[ Leerlijnen ] [ ICT ] - Uitgeverij De Boeck

F cu
o
Uw nIEUwE mEThoDE nEDErLAnDS
taalv a a r d i g
taalgevoelig
scherpgesteld
s
[ Aansluiting basisonderwijs ]
[ Differentiatie ]
[ Integratie ]
[ Cultuur ]
[ ICT ]
[ Schooltaalwoorden ]
[ Leerlijnen ]
[ Structuur ]
[ Strategieën ]
[ Inspiratie ]
[ Evaluatie ]
[ Klaar voor de nieuwe leerplannen ]
1

2
voorwoord
Wilt u een methode Nederlands die integratie combineert
met een duidelijke structuur, die u inspireert en uw leerlingen
motiveert?
Bingo!
Focus staat voor taalvaardig, taalgevoelig en scherpgesteld.
Alles (of toch heel veel) daarover leest u in deze folder.
In de buitenste kolommen (zwarte achtergrond) kunt u
kennismaken met de krachtlijnen van de methode en de
verschillende producten. In de andere kolommen (witte
achtergrond) krijgt u heldere antwoorden op concrete
vragen, in woord en beeld.
Focus is een methode voor alle graden. Dat betekent
dat herkenbaarheid en samenhang, zowel vormelijk
als inhoudelijk, onmisbaar zijn. En dus zijn ook heel wat
antwoorden op meerdere graden van toepassing. Daarom
een doorlopende dialoog. Bij elk onderwerp geven 1+2,
3+4 en/of 5+6 nog eens duidelijk aan voor welke
boeken het antwoord pasklaar is.
Benieuwd? Lees dan vlug voort!
de auteurs,
de redacteurs,
de uitgever
Drie graden, drie methodes? 1+2 3+4 5+6
Focus Drie graden, één methode! Voor Focus garanderen we
een naadloze overgang tussen de graden, zowel in zijn vorm als
zijn inhoud. Hoewel elke graad een eigen stramien op maat van
de leerlingen kreeg, integreren we steeds op dezelfde functionele
manier en houden we de structuur van de boeken overal even
doorzichtig.
En welke elementen onderbouwen die eenheid op
inhoudelijk vlak? 1+2 3+4 5+6
Samen realiseren de Focus-boeken een leerlijn die over de graden
heen is opgehangen aan twee elementen uit de eindtermen en
leerplannen. Ten eerste implementeren we, dat ligt voor de hand, een
stijgend verwerkingsniveau: van structurerend naar beoordelend.
Dat koppelen we aan een groter wordende afstand t.o.v. het
1+2
publiek: van bekende leeftijdgenoten naar bekende volwassenen,
onbekende volwassenen en een onbekend publiek. Daarbij worden
de leerlingen geacht steeds zelfstandiger te kunnen werken.
Wordt die continuïteit ook voor de leerlingen
duidelijk gemaakt? 1+2 3+4 5+6
Focus Absoluut. In de regel activeren we eerst de kennisinhouden
en de vaardigheden die eerder aangeleerd en ingeoefend werden. In
een tweede fase worden deze dan verder uitgediept en ingeoefend.
Dat is niet anders voor de aansluiting op het basisonderwijs in
1+2, waar we ook resoluut kiezen voor herkenbare werkvormen.
Hoever we daarin gaan, heeft te maken met differentiatie. Om de
overgang te vergemakkelijken, spreken we in de eerste thema’s van
het leerwerkboek bijvoorbeeld nog over hoekenwerk, terwijl in het
werkboek al sprake is van BZL-opdrachten.

Differentiatie is dus eveneens een basisprincipe van
Focus? 1+2 3+4 5+6
Focus Het belang van differentiatie is niet te onderschatten. Om
optimaal te kunnen inspelen op de specifieke noden van uw
leerlingen, moet differentiatie op meerdere niveaus mogelijk zijn.
Daarom kunt u in 1+2 reeds bij de keuze voor bronnenboek +
werkboek of leerwerkboek een onderscheid maken.
Waarop is dat onderscheid gebaseerd? 1+2
Focus Voor taalsterke groepen bieden we een uitgebreid werkboek
waarin alle vaardigheden stapsgewijs aan bod komen. Een handig
1+2
146
4
8
Deel 4 Natuurlijk
bron
3
1+2
4 5
Kennis
Antoniemen
Dik en dun, groot en klein, voorzichtig en onvoorzichtig …
Die woorden betekenen net het tegenovergestelde van elkaar.
anti = tegen; onoma > Grieks = naam
anto-niem ➔ ‘tegen-naam’ ➔ tegengestelde
Een antoniem is een woord dat het tegengestelde betekent van een ander woord.
Antoniemen kunnen op verschillende manieren worden gevormd:
• je kunt een compleet ander woord gebruiken:
groot → klein, dag → nacht,
wit → zwart …
• je kunt ook een toevoegsel (voorvoegsel of achtervoegsel) gebruiken:
zichtbaar → onzichtbaar,
schrijven → herschrijven, orde → wanorde …
Weet je het nog?
Een synoniem is een ander woord met ongeveer dezelfde betekenis.
Synoniemen van spreken zijn bv. praten, zeggen, meedelen …
Focus_Bronnenb_OK.indd 146 08/02/10 21:08
bronnenboek sluit hier naadloos bij aan. Groepen die nood hebben
aan extra taalsteun? Focus zorgt voor een uitgepuurd en op
maat gemaakt leerwerkboek in vierkleurendruk. Bronnenboek en
werkboek worden dus geïntegreerd in één overzichtelijk boek.
Kan ik die boeken in parallelklassen naast elkaar
gebruiken? 1+2
Focus U kunt zonder extra voorbereidingstijd met het leerwerkboek
in de ene klas werken, en met het bronnenboek + werkboek in de
andere.
3+4
12 Leg eens uit!
12.1 Hoe verklaar je woorden?
Om woorden te verklaren kun je eerst de context lezen. Het is best mogelijk
dat je daardoor al wat wijzer wordt.
Ook kun je de woordbouw nagaan: door de delen van bv. een samenstelling apart te
bekijken, kun je de betekenis van een woord achterhalen.
Verder kun je ook een woordenboek raadplegen waarin je de betekenis van een woord
opzoekt.
12.2 Woordbouw: samenstelling
Agentes willen af van ‘vrouwonvriendelijk’ uniform
Megan Fox, bloedmooi maar heel onzeker
Coach eist dat spelers in
Finland al messcherp staan
Smaakvol feest op Brusselse Grote Markt
standaard.be
1 12 1
1 12 2
12 Leg eens uit!
3+4
53
5+6
structuur
Met Focus verliest u geen tijd met het zoeken naar de
juiste pagina of oefening. En ook uw leerlingen weten
altijd precies waar ze mee bezig zijn. Dankzij een logische
opbouw, een glasheldere manier van verwijzen en
het gebruik van een beperkt aantal icoontjes staat Focus
voor structuur. Voor alle gebruikers.
Structuur ligt aan de basis van elk deel. Op de eerste
pagina vinden uw leerlingen telkens een overzicht van de
doelen die ze in dat deel zullen bereiken. Bij het begin
van een nieuw hoofdstuk worden deze doelen nog eens
herhaald. Icoontjes geven duidelijk aan welke vaardigheden
daarbij aan bod komen.
Concrete tekst-, luister- en kijkfragmenten die aansluiten
bij de leefwereld van de leerlingen stemmen tot nadenken
over taal. Maar om tegen 5+6 en de daaropvolgende
uitdagingen echt taalvaardig te kunnen worden, is het
onontbeerlijk om in 1+2 en 3+4 bepaalde kennis goed
in te oefenen. Of het nu gaat om spelling, spraakkunst of
taalbeschouwing, in elk deel kan er afzonderlijk of geïntegreerd
op geoefend worden.
Dit maakt het mogelijk gericht te oefenen op de onderdelen
waarvoor u dat nodig acht. De lat komt oefening na
oefening een beetje hoger te liggen. Differentiëren wordt
zo een koud kunstje.
Structuur is echter niet alleen herkenbaar in doordachte
leerlijnen op vlak van vaardigheden. Structuur is ook
aanwezig bij het aanleren van strategieën. Focus maakt
gebruik van de OVUR-methode en van schrijf- en
spreekkaders om leerlingen te steunen bij hun schrijf- en
spreekopdrachten, vanzelfsprekend door de jaren heen
steeds minder gestuurd.
Overzichtelijke samenvattingen die helpen bij het studeren
of oefenen krijgen de leerlingen mee in kenniskoffers. Zij
zijn onmisbare ‘handbagage’ voor iedere vaardige leerling.
Met Focus beschikken u en uw leerlingen over een
leidraad om vaardig te worden in Nederlands, ook als de
lessen geïntegreerd zijn opgebouwd.
3

4
integratie
Focus integreert op een natuurlijke manier, zonder aan
scherpte in te boeten.
Vaardigheden komen, net zoals in het echte leven, vaak
samen aan bod. Elk leerdoel krijgt daarbij voldoende
aandacht, zodat uw leerlingen het helemaal onder de
knie kunnen krijgen. Door de functionele indeling van
het boek leidt dit nooit tot versnippering of isolatie van
andere vaardigheden of doelen.
Geeft een tekst aanleiding om stil te staan bij een bepaald
aspect van taalbeschouwing? Dan is in 1+2 en 3+4
een ‘focus op’ dat onderdeel voorzien. Het is een
concrete en levensechte uitnodiging voor uw leerlingen
om geconcentreerd na te denken over taal. Is deze aanzet
niet voldoende? Dan leidt een duidelijke verwijzing naar
het deel ‘nadenken over taal’. Daar kunnen de leerlingen
verder oefenen.
Op deze manier heeft u als leerkracht altijd de kans, maar
nooit de verplichting, om een stukje taalbeschouwing te
behandelen n.a.v. een concrete tekst. Komt het u om een
of andere reden niet uit om er meteen op in te gaan? De
oefeningen in het deel ‘nadenken over taal’ kunnen even
gemakkelijk op een ander moment behandeld worden.
Ook als apart onderdeel zijn ze stap voor stap opgebouwd
en vertrekken ze van levensechte voorbeelden. Daarbij
komen veel verschillende communicatiesituaties aan bod,
onder de loep genomen aan de hand van sleutelvragen.
spreken p spreken p
Ze geven aan op welke ICT
ICT vaardigheden ICT in dat
hoofdstuk getraind spreken p zal worden. lezen
lezen lezen
spreken p
groeps
werk
groeps
werk
1+2 lezen
lezen lezen
spreken p groeps
spreken pgroeps
groeps
werk
werk
schrijven
schrijven h ij
lezen
lezen lezen
groeps
groeps
dvd
dvd
schrijven
schrijven h ij
werk
werk
dvd
dvd
3+4
5+6
spreken p spreken p dvd
dvd
schrijven
schrijven h ij schrijven
schrijven h ij
audio
dvd
audio
dvd audio
audio
groeps
groeps
dvd
dvd dvd
dvd
schrijven
schrijven h ij schrijven
schrijven werk
h ij werk
lezen
lezen lezen
audio
audio audio
audio ( )
audio
audio audio
audio dvd
dvd dvd
dvd
schrijven
schrijven h ij schrijven
schrijven h ij
l u i s t e re n
l u i s t e re n
ICT
ICT
ICT
l u i s t e re n ICT
l u i s t e re n
ll uu ii ss tt ee re re nn
audio
audio
ll uu ii ss tt ee re re nn
l u i s t e re n ICT
l u i s t e re n
audio
audio
ICT
ICT
ICT
ll uu ii ss tt ee re re nn
l u i s t e re n ICT
l u i s t e re n
ICT
Focus stelt altijd scherp. U hebt de vrijheid om te zeggen
waar en wanneer. ICT
ICT
l u i s t e re n ICT
l u i s t e re n
Deze icoontjes staan boven elk nieuw hoofdstuk.
Ben je even creatief als Rosa? Vast wel.
Maak een eigen ’huisstijl’ voor je klas, de school of je gezin. Ontwerp een logo of een visitekaartje.
52
VOOR het schrijven TIJDENS het schrijven NA het schrijven
Oriënteren Uitvoeren Refl ecteren
Wat moet je doen?
Tijdens het schrijven Denk hierover na
Een logo ontwerpen voor je Controleer de spelling Heb je de opdracht uitgevoerd
klas, de school of je gezin. (hoofdletters, leestekens) als zoals gevraagd?
je kiest voor een visitekaartje.
Een visitekaartje ontwerpen
Heb je op de spelling gelet?
voor je klas, de school of je Hoe werk je alles af?
Hoe vond je het zelf?
gezin.
Teken je logo op een
takenblad.
Voorbereiden
Noteer in enkele zinnen wat
Hoe pak je het aan?
het voorstelt en waarvoor je
Denk na over de inhoud. het ontworpen hebt.
Wat mag niet ontbreken?
Hecht je visitekaartje vast
Waar let je de volgende keer op?
Denk na over een originele aan een takenblad, maar zo
vorm of lay-out.
dat de leerkracht het nog kan
bekijken.
De leerkracht zal je Evaluatieformulier Schrijven (p. 101) invullen.
Deel 1 Samen
Schrijfkader Schrijfkader Een Een visitekaartje
visitekaartje
Inhoud Inhoud Lay-out Lay-out
Naam Naam Formaat: Formaat: < 10 10 / 8 cm cm (zoals (zoals een een bankkaart) bankkaart)
Gsm-nummer Gsm-nummer Creatieve Creatieve schikking schikking inhoud inhoud
E-mailadres E-mailadres (Afbeelding)
(Afbeelding)
Adres Adres
Voorbeeld: Voorbeeld: je vindt vindt heel heel wat wat voorbeelden voorbeelden op op het het internet internet
1+2
5.3 FOCUS op ... werkwoorden
Opdracht 3
1 Vul de ontbrekende eindletter(s) in.
Hoe wordt de extra taalsteun in het leerwerkboek
verleend? 1+2
Focus Het leerwerkboek behandelt dezelfde thema’s, heeft
dezelfde doelen en leerlijn voor ogen, maar bevat aangepaste
oefeningenreeksen en besteedt bijzondere aandacht aan
taalgebruik. Complexe vragen worden in kleinere delen opgesplitst,
de schrijfkaders zijn iets uitgebreider en de allermoeilijkste
opdrachten zijn weggelaten. Wie die toch wil maken, kan ze
gebundeld terugvinden in de handleiding.
In de envelop vin je een vriendschapsbandje Ezziebezzie, omdat je mijn liefste, beste vriendin
ben en dat hopelijk altijd zul blijven.
Laa iemand het om je pols knopen, met drie knopen erin.
Als je het bandje omhou tot het vanzelf afval , zullen je wensen uitkomen.
2 De onderstreepte woorden zijn allemaal (soort woord)
3 In welke tijd staan de woorden?
Het gaat telkens om de Pv in de zin.
4 Wat valt op als je kijkt naar de eindletter(s) van de Pv?
We frissen de schrijfwijze van werkwoorden in de tegenwoordige tijd nog eens op.
Meer oefeningen over het werkwoord kun je vinden op p. 133.
5.4 FOCUS op ... soorten zinnen
Opdracht 4
Echte vriendschap gaat altijd door.
Deel lief en leed, gedachten en geheimen ...
Behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden.
Probeer niet jaloers te zijn.
Ruziemaken is niet erg, als je het maar uitpraat.
Vergeef elkaars fouten.
Wees duidelijk en eerlijk.
Vertrouw de ander.
1 De meeste survivaltips beginnen allemaal op dezelfde manier.
Markeer de zinnen die sterk op elkaar lijken wat zinsbouw betreft.
2 Met welk soort woord beginnen die zinnen?
3 Met welk soort zinnen hebben we hier te maken?
4 Hebben die zinnen een onderwerp?
5 Lijken de zinnen die je niet gemarkeerd hebt op elkaar qua zinsbouw?
6 Tot welke soort behoren die zinnen?
3+4
5 Samen
53
Wordt er nog op andere manieren aandacht besteed
aan taalsteun? 1+2 3+4
Focus In alle boeken wordt extra aandacht besteed aan het
aanbrengen en aanleren van schooltaalwoorden. Telkens als er
een typisch schooltaalwoord voorkomt, wordt dat onderaan op
de pagina verklaard. Zo wordt deze mogelijke hindernis meteen
genomen. Maar soms is verder oefenen nodig. Dat kan op de
methodesite, waar met het oog op verdere differentiatie een
uitgebreid pakket oefeningen op schooltaalwoorden te vinden is.

Collega’s vertellen mij weleens dat dezelfde woorden in
hun lessen voor problemen blijven zorgen.
1+2 3+4
Focus Om de transfer naar andere vakken te vergemakkelijken,
wordt in de oefeningen op schooltaalwoorden gewerkt met
voorbeelden uit verschillende vakken. Zo kunt u de doelstelling van
Nederlands als instructietaal alvast voor een deel realiseren. En u
doet er ook uw collega’s een plezier mee.
3+4
Geheimen van jongeren
Geheimen hebben een slechte reputatie. Mensen met een
geheim wordt vaak aangeraden het openbaar te maken en op
televisie worden we doodgegooid met talkshows waarin de gasten
ertoe worden aangezet al hun geheimen op tafel te gooien. Ook
wetenschappelijk onderzoek schetst een nogal problematisch beeld
van geheimen.
Enerzijds wordt het hebben van geheimen in verband gebracht met allerlei nadelen, waaronder
lichamelijke klachten, stress en neerslachtigheid. Anderzijds blijkt het praten over emotionele
en traumatische ervaringen positieve effecten te hebben. Dit heeft geleid tot de algemeen
geaccepteerde conclusie dat geheimen slecht voor je zijn. Maar is elk geheim per definitie
slecht, en maakt het uit in welke mate iemand geheimen houdt?
Bron: www.kennislink.nl/publicaties/geheimen-van-jongeren
De stijl is de manier van schrijven van een auteur. Ten eerste krijgt de vorm van de taal
extra aandacht. Spelen met de zinsbouw en woordvolgorde is een van de manieren
om voor een levendige of duidelijke stijl te zorgen. In deel 1 leerde je al de stijlfiguren
vooropplaatsing of prolepsis, elliptische zin, parallellisme en herhaling (bron 1.11.2)
kennen.
Ook rijm van letters of lettergrepen zorgt ervoor dat een tekst goed klinkt. Over eindrijm in
de poëzie lees je meer in kenniskoffer 2.7.2.
1 10 1
Het eindrijm in gedichten is meestal volrijm. Daarnaast komt halfrijm voor, met onder meer:
alliteratie of stafrijm: de beginmedeklinker wordt herhaald
bv. Donald Duck
assonantie of klinkerrijm: de klinkers in een beklemtoonde lettergreep worden herhaald
bv. wit licht
Ten tweede speelt de auteur met de inhoud of betekenis van taal. Bij beeldspraak krijgt de
figuurlijke betekenis de bovenhand. Zeker in poëzie is een beeldende taal van wezenlijk
belang, maar ook proza wordt hierdoor krachtiger. We onderscheiden vier vormen van
beeldspraak.
2 11 11
10 Correct gespeld
2 11 12
10.1 Werkwoordspelling
11 Taaloefeningen
Werkwoorden spellen
imperatief (gebiedende wijs)
• gebiedende wijs zonder onderwerp
157
44 Deel 1 Links leggen
Is er een persoonsvorm?
JA NEE
kom hier, antwoord vlugger, rij(d) niet zo snel
= stam nooit -dt
• gebiedende wijs met onderwerp u
komt u hier, wendt u zich tot mij, rijdt u maar verder
= stam + t -dt mogelijk
tegenwoordige tijd
• met ik als onderwerp (1ste persoon)
ik lach, ik antwoord, antwoord ik, vind ik
= stam nooit -dt
• met je/jij als onderwerp na de
persoonsvorm (2de persoon)
lach je, antwoord jij, vind je, zit je
= stam nooit -dt
Dat is ook zo voor de gebiedende wijs
met jij.
Loop jij maar wat vlugger.
• met je/jij als onderwerp vóór de
persoonsvorm
je lacht, jij antwoordt, je vindt
= stam + t -dt mogelijk
• met een ander onderwerp in het enk. dan
ik en je (2de en 3de persoon)
u rijdt, rijdt u, hij loopt, loopt zij, vader vindt,
vindt vader, het regent, regent het
= stam + t -dt mogelijk
• met een onderwerp in het meervoud:
wij spelen, jullie vinden, zij laden, mensen rijden
= infinitief
Op welke manier wordt er aandacht besteed aan taal,
spelling en grammatica? 1+2 3+4 5+6
ICT
ICT
Focus Leren over zinnen en woorden, correct leren spellen en
taalbeschouwing behandelen we in Focus op een geïntegreerde
en functionele manier. Kennis en vaardigheden komen steeds
spreken p
p
afwisselend aan bod, binnen de diverse delen en hoofdstukken. lezen
lezen
In 1+2 en 3+4 wordt in de eerste hoofdstukken van elk deel
schrijven
h ij
vooral gewerkt op vaardigheden. Leent een stukje bronnenmateriaal
zich echter om na te denken over een specifiek aspect van taal, audio
audio dan
staan we daar kort bij stil. We geven dit aan met het logo .
In 5+6 wordt elk deel afgesloten met enkele oefeningen op
potentiële (maar vaak reële) pijnpunten.
voltooid deelwoord
• bij zwakke werkwoorden:
gespeeld speelde
gewerkt werkte
= verlengen en luisteren; nooit -dt
• bij sterke werkwoorden:
zingen gezongen
bieden geboden
onvoltooid deelwoord
huilend, zingend, werkend
= infinitief + d
Voor een onvoltooid deelwoord kun je ook
het woordje al plaatsen:
al zingend, al huilend …
bijvoeglijk naamwoord
Let op het verschil:
– de verplante boontjes
= bijvoeglijk naamwoord
– hij verplantte boontjes
= persoonsvorm verleden tijd
1.17 ENKELE PIJNPUNTEN
Doelen
Wat moet je kennen en kunnen?
• Een aantal woorden correct schrijven.
• Enkele frequente spel- en taalfouten niet meer maken.
• Een aantal foutieve zinnen verbeteren.
3 Opdracht 1
Beluister de volgende zinnen via http://focus.deboeck.com en vul de ontbrekende woorden in.
1 Wie was de ?
2 In die tekst staan woorden.
3 De wegen waren spekglad in .
4 Op de radio hoor je zelden .
5 Spreek jij altijd ?
6 Die weigering om het te verhuren aan die allochtonen was een
uiting van .
7 Wat is de bekendste zin?
8 Veel winkelramen tegenwoordig.
9 Het aantal in de rand is gedaald.
10 Met dat van jou zul je niet ver komen.
11 De Gentse universiteit werd als eerste .
12 Een aan zonlicht is schadelijk voor de huid.
13 Ik had niet veel last met het van onze gast.
14 Zijn uitspraken in het waren niet .
15 Die man beheerst de goed.
16 Zij vroeg in haar mooiste waar het station was.
17 De van de wereld neemt altijd maar toe.
18 Ik vind het wel een leuke taal.
3+4
SV
1
17
1
ICT
1.17 ENKELE PIJNPUNTEN DEEL 1
97
5+6
l u i s t e re n
l u i s t e re n
ICT
ll uu ICT
ii ss tt ee re re nn
spreken
lezen
schrijven schrijven
schrijven h ij
audio
audio
cultuur
De nieuwe visie op het vak Nederlands (cf. eindtermen)
benadrukt het belang dat u dient te hechten aan cultuur.
De (inter)culturele aspecten die met een taal samengaan
‘worden als noodzakelijk gezien voor iedereen die in het
kader van de basisvorming een moderne vreemde taal
dvd
dvd leert, dvd
dvd nl. om zo gevoelig te worden voor interculturele
overeenkomsten en verschillen.’
groeps
groeps
werk
werk
Focus wil actief meewerken aan die openheid voor
cultuur. Omdat taal en cultuur heel nauw met elkaar
verbonden zijn. Omdat de link tussen taal en cultuur niet
alleen in het vreemdetalenonderwijs gelegd moet worden.
Omdat leerlingen elke dag geconfronteerd worden met
een zeer reële interculturele maatschappij.
Openstaan voor andere culturen. Leren omgaan met
interculturele overeenkomsten en verschillen. Even stilstaan
bij de eigen cultuur. Het zijn belangrijke elementen
in de algemene vorming van jongeren. Het zijn daarom
ook belangrijke elementen in Focus.
Dat neemt verschillende vormen aan. Stilstaan bij het
verschil tussen het gebruik van ‘you’ in het Engels en ‘je‘
en ‘u’ in het Nederlands, bijvoorbeeld. Maar ook (talige)
fenomenen uit het dagelijkse leven bekijken vanuit het
oogpunt van de cultuur. Hoe praten wij over bepaalde
dingen? En in Nederland? En hoe beleven klasgenoten
van een andere afkomst dat? Natuurlijk wordt deze visie
ook onderbouwd door de geselecteerde teksten en
beeldfragmenten.
Focus beoogt, zonder enig oordeel te vellen, taalgevoelige
openheid, interesse en nieuwsgierigheid.
5

6
inspiratie
Een methode Nederlands moet een inspiratiebron zijn.
Voor leerlingen én leerkrachten. Gefocust. En met open
blik.
Leerlingen uitdagen om met taal bezig te zijn, om hun
taal te beleven en uit te leven. Daarvoor trekt Focus alle
registers open.
Hoe? Door leerlingen met gestructureerde en geïntegreerde
leerstof te boeien en te blijven boeien. Door hen
de leukste, meest pakkende of verrassende stukken uit
de recente (jeugd)literatuur voor te schotelen. Door hen
te prikkelen en hun de kans te bieden om zelf, stap voor
stap, betere teksten te leren schrijven, te leren spreken en
luisteren. Door hen te inspireren.
Maar ook voor u gaat Focus voluit. Om samen met u
leerlingen op hun talige ontdekkingsreis te begeleiden
en te vormen.
Hoe? Door u in een stevige handleiding alles te geven
wat u nodig hebt om vlot en gestructureerd met Focus
te kunnen werken: de oplossingen van alle oefeningen,
een handig jaarvorderingsplan, didactische wenken,
verrijkende beeld- en geluidsfragmenten en zo veel
meer. En wat niet in de handleiding kon, vindt u gewoon
op het leerkrachtengedeelte van de methodesite: extra
oefeningen, toets- en ander evaluatiemateriaal, inspirerende
nieuwsbrieven over literatuur …
Met Focus beschikt u over een methode om leerstofonderdelen
op een heldere, geïntegreerde manier aan te
brengen. En u hebt steeds de vrijheid om de zaken aan
te passen aan de specifieke noden van uw leerlingen,
klasintern én in parallelklassen.
3+4
3+4
Zorgt dat niet voor afleiding en versnippering van
de leerstof? 1+2 3+4
Focus Nee, omdat een focus op niet meer dan een aanknopingspunt
is. U vindt er enkel een korte, op dat moment relevante oefening,
plus een verwijzing naar de hoofdstukken Nadenken over taal
(1+2) of Over zinnen en woorden, Correct gespeld en Taal
(3+4). Daar wordt dieper ingegaan op de materie, uiteraard met
ook heel wat extra oefeningen.
1 7 2
Ik kijk uit naar uw reactie. Als u dat wenst, kom ik graag langs om de samenwerking te bespreken.
Met vriendelijke groeten
LavergeJ
Janne Laverge
Bijlage: programmavoorstel en sponsorvoorwaarden
7.2 De NBN-normen
Kies een klassiek en goed leesbaar lettertype (Arial 10 of Times New Roman 12).
Lijn alles links uit, behalve de datum. Kies voor een enkele regelafstand (interlinie 1).
Volg de NBN-normen strikt op, met het correcte aantal witregels.
Vergeet niet je brief te ondertekenen!
28 Deel 1 Links leggen
Uit: De Standaard, taalbijlage, 19 oktober 2009
Piet Somers 15 augustus 2001
Winterwegel 32
8790 WAREGEM
Tel. 056 60 25 13
e-mail: piet.somers@pandora.be
De heer Jaak Palmans
Werkgroep NBN-normen
Guimardstraat 1
1040 BRUSSEL
1+2
Ik kan dus zelf bepalen wanneer taalbeschouwing
het best behandeld wordt? 1+2 3+4
Focus Inderdaad. Past een stukje spelling op dat moment niet
goed in uw les? Dan kunt u de verschillende onderdelen uit de
hoofdstukken Nadenken over taal (1+2) of Over zinnen en
woorden, Correct gespeld en Taal (3+4) ook later behandelen.
Ze zijn altijd stapsgewijs opgebouwd en dus ook perfect bruikbaar
op zich.

Geen vaardigheid zonder basiskennis … Hoe weten
mijn leerlingen wat ze absoluut moeten kennen?
1+2 3+4 5+6
Focus Kenniskoffers bevatten kennis die onmisbaar is om de
vaardigheden in Focus onder de knie te krijgen. In het werkboek
van 1+2 moeten de leerlingen de belangrijkste woorden nog
aanvullen. In het bronnenboek en het leerwerkboek staan die
woorden er al, maar om ze in te oefenen of te studeren kunnen ze
afgedekt worden met de rode mica die bij het boek zit. In 3+4
en 5+6 staan de kenniskoffers hoofdzakelijk in het bronnenboek.
1
5
10
15
20
25
30
Aan de overzijde zag hij een ridder, hele-
Lancelot in strijd
maal in het rood gekleed, die reed op een
met een draak
heel groot paard; rood waren zijn schild
en zijn banier, en hij droeg een rode
wapenrusting. Te oordelen naar zijn gelaatstrekken
en zijn manier van doen was
hij een wrede en hardvochtige man. Aan
zijn zijde reed een jonkvrouw, prachtig
gekleed in kleren van groene zijde. Twee
vlechten van goudblond haar hingen over
haar schouders tot op haar zadelboog,
maar het haar was half uitgetrokken en in
grote wanorde. De rode ridder die zeer op
haar vertoornd was, had ze uitgetrokken,
haar kleren gescheurd en haar mooie lichaam
en leden half ontbloot. In zijn hand
had hij een gesel, gemaakt van negen
sterke riemen, waarmee hij de jonkvrouw
grote striemen in haar gezicht toebracht.
Hij had haar al zo vaak en zo hard geslagen
dat haar hele hals en boezem onder
het bloed zaten. Ze riep: ‘Heb medelijden
met mij, heer, verlos mij van de misdaden
die deze man aan mij onverdiend begaat.
O, als iemand die nog in God geloofde mij
In The Great Hall in Winchester bevindt zich
hieruit zou bevrijden, dan zou ik zijn die-
de beroemde Ronde Tafel. Hoewel het blad
nares zijn, want deze man laat mij in grote
nu aan een muur hangt, was het vroeger
ellende leven.’
deel van een tafel waarrond edelen verga-
Heer Walewein riep terug: ‘Wrede ridder,
derden, zoals ten tijde van koning Arthur.
als wij ooit elkaar onder vier ogen zouden
spreken, zou u er weinig genoegen aan
hij niet langer aanzien hoe zij keer op keer
beleven dat u deze schone jonkvrouw in
geslagen werd. Met kracht wendde hij de
zo’n verdriet doet leven. Helaas is dat nu
teugel, keerde zijn paard naar de rivier en
wat moeilijk.’ Want waar Walewein ook
liet het zo hard lopen als het kon. Gringo-
keek, nergens zag hij een brug of een of
lets hoeven teisterden de oever, het paard
andere plaats waar iemand de rivier zou
sprong tot over het midden van de rivier
kunnen oversteken. Het geweeklaag van
en zwom verder naar de andere oever.
de jonkvrouw deed Walewein zo’n pijn dat
Heer Walewein steeg af, droogde zijn
hij ‘t niet langer kon verdragen. Ook kon
paard af met de slip van zijn mantel en
bracht alles aan het gerei weer in orde.
Terwijl Walewein met de toom bezig was,
zag hij in de zon die helder scheen, in
de verte drie schilden flikkeren als drie
heldere sterren van zilver en goud en hij
zag het stof opstuiven. Hij bedacht dat dit
misschien wel ridders waren die achter
de rode ridder aanzaten om de jonkvrouw
te bevrijden. Hij wist echter niet of zij hem
Geheimen van jongeren
Geheimen hebben een slechte reputatie. Mensen met een
geheim wordt vaak aangeraden het openbaar te maken en op
televisie worden we doodgegooid met talkshows waarin de gasten
ertoe worden aangezet al hun geheimen op tafel te gooien. Ook
wetenschappelijk onderzoek schetst een nogal problematisch beeld
van geheimen.
Enerzijds wordt het hebben van geheimen in verband gebracht met allerlei nadelen, waaronder
lichamelijke klachten, stress en neerslachtigheid. Anderzijds blijkt het praten over emotionele
en traumatische ervaringen positieve effecten te hebben. Dit heeft geleid tot de algemeen
geaccepteerde conclusie dat geheimen slecht voor je zijn. Maar is elk geheim per definitie
slecht, en maakt het uit in welke mate iemand geheimen houdt?
35
Bron: www.kennislink.nl/publicaties/geheimen-van-jongeren
DEEL 1 HELDEN
50
40
45
50
55
2 11 11
De stijl is de manier van schrijven van een auteur. Ten eerste krijgt de vorm van de taal
2 11 12
extra aandacht. Spelen met de zinsbouw en woordvolgorde is een van de manieren
om voor een levendige of duidelijke stijl te zorgen. In deel 1 leerde je al de stijlfiguren
vooropplaatsing of prolepsis, elliptische zin, parallellisme en herhaling (bron 1.11.2)
kennen.
Ook rijm van letters of lettergrepen zorgt ervoor dat een tekst goed klinkt. Over eindrijm in
de poëzie lees je meer in kenniskoffer 2.7.2.
Het eindrijm in gedichten is meestal volrijm. Daarnaast komt halfrijm voor, met onder meer:
alliteratie of stafrijm: de beginmedeklinker wordt herhaald
bv. Donald Duck
assonantie of klinkerrijm: de klinkers in een beklemtoonde lettergreep worden herhaald
bv. wit licht
Ten tweede speelt de auteur met de inhoud of betekenis van taal. Bij beeldspraak krijgt de
figuurlijke betekenis de bovenhand. Zeker in poëzie is een beeldende taal van wezenlijk
belang, maar ook proza wordt hierdoor krachtiger. We onderscheiden vier vormen van
beeldspraak.
11 Taaloefeningen
157
60
65
70
75
Hoe zit het met literatuur? 1+2 3+4 5+6
Focus De lessen literatuur zijn zowel tekstervarend als tekstbestuderend.
Hoewel we veel belang hechten aan de ontwikkeling
van de literaire competentie, gaan we niet uit van de kennis en
van de literatuurgeschiedenis. Bij de behandeling is er altijd
aandacht voor de leefwereld van uw leerlingen. Toch worden de
teksten altijd ook in hun maatschappelijke, culturele en historische
context gesitueerd. Op de methodesite bieden we overigens heel
wat nuttig randmateriaal aan, in het bijzonder voor 5+6: een
literatuurgeschiedenis, een boekenlijst met puntensysteem …
Walewein en spreekt nog steeds als een dwaas. Als
het zweven- u verstandig was, keerde u om, weg van
deschaak- mij, dat zeg ik u in waarheid. Om u hield
bord
ik nog geen moment op haar te geselen
en te slaan. Als u zich daartegen verzet,
zal ik u ook zo’n spelletje leren en
u zult met schande omkeren of er zelfs
het leven bij inschieten!’ Terwijl hij nog
sprak, hief hij de gesel weer op en sloeg
de jonkvrouw zo hard in haar gezicht dat
zelfs een steen medelijden zou krijgen.
Ze riep: ‘O wee, edele ridder, verlos
mij hiervan, als u kunt, omwille van uw
deugd. Als ik bevrijd kan worden van de
harde slagen die ik van hem heb ontvan-
zouden willen helpen of juist aanvallen.
gen, zal ik u ten dienste staan. Doe het
Op dat moment waren zij nog meer dan
om de eer van alle vrouwen.’
een mijl verwijderd. Maar hij zag ze wel
Heer Walewein zei: ‘Bij onze Heer, dat
snel steeds dichterbij komen. Onmiddel-
zal ik doen, schone jonkvrouw. Als hij u
lijk begon hij zich klaar te maken, in on-
nog één slag geeft, bij mijn riddereer en
zekerheid over wat ze wilden. Hij durfde
op mijn woord, dan zal zijn laatste uur
niet langer te wachten en zonder verder
geslagen hebben.’
uitstel besteeg hij zijn dappere paard
De wrede ridder draaide zich om en beval
Gringolet en zette de achtervolging in om
Walewein zich met zijn schild te dekken.
de jonkvrouw die zo in nood verkeerde te
Ook hijzelf zocht dekking. Nooit vlogen
bevrijden.
twee pijlen, afgeschoten met een boog,
zo snel op elkaar af als deze twee rid-
Walewein roept naar de rode ridder dat hij
ders. Ze maakten er geen spel van: nadat
met hem wil spreken, maar het enige wat
ze elkaar gestoken hadden en hun beider
die doet, is de jonkvrouw meermaals hard
lans gebroken was, waren alle ringetjes
in het gezicht slaan. Walewein wordt nog
van hun maliënkolder af. Ze waren zeer
kwader, maar blijft rustig en zegt dat hij
meedogenloos ten opzichte van elkaar. Ze
geen ruzie zoekt. De andere ridder bedreigt
wankelden beiden in het zadel en vielen.
hem daarop.
Van zo’n steekduel zou men nog vaak
vertellen. Toen de rode ridder Walewein
Heer Walewein was verstandig en hoofs
te voet zag, verheugde hij zich en meende
van karakter; hij was zeer deugdzaam. Hij
zijn moeilijke positie al geheel en al over-
antwoordde: ‘Vriend, echt, om uw dreigewonnen
te hebben. Hij aarzelde niet en
menten geef ik helemaal niets, noch om
trok zijn zwaard. Walewein zag dat en ook
het feit dat u me iets zou kunnen aandoen.
U moet echter ophouden de maagd
die u hebt mishandeld en meegesleurd,
te slaan. Wat heeft zij u misdaan? Men
behoort trouwens geen vrouwen te slaan:
van vrouwen komt alle eer voor ons. Hou
ermee op en doe het niet meer. Als u dit
niet laat, zult u er spijt van krijgen, ik zeg
het u van tevoren. U kunt maar beter in
rust en vrede leven.’
De hardvochtige gaf tot antwoord: ‘U
80
85
90
5+6
1.9 DE ROMAN VAN WALEWEIN
3+4 5+6
95
100
105
110
115
120
125
130
DEEL 1
51
Stichting Lezen
Cultuur en inspiratie zijn onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Vandaar de overtuigde keuze om in Focus
méér dan de leerplandoelstellingen m.b.t. leesvaardigheid
en een literaire basiskennis te realiseren.
Focus is blij daarvoor een beroep te kunnen doen op de
expertise en ervaring van Stichting Lezen.
Samen met u en Stichting Lezen wil Focus leerlingen op
een ontspannende en leuke manier aan het lezen krijgen.
Leesvaardigheid kan immers niet zonder leesplezier en
omgekeerd.
Elke maand kunnen zowel u als uw leerlingen op http://
focus.deboeck.com een nieuwsbrief van Stichting Lezen
vinden. Daarin leestips, lestips en info over wat op dat
moment actueel is in (jeugd)boekenland.
7

8
Helder Nederlands
het naslagwerk voor leerling
en leerkracht!
1+2 3+4 5+6
Helder Nederlands biedt ondersteuning bij elke leermethode
Nederlands, van een tot zes, en is een handig
instrument voor al wie concreet met de Nederlandse taal
en literatuur aan de slag wil. Ook de Focus-boeken voor
5+6 verwijzen regelmatig, maar geheel vrijblijvend, naar
Helder Nederlands voor meer (achtergrond)informatie.
Helder Nederlands bestaat uit vijf delen: communicatie,
efficiënt taalgebruik, spelling en leestekens, taalkundig
lexicon en literair lexicon.
Om te beginnen worden talloze praktische tips en inzichtelijke
voorbeelden aangereikt om de vaardigheden efficiënt
in praktijk te brengen. Bij de actieve vaardigheden
schrijven en spreken ligt de nadruk op de bouw van een
tekst; schrijf- en spreekkaders zorgen voor de nodige
taalsteun. Wie inzicht heeft in de tekststructuur en weet
welke stappen hij dient te zetten om tot een afgewerkte
tekst te komen, is al een flink eind op weg.
Verder besteedt dit naslagwerk aandacht aan correct en
gepast taalgebruik. Via een duidelijk aanbod van grammatica,
spelling en de belangrijkste NBN-normen kan
de lezer snel de gewenste informatie opzoeken.
Het laatste hoofdstuk bundelt een ruim overzicht van literaire
termen en de grote literaire stromingen met hun
belangrijkste kenmerken.
Dankzij de functionele overzichtspagina’s, het handige
register en de frisse lay-out is deze tweede editie nog
gemakkelijker te gebruiken! Bovendien zijn de lexica
uitgebreid met enkele nieuwe lemma’s.
BZL // contractwerk
8 Wij 2
Je verwerkt gedichten op een creatieve manier.
Je leert van de gedichten genieten.
Je noemt kenmerken van een gedicht op.
Opdracht Wat is je opdracht? Wat wordt er van jou verwacht? Lees aandachtig.
In dit pakket maak je kennis met gedichten. Je gaat er zelf mee aan de slag en
je ontdekt wat een gedicht tot een gedicht maakt.
Materiaal Wat heb je nodig tijdens deze les? Leg je materiaal klaar.
* schrijfgerei
* stiften of kleurpotloden
* p. 73 tot 80
Timing Hoelang kun je aan de opdrachten werken? Houd de klok in de gaten!
Je mag 2 lesuren aan de taken werken.
Ben je niet klaar, dan kun je de taken thuis afwerken.
• Les 1: opdrachten A, B, C, D, E
• Les 2: opdrachten F, G, H, I, J
• Evaluatieformulier invullen: 5’
Aantal leerlingen Werk je alleen of in groep?
Groepswerk: 3, 4 of 5 leerlingen.
Controle Wie controleert het werk?
Neem een correctiesleutel om je taak te corrigeren.
Vraag je leerkracht je taak na te zien.
Wat zal de leerkracht beoordelen?
Lever het ingevulde Evaluatieformulier BZL op p. 81-82 in op het einde van de
les.
1+2
Het leerplan hamert ook op het gebruik van strategieën
in het vak Nederlands … 1+2 3+4 5+6
Focus Dat is volkomen terecht. Het verwerven van inzicht in en
het aanwenden van strategieën is van wezenlijk belang voor het
succesvol zelfstandig leren oplossen van problemen. In Focus
werken we daarom op een consequente en bewuste manier met
de OVUR-strategie.
8 Wij 2
76
75
Deel Deel 1 1 Samen Samen
BZL // contractwerk
Opdracht A
Droom even weg bij het thema ‘Wij 2’.
Ik + Jij = Wij.
Waaraan denk je bij het woord ‘jij’?
Noteer wat/wie ‘jij’ is in de spiegel.
Opdracht B
Opdracht C
Je krijgt een enveloppe van de
leerkracht met daarin een verknipt
gedicht.
Vind je de goede volgorde?
Een dichter gebruikt heel weinig woorden om
de lezer iets te vertellen.
Bovendien schrijft hij zijn verhaal niet in
zinnen, maar in verzen.
Welk verhaal schuilt er achter ‘Burchtje’?
Waarover gaat het?
Opdracht D
Lees het gedicht Wij 2.
Hoe merk je dat de dichter ook hier geen gewone zinnen gebruikt?
WIJ 2
in woorden sta ik op de uitkijk
en zou je willen zeggen dat ik
en waarom ik
en hoe jij
en wanneer wij
zie je:
mijn woordenschat is mateloos rijk
omdat jij en ik
Uit: Ed Franck, Met armen te hoekig voor
sierlijke vleugels,
Altiora, 1999
Wordt het individuele verwerkingsproces ook nog
op andere manieren ondersteund? 1+2 3+4 5+6
Focus Naast kenniskoffers en OVUR-kaders bevat Focus 1+2 tal
van schrijf- en spreekkaders. Die bieden waar nodig, en afhankelijk
van het gekozen boek, steun bij het maken van opdrachten. Als
het functioneel blijkt, bieden we in 3+4 en 5+6 eveneens
schrijfkaders aan. Door expliciet taakgericht te werken en door
veel aandacht te besteden aan (deel)strategieën is Focus goed
bruikbaar voor zelfstandig leren.

2 Midden
De aandacht houd je o.m. gaande door materiaal te gebruiken
dat de toeschouwers op de een of andere manier
raakt of nieuwsgierig maakt: bepaalde gevaren of voordelen,
voorbeelden uit hun leefwereld, pakkende details, een
indringende beschrijving, nieuwe gegevens, een grapje, een
kleine opdracht ... Blijf echter altijd ter zake. Een functioneel
gebruik van audiovisueel materiaal kan je uitleg eveneens
verlevendigen. Een grote rol speelt ook het taalgebruik (zie
hierna).
3 Slot
Als uitsmijter kun je in principe dezelfde zaken gebruiken
als in de inleiding. Het is leuk als het einde bij de opening
aansluit (cirkelstructuur).
Omdat voor een aantrekkelijke en overtuigende presentatie het taalgebruik
en de lichaamstaal zo belangrijk zijn, vind je hier nog enkele
tips:
• Spreek het publiek aan. Vragen activeren de toeschouwers, geven
hen het gevoel dat je hun inbreng belangrijk vindt. Enkele voorbeelden:
− Moeten er dan niet meer wegen aangelegd worden? Neen, want
…
− Zijn er dan helemaal geen oplossingen? Toch wel …
• Spreek kordaat, sta of zit er niet levenloos bij. Zorg voor een dynamische
presentatie. Waar je wel moet voor waken, is overdrijving.
Het leidt de aandacht van je boodschap af of geeft de indruk dat je
inhoudelijk niet zoveel te bieden hebt.
• Vermijd formele of verouderde woorden als ‘doch’, ‘geenszins’,
‘heden ten dage’ en ‘te dien einde’ of stroeve constructies als ‘de
aandacht wordt erop gevestigd dat’ en ‘op het scherm kan vastgesteld
worden dat’. Gebruik levendige woorden, sluit zo veel mogelijk
aan bij de verzorgde spreektaal.
• Een goedgekozen beeld verlevendigt niet alleen de uitleg, maar is
vaak erg verhelderend. Enkele voorbeelden:
− Op het internet zijn er steeds meer zakkenrollers en straatrovers.
− Trainers zijn zoals vis volgens Trapattoni: ‘Vers zijn ze goed,
maar na een tijd beginnen ze te stinken.’
De verschillende eisen kunnen wel met elkaar botsen. Dat geldt in
het bijzonder voor helderheid en aantrekkelijkheid. Een leuke anekdote
of al te flitsend ondersteunend visueel materiaal kunnen er bv.
voor zorgen dat het publiek de draad kwijtraakt. Uitkijken dus! Als je
echt moet kiezen, kies dan voor duidelijkheid.
1.5. DE PRESENTATIE
3+4
DEEL 1
39
5+6
9

10
http://focus.deboeck.com
1+2 3+4 5+6
Het gebruik van ICT komt in Focus geregeld en geïntegreerd
aan bod. Maar wie in de klas niet steeds over
multimedia beschikt, blijft zeker niet in de kou staan. De
gratis methodesite http://focus.deboeck.com is daarom
overwegend opgevat als een onafhankelijke oefen- en
testsite. Enkel waar in het boek specifiek op ICT-vaardigheden
geoefend wordt, is het gebruik van de site noodzakelijk.
U bepaalt dus grotendeels zelf wanneer en op welke
manier uw leerlingen de site gebruiken. Uw leerlingen
kunnen de digitale oefeningen net zo goed op eigen
houtje thuis als onder uw begeleiding tijdens de les laten
maken, als extra training of als test om te zien of ze de
kennis en vaardigheden van een bepaald deel onder de
knie hebben.
De methodesite maakt ook een ruimere invulling mogelijk
van het basisprincipe differentiatie. Zo kan er enerzijds
specifiek geoefend worden op schooltaalwoorden 1+2,
anderzijds is er bijvoorbeeld een schematisch overzicht
te vinden van grammaticale termen in het Nederlands,
Latijn, Frans en Engels. Voorts ondersteunt de site het
culturele project van Focus met onder meer een literatuurgeschiedenis
en nieuwsbrieven van Stichting Lezen.
Als leerkracht vindt u er daarenboven een digitale versie
van het Focus-jaarplan, de taken en de toetsen.
1+2 3+4
Vertaalt zich dat ook in specifieke werkvormen?
Zelfstandig leren wordt expliciet gestimuleerd in opdrachtenreeksen
die als BZL (1+2 en 3+4) of dossiers (5+6) behandeld
kunnen (maar niet moeten) worden. Voorts is er overal in Focus
extra aandacht voor onderzoekend leren (o.m. als voorbereiding op
een onderzoeksopdracht) en moderne coöperatieve werkvormen.
1
3 Grillen en brillen
3.1 De bebrilde nerd
Mijn held, de bebrilde nerd
Nepbrillen zijn een hype bij jonge tienermeisjes
Ze willen zo gauw het kan blokjes op hun tanden, en ze dragen
een veel te grote zwarte bril op de neus die ze geeneens nodig
hebben. Meisjes van twaalf, dertien jaar lappen de traditionele
schoonheidsidealen met bewonderenswaardige ijver aan hun laars.
Nerd chic, heet dat in het jargon. ‘Wij zien dat gewoon graag’, zeggen
de meisjes zelf.
Het is bijna niet te geloven hoeveel kinderen tegenwoordig al vanaf
hun twaalfde moeten brillen. Gaan hun ogen zo vlug achteruit omdat
ze te veel al chattend naar een computerscherm zitten te staren? Wie
de speelplaats van de gemiddelde middelbare school overschouwt,
ziet onrustbarend veel bebrilde gezichten.
3 Grillen en brillen
3 3 1
3 3 2
129
3+4
5+6
Ik moet permanent evalueren. Biedt Focus
houvast? 1+2 3+4 5+6
Focus Telkens als er doorgedreven geoefend wordt op een bepaalde
vaardigheid, vindt u in Focus een uitscheurbaar evaluatieformulier.
Elk formulier bevat duidelijke en doelgerichte aanwijzingen over
aandachtspunten bij het beoordelen van de opdracht. Aangezien de
leerlingen gaandeweg zelfstandiger worden, wordt in de formulieren
voor 3+4 en 5+6 een groeiend evenwicht tussen product- en
procesevaluatie nagestreefd.

Hoe gebruik ik die evaluatieformulieren? 1+2
3+4 5+6
Focus In 1+2 en 3+4 zijn de evaluatieformulieren voor
vaardigheden snel in te vullen. U bepaalt zelf of u enkel kruisjes zet
of meer commentaar geeft. Bovendien zijn ze niet alleen geschikt
voor evaluatie door de leerkracht, maar ook voor zelfevaluatie en
peerevaluatie. Omdat we in 5+6 de zelfstandige beoordeling
door de (mede)leerling nog meer willen stimuleren, hebben we daar
gekozen voor formulieren met veelal open vragen gebaseerd op de
SAM-schaal.
3+4
Kan ook de ontwikkeling van een leerling opgevolgd
worden? 1+2 3+4 5+6
Focus Aangezien de evaluatieformulieren uitscheurbaar zijn, kunnen
ze opgenomen worden in een portfolio. Dat maakt de evolutie van
een leerling makkelijk om volgen, ook voor de leerling zelf. Een
overzichtsformulier per vaardigheid op het einde van elk deel zorgt
in 1+2 en 3+4 voor extra ondersteuning.
5+6
De veelzijdige navigatiefunctie (linkerkolom) verhoogt het
efficiënte gebruik van de site: de geschikte oefening
zoeken kan op basis van hoofdstuk (volgorde gebaseerd
op boek), vaardigheid of taalbeschouwing (volgorde
gebaseerd op moeilijkheidsgraad).
11

12
i-board
De niet-ingevulde versie van uw (leer)werkboek projecteren,
met een muisklik de antwoorden van een oefening
oproepen, inzoomen op het functionele beeldmateriaal
uit het boek, bronnen in pdf-formaat openen, geluidsbestanden
rechtstreeks afspelen ...
Met i-board kunt u het allemaal op groot scherm. Via de
erg toegankelijke interface bladert u door het boek en
ontsluit u op een aangename manier de leerstof.
Geniet samen met uw leerlingen van deze innoverende
lesmethode. Alles wat u nodig hebt, is een computer met
internetverbinding en een beamer of een digitaal schoolbord.
Meer lezen over het i-board en bestellen kunt u op
www.i-board.be.
-board
Op de eerste twee pagina’s van elk deel staat telkens de inhoudstafel van dat deel,
maar ook een overzicht van de vaardigheden en de kennis die erin aan bod komen.
1+2
Biedt Focus ook begeleiding bij het leren? 1+2
3+4 5+6
Focus Van een tot zes besteden we in elk deel aandacht aan
leerstrategieën en -attitudes. Ervan uitgaande dat de leerlingen de
leerstof meer en meer op zelfstandige basis moeten verwerken,
verschuift echter de klemtoon. Van een eenvoudige, makkelijk te
volgen leerwijzer (voor, tijdens, na) in 1+2 komen we zo in 5+6
tot een formulier dat zowel de concrete leerinhouden (Wat moet ik
kennen? Hoe pak ik het aan?) als de eigen te maken attitudes (leren
leren) belicht.
De leerlingen weten dus altijd precies wat ze aan het
doen zijn? 1+2 3+4 5+6
Focus Als het tegendeel het geval zou zijn, zal het in ieder geval
niet aan u (of ons) liggen … In de uitgebreide inhoudstafel voor elk
deel vernemen de leerlingen immers welke doelstellingen in een
hoofdstuk aan bod komen en welke vaardigheden daarbij ingezet
zullen moeten worden. Bij het begin van een nieuw hoofdstuk of
een nieuwe les herhalen we die informatie nog eens.

En ik? 1+2 3+4 5+6
Focus Om te beginnen hebt u op de site toegang tot de oplossingen
van de online aangeboden oefeningen. Bovendien vindt u er heel
wat extra materiaal voor toetsen of huiswerken. Dankzij een handig
sjabloon kunt u makkelijk een toets in Word samenstellen met de
hoofding van uw school. U kiest zelf welke vragen u opneemt en
indien gewenst kunt u ook eigen materiaal tussenvoegen.
1+2
3+4
G
3
277
Er is toch ook nog een handleiding? 1+2 3+4
5+6
Focus Uiteraard. Naast het ingevulde (leer)werkboek – overigens ook
verkrijgbaar als i-board – bevat deze handleiding tal van didactische
wenken, een jaarplan, de code voor het leerkrachtengedeelte van
de site, een box met audiovisueel bronnenmateriaal …
3+4
helden
1
5+6
5+6
Extra functionaliteiten
vanaf september 2011
13

14
Scherpgesteld,
in beeld en geluid
Bij het uitwerken van de methode Focus is bewust
gekozen voor een multimediale aanpak, die de lesinhouden
op een aangename, gevarieerde en realistische
manier ondersteunt. Zo kunt u de vaardigheden
luisteren en kijken in ideale omstandigheden trainen.
Bij elke handleiding hoort een cd- en dvd-box met een
bijzonder uitgebreide maar haalbare selectie audiovisueel
bronnenmateriaal: ingelezen teksten en gedichten,
sketches, reportages, liedjes, journaalfragmenten, trailers
… U beschikt daarmee niet alleen over (bijna) alle
fragmenten waarnaar in het boek verwezen wordt,
maar ook over enkele extra fragmenten voor toetsen of
examens.
Alleen als het om erg lange fragmenten of volledige films
gaat, die bovendien gemakkelijk te verkrijgen zijn, vragen
we u (in 3+4 en 5+6) in een aantal gevallen zelf voor
het materiaal te zorgen. We hopen hiervoor op uw begrip
en medewerking.
Alle beeld- en geluidsfragmenten worden in de boeken
aangeduid met een eigen icoontje. In de handleiding
vindt u steeds een extra woordje uitleg.
U merkt het: Focus, dat is een en al luister en vooral
scherp bekeken.
2
1
bron
1
1+2
1 De Grote Oorlog
Fragment uit Voetballen of vechten? – Herman van Campenhout
122
5
10
15
20
25
30
Deel 2 Vroeger en nu
Kerstavond, 1914. Europa wordt verscheurd door de
Eerste Wereldoorlog. Britten en Duitsers strijden hevig in de
modderige vlakten van Flanders’ Fields. De jonge Engelse
soldaat Frank Sumption houdt extra waakzaam de wacht,
want het opperbevel vreest een massale aanval.
Frank schrok wakker van het rumoer in de kazemat.
‘Afl ossing van de wacht!’
Hij krabbelde overeind. Het was nog halfdonker. Het enige
licht was een kaars tegen de wand van de kazemat. Hij greep
zijn ge weer en strompelde naar buiten. Brrr. Het was berekoud. Hij dook
dieper in zijn jas en liep naar de wachtpost.
‘Jouw dienst zit erop.’
Teddy Reilly zette een stap achteruit.
‘Niets te vroeg, Sumption’, zuchtte hij. ‘Mijn neus is bijna bevroren.’
‘Iets te zien?’
‘Helemaal niets. Goede moed!’
‘Slaap lekker.’
Frank zette zijn ogen tegen de spiegelkijker. Er was inderdaad niets te zien. Over
het niemandsland hing een mistsluier. Gevaar lijk, want de vijand kon tot dicht bij
hun loopgraaf sluipen zonder gezien te worden. De ochtend- en avondschemering
waren de peri odes waarin de meeste slachtoffers vielen. Dan werden de verken ners
erop uitgestuurd om bij de vijand te gaan snuffelen. Maar toen besefte Frank dat het
Kerstmis was en dat de Fritzen * gisteren ge zongen en gedronken hadden. De kans dat
ze nu al wakker waren, was wel heel klein.
Terwijl hij over het niemandsland tuurde, dwaalden zijn gedach ten naar huis en
naar vroeger. Hij dacht aan zijn moeder en aan de gezelligheid in hun huis in de
Southgate Road. Op kerstochtend aten ze krentenbollen met thee. Daarna gingen ze
met de hele fa milie naar de kerk en zongen de kerstliederen mee die ze vroeger op
school hadden geleerd. Daarna was er tijd om te praten met de buren en tegen de
middag verzamelde de naaste familie zich in hun huis om samen Kerstmis te vieren.
Vanmiddag zou zijn stoel in de Southgate Road onbezet blijven. Misschien zouden ze
af en toe iets over hem zeggen en het glas heffen op zijn gezondheid.
Frank rilde. Over zijn gezondheid mocht hij tot nu toe niet kla gen. Aan de
nattigheid in de loopgraven, het slechte eten op on regelmatige tijdstippen en de
korte nachten had hij niet meer dan een stevige verkoudheid overgehouden. Maar
een kogel kon daar snel verandering in brengen. Hij had jongens gezien die het ene
ogenblik springlevend grappen maakten en het volgende moment dood op de grond
lagen. Eén kogel was voldoende om een gedul dig opgebouwd leven abrupt af te
* Fritzen: benaming voor de Duitsers
2
3
bron
2
In Flanders Fields
In Flanders fi elds the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fl y
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fi elds.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high!
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fi elds.
John McCrae (1872-1918),
In Flanders Fields
Uit: Tom Lanoye, Niemands Land:
Gedichten uit de Groote Oorlog,
Prometheus, 2002
In Vlaamse velden
(Vert. Tom Lanoye, 2000)
In Vlaamse velden klappen rozen open
Tussen witte kruisjes, rij op rij,
Die onze plaats hier merken, wijl in ’t zwerk
De leeuweriken fl uitend werken, onverhoord
Verstomd door het gebulder op de grond.
Wij zijn de doden. Zo-even leefden wij.
Wij dronken dauw. De zon zagen wij zakken.
Wij kusten en werden gekust. Nu rusten wij
In Vlaamse velden voor de Vlaamse kust.
Toe: trekt gij ons krakeel aan met de vijand.
Aan u passeren wij, met zwakke hand, de fakkel.
Houd hem hoog. Weest gíj de helden. Laat de doden
Die wij zijn niet stikken of wij vinden slaap noch
Vrede - ook al klappen zoveel rozen open
In zovele Vlaamse velden.
3 Poëziecollage
157
1+2
5+6

Reeksplanning
BOEKEN OP MAAT van leerlingen én leerkrachten
1 voor wie? taalsterk vs taalsteun
werkboek bronnenboek leerwerkboek
wanneer? verschenen verschenen
2 voor wie? taalsterk vs taalsteun
werkboek bronnenboek leerwerkboek
wanneer? 2011 2011
3 voor wie? aso tso
werkboek bronnenboek werkboek bronnenboek
wanneer? 2011 2012
4 voor wie? aso tso
werkboek bronnenboek werkboek bronnenboek
wanneer? 2012 2013
5 voor wie? aso tso
werkboek bronnenboek werkboek bronnenboek
wanneer? 2011 2013
6 voor wie? aso tso
Bij elk boek hoort ook:
werkboek bronnenboek werkboek bronnenboek
wanneer? 2012 2013
gratis methodesite (http://focus.deboeck.com) • aparte handleiding (incl. cd/dvd-box) • i-board (www.i-board.be)
15

16
F cu
o
s
klantendienst
tel. 0800 99 613
fax 0800 99 614
bestellingen@deboeck.com
Meer weten?
Met vragen kunt u terecht bij een van onze vertegenwoordigers:
Jean-Pierre Deklerck: 0478 80 90 15
provincie West-Vlaanderen en provincie Oost-Vlaanderen (behalve Aalst, Denderleeuw,
Ninove, Geraardsbergen, Beveren, Dendermonde, Hamme, Temse, Sint-Niklaas en Zelzate)
jeanpierre.deklerck@deboeck.com
Kristin Descheemaeker: 0478 80 90 13
provincie Limburg, provincie Antwerpen (enkel postnummers 2000 tot 2100, Herentals,
Geel, Mol, Heist-op-den-Berg, Berlaar en Westerlo), provincie Vlaams-Brabant (arrondissement
Leuven)
kristin.descheemaeker@deboeck.com
Diane Segers: 0478 80 90 14
provincie Oost-Vlaanderen (enkel Aalst, Denderleeuw, Ninove, Geraardsbergen, Beveren,
Dendermonde, Hamme, Temse, Sint-Niklaas en Zelzate), provincie Vlaams-Brabant (Brussel,
Halle, Vilvoorde) en provincie Antwerpen (behalve Antwerpen-Centrum, Deurne, Herentals,
Geel en Mol)
diane.segers@deboeck.com
uitgeverij De Boeck nv
Belpairestraat 20
2600 Berchem
www.deboeck.com
uitgeverij
tel. 03 200 45 00
fax 03 200 45 99
informatie@deboeck.com