van</strong> <strong>een</strong> feestzaal en <strong>een</strong> tentoonstellingszaal.<br />

Om het dossier te laten vooruitgaan stel<strong>de</strong><br />

het <strong>Leuven</strong>s stadsbestuur voor om <strong>de</strong>ze<br />

mo<strong>de</strong>lwijk in te zetten als tij<strong>de</strong>lijke op<strong>van</strong>g<br />

voor bezoekers aan <strong>de</strong> expo in Brussel en<br />

pas daarna in gebruik te nemen als sociale<br />

huurappartementen. Maar toen <strong>de</strong> expo<br />

haar <strong>de</strong>uren sloot, lagen <strong>de</strong> plannen nog<br />

op <strong>de</strong> tekentafel. Ook <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re ambities<br />

bleef na <strong>de</strong> verkiezingsne<strong>de</strong>rlaag <strong>van</strong> 1958<br />

niet veel meer over.<br />

Sint-Maartensdal<br />

2010<br />

1951-1994 | 137

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!