Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

118 | Het Socialisme in Leuven
referendum over de feitelijke terugkeer
van de koning het beslissende gevecht in.
Het werd een explosieve cocktail en de inzet
reikte veel verder dan alleen de figuur
van de koning. Mocht de koning terugkeren
als staatshoofd? De antwoorden op
die vraag stonden recht tegenover elkaar.
‘Ja’, zei het overwegend katholieke Vlaanderen.
Even vastberaden klonk het ‘neen’
van het linkse Wallonië en de socialistische
beweging in Vlaanderen. Maar daar raakte
die kreet wat verloren in het leopoldistisch
gedreun.
De socialisten schilderden waar ze konden
‘neen’ met onuitwisbare synthetische verf.
De vrachtwagens van de Proletaar rukten
uit met plakploegen, die tot ver in het beruchte
‘zwarte gebied’ ten oosten van Leuven
doordrongen. Ook de communisten
overdonderden alles en iedereen vanuit
hun ‘rode kamionet’ met een geluidsinstallatie
die ze nog op de Duitsers hadden
buitgemaakt. Het klonk allemaal stoer met
veel spierballengerol en gebalde vuist. Feit
was dat de Leuvense linkerzijde zich in de
studentenstad veelal bevond daar waar de
harde klappen vielen. In een stad waar studenten
de katholieke rangen met strijdbare
mankracht konden versterken, ging het er
heftiger aan toe dan elders in Vlaanderen.
De socialistische en communistische lokalen
waren het gedroomde mikpunt voor de
rumoerige studenten. Zijn de ruiten van de
Proletaar ingeslagen? Goed, we vangen zes
duffelcoaten (= studenten), zo schildert een
socialist die het allemaal ‘mogen’ meemaken
heeft de sfeer in die dagen. Het elitaire
studentenwereldje met de buitenissige
‘dopen’ en zijn grote sier, verpersoonlijkte
voor de linkse arbeiders de ‘klassenvijand’.
De oud-strijders herinneren zich nog, met
glinsterende oogjes, de gevechten: hoe de
jeeps van Leopoldistische commando’s aan
de Loogang een troep ‘sossen’ insloten,
waarop afrossing van de arbeiders volgde.
Hoe de jeeps enkele dagen later op hun
beurt aan de gesloten overweg in Wijgmaal
opgehouden werden en vier ‘tjeven’ in het
ziekenhuis geslagen werden.
De volksraadpleging van 12 maart 1950
bewees overduidelijk de enorme achter-
ban van Leopold op het Vlaamse platteland
en in de provinciesteden. Het Leuvense,
nog landelijke arrondissement zat met 66%
ja-stemmers een stuk beneden het Vlaamse
gemiddelde (72%). De BSP schreef dit
‘relatieve succes’ toe aan haar meetings en
de propagandawagen met geluidsversterking,
de filmvertoningen en vooral de inzet
en de toewijding van de militanten. Het katholieke
overwicht in de universiteitsstad
bleef bestaan ondanks de propagandistische
ijver van links. Onmiddellijk na het bekend
worden van de uitslag braken proteststakingen
uit in den Dyle, Persil, Umafo,
Donckers, Vanderelst en in de Centrale
Werkplaatsen. De parlementsverkiezingen
van 4 juni 1950 leverden de BSP wel
forse winst op, maar de CVP een absolute
meerderheid. Met dank aan de Vlaamse
Concentratie van gewezen collaborateurs,
waarvan een aantal prominent op de CVPlijsten
prijkte. De algemene staking tegen
de feitelijke terugkeer van de koning liep
in Wallonië uit op wat langzaam op een
burgeroorlog leek uit te draaien. Ook in
Leuven beten opnieuw de arbeiders van
vooral de metaalbedrijven en de Centrale
Werkplaatsen solidair de spits af.
Hét gevecht uit het koningsverhaal werd in
de Brusselsestraat geleverd. Het werd een
epos met ongeveer vijftig arbeiders oog in
oog met honderden studenten, gewapend
met tafelpoten en ander studiemateriaal.
Een in moeilijkheden geraakte socialistische
plakploeg klopte aan bij het KP-lokaal
aan de Wagenweg. Met bierflesjes (met
lood in plaats van bier) en een gigantische
symbolische hamer en sikkel uit de wandversiering
van het partijlokaal vochten ze
terug. Zo veegde het eenheidsfront van één
dag de studenten de Brusselsestraat uit. En
op de trappen van het stadhuis weerklonk
even de ‘Internationale’. Heroïek van een
tijdperk dat langzaam wegdeemsterde.
Drie weken lang was de lucht boven Leuven
zwanger geweest van de revolutie. De dramatische
gebeurtenissen in Grâce-Berleur,
waar op 30 juli 4 arbeiders onder de kogels
vielen, leidden tot een eervol compromis:
de koning kwam wel terug, maar liet zoon
Boudewijn op de troon achter.