Wij zijn de bouwers van een komende aarde - Leuven

106 | Het Socialisme in Leuven
Met het ‘socialisme
national’ had het autoritaire
en antiparlementaire
gedachtengoed nu ook de BWP
aangetast. De BWP moest zich
omvormen tot een volkspartij en
zich identificeren met de staat
als hoeder van het algemeen
belang. De uitvoerende macht
moest worden versterkt
en aan de ministerraad
moesten technocraten
worden toegevoegd. Met die
koerswending trad langzaam
een verwijdering op met Spaak,
die De Mans voorkeur voor de
Nieuwe Orde niet deelde.
L.: Louis de Brouckère spreekt
in De Proletaar over de Spaanse
burgeroorlog, Leuven, april 1938
Van links naar rechts: Vranckx,
Godts en Van Aenroyde.
R.: Op het congres van de BWP
in november 1938 spreekt Alfons
Vranckx tegen de erkenning
van Burgos. Achter hem op het
podium: Hendrik De Man en
Emile Vandervelde.
de Liga hing tegen die regeringsdeelname
zinde Vranckx niet. Die wilde de Liga de
toegang tot de partijlokalen ontzeggen. Het
protest van Tielemans, geruggensteund
door een aantal werkersbonden (Leuven,
Wijgmaal, Engels Plein, Heverlee, Tiensepoort)
kon dit beletten. Maar de Liga moest
wel beloven niet tegen de partij te ageren.
Tijdens het arrondissementscongres van
oktober 1936 kwam het tot een discussie
over de neutraliteitspolitiek van Leopold
III. Liga-mannen verdedigden de neutraliteit,
de uittreding van België uit de
Volkenbond, de eenzijdige ontwapening en
de verkorting van de diensttijd. Vranckx
daarentegen vond dat de BWP haar internationale
engagementen moest nakomen.
Even later kreeg ‘militarist’ Vranckx het
verwijt zijn jeugdidealen afgezworen te
hebben, omdat hij als volksvertegenwoordiger
ingestemd had met de verlenging van
de legerdienst.
solidair met de
spaanse republikeinen
Elke gelegenheid was goed om voor rechts
onheil dicht bij de deur of veraf te waarschuwen
en te bewijzen dat socialisme
hét democratisch alternatief was voor
extreemrechts en fascisme. De BWP wist
maar al te goed wat haar na een fascistische
overwinning te wachten stond. Wat
partijgenoten in Oostenrijk, Duitsland,
Italië en Spanje overkomen was, kon tellen
als waarschuwing. Vooral de gebeurtenissen
in Spanje werden intens meebeleefd.
Ten voordele van de Spaanse republikeinen
werden feesten, culturele avonden en
omhalingen georganiseerd. De vakbond
zamelde geld in voor wapens en materiaal.
Leuvense socialisten en communisten
namen dienst bij de Internationale
Brigades en trokken naar het Spaanse
front. In juli 1937 werden dertien kinderen
in Leuven onthaald en in gezinnen
opgevangen. Vijf onder hen werden door
hun pleegouders geadopteerd.
Op het arrondissementscongres van
oktober 1939 verzette de BWP-Leuven
zich uitdrukkelijk tegen een handelsmissie
naar Burgos, zoals Spaak bepleitte. Die
impliciete erkenning van het Francoregime
zette veel kwaad bloed bij partijmilitanten,
die zich met hart en ziel ingezet hadden
voor de Spaanse republikeinen.
Hendrik De Man en zijn ‘socialisme
national’ konden bij Vranckx e.a. evenmin
op bijval rekenen.
De ideologische ontreddering in socialistische
rangen was groot. Twijfel over de jarenlange
aangehouden voorzichtige koers
verlamde de beweging. Voor de buitenwereld
werd de schijn opgehouden, maar in
eigen huis was de veer wat gebroken. Eind
1939 kwam de oorlog dreigend dichtbij en
eiste de mobilisatie alle aandacht op. De
socialistische vakbond, die een dramatische
terugval van haar ledental kende, drong
aan op een verhoging van de steun aan