Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 109 (1953), no: 2 ...
Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 109 (1953), no: 2 ... Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 109 (1953), no: 2 ...
BATAKSE OFFERANDE. 1-23 ligt, zal wel de ihan loemba loemba zijn (blz. 116) met dewelke Paroedjar, nadat ze Padóha in boeien geslagen had, een eedverbond (boelan) ' had aangegaan, vandaar dat men ook spreekt van de ihan saboelan. Hij mocht in zijn grot onder water blijven leven als hij niet meer door zijn gewentel de aarde aan het schudden zou brengen. Toen nu Badiaporhas, Paroedjar's broer en een groot tovenaar, op haar verzoek zijn geweldige toverboek afwies (oeras) en een hevige regen ontstond, waardoor de aarde meer stevigheid moest krijgen, kwam er meteen een zondvloed. De vis wentelde zich onwillekeurig om. Dit,betekende eedbreuk met het gevolg dat hij door een neervallende rots getroffen en gedood werd 87 ). De radja goeloean of wentelaar, een jeugdige functionaris bij het bioes-ttest te Pangoeroeran; die besprenkeld wordt om regen te krijgen {parro ni oedan) ontbreekt in Sihotang 88 ). Ook deze figuur zal wel met de ihan loemba loemba samenhangen. De dansende media zijn evengoed als de parbaringin dubbelzijdige figuren. De eigenaardige witte plekken van de opgeplakte rijstkorrels wijzen op correlatie met de sombaon of sibaganding, een gelukbrengende giftslang met witte plekken aan kop en hals, uitlopende in smalle strepen 89 ). Hun haartooi, vooral die der parsanggoel na gadjahg• met de lange haneveren (djambe aroes) wijst op hun hemelaspect 90 ). Met de parbaringin met bqringin-twijgjes in hun slangvormige hoofddoek is het niet anders gesteld. Beide groepen heten dan ook „debata na niida, sombaonna binoto" d.i. „goden die men zien, sombaon die men kennen kan". De beide onvruchtbare bejaarde vrouwen, de sibasa taon, zijn de media der sombaon. Mandóengdang. Nadat op de zwaluwweide door het bewaaien met jona-takjes van een rokerig vuur en het opvliegen van de zwaluw, de hemelbode, de gemeenschap met de hogere machten in contact is 87 ) Borbor Morsada blz. 18-9. 88 ) Vgl. Ypes blz. 180. Door het karakter van de lans van de hoorndrager als hemelsteker en regenmaker, kan deze figuur in Sihotang gemist worden. 89 ) Van der Tuuk, Aanteekeningen blz. 37. Hoe het lichaam ener schone vrouw overgaat in een slangenlij f en dan de sombaon- Nan Sorma wordt, beschrijft Soetan -Pane t.a.p. blz. 4. . - 90 ) De media worden ook% wel aangeduid als pardjonggi, d.w.z. bezitsters van stieren. Dit laat zich aldus verklaren. De grond van het landschap, de bioes, heet afkomstig te zijn van de oer-hoela hoela (mataniari). Op en van die grond leven de nakomelingen van de vrouwen, die van de opeenvolgende hoela hoela werden verworven. In het theoretische Batakse huwelijksstelsel vormt die reeks van hoela hoela de matrilineale lijn. De dochters der ingehuwde vrouwen worden tegen ontvangst van een bruidprijs, oudtijds bestaande uit buffel- en runderstieren aan andere clans ten huwelijk gegeven. Het is daarom dat men de moeders pardjonggi heet. Vgl. het gedicht in Winkler t.a.p. blz. 151.
124 BATAKSE OFFERANDE. gebracht en op de bergweide de veestapel door vis-, meel- en meikoffers gesterkt is, wordt de offerbuffel gestald onder de sopo. In tegenstelling tot de bagas, het grote hoofdenhuis, is dit het verblijf der chthonische machten, het slangenhuis 91 ). Pas in de vooravond van de offerdag brengt men de buffel onder het huis van de soehoet. Daar heeft een soortgelijke initiatieritus plaats als in de mythologie beschreven wordt ten aanzien van Sariboeradja, wanneer deze door Moeladjadi na bolon in stukken gesneden wordt en omgevormd in veel volmaakter gedaante ten einde hem geschikt te maken gemeenschap te hebben met de dochter van Mangalaboelan, Nai Margiring Laoet;. zijn ganse familie verlaat dan het dorp. Ook tijdens het doengdang is het huis van de pardjoegoek, die in zijn loengloeng ligt (blz. 102). donker en verlaten, de datoe zingt zijn eentonige litanieën (in andere bioes weerklinkt bij deze gelegenheid een dof getrommel, mandoedoe), de afgestorvenen worden opgeroepen en als de buffel zich keert naar het Oosten-Zuidoosten, d.i. het dodenkwartier der voorouders en van Sangijang Naga, daalt de sombaon neer'in de pardjoegoek. Het reinigen van de buffel (mangoeras). Dit geschiedt in de Binanga na godang of grote rivier, waarin we te zien hebben de aek parsalinan, het water waar de geesten een andere gedaante aannemen 82 ). Niet alleen wordt de buffel hier gereinigd en beschilderd, doch ook wordt hem het driehoekige met fomfo-bladeren versierde bamboetafeltje, dat vooraf bij de haard in het huis van de feestleider is klaargemaakt, op hoorns en nek gebonden, waardoor hij tot drager der aarde wordt (padoha). Het offeren. In de eerste helft van het offerfeest zit de hoorndrager voortdurend in zijn kluis van pandan-matttn, waarin een herhaling gezien moet worden van de loengloeng: De bedoeling hiervan is n.m.m. door tapas één te worden met de godheid en met het offer, die hij beiden uitbeeldt. Pas als door hét wuiven met in haar schouderdoeken geknoopte sirih, de paniaran de stamgodheid B3 ), nu gezien als mataniari, represen- 81 ) Vgl. H. Ris in B.K.I. 6e Volgr. II blz. 460-1. Voor het tegengestelde karakter van de bagas, beschouwe men de versieringsfries boven het afdak van het vorstenhuis, voorkomend op de plaat bij blz. 24 van „Pakantan" door J. Thiessen (z.j.). In het midden: de hemelboom, geflankeerd door twee vogelfiguren, twee vanen, zon en maan, twee verschillende bomen (sona en sibagoeriT) met als afsluiting twee onherkenbare standaarden. M ) Ypes t.a.p. blz. 180; Van der Tuuk Woordenboek s.v. salin. 93 ) Voor Sihotang is dat Mangalaboelan; vgl. Voorhoeve t.a.p. blz. 67. Over de gunstige en kwade eigenschappen van deze godheid handelt uitvoerig Ypes nt. 2 op blz. 181-2.
- Page 1 and 2: V. Korn Batakse offerande (IV-V; me
- Page 3 and 4: 98 . BATAKSÈ OFFERANDE. Nadat de p
- Page 5 and 6: 100 BATAKSE OFFERANDE. Ter weerszij
- Page 7 and 8: 102 BATAKSE OFFERANDE. Dié zelfde
- Page 9 and 10: 104 • BATAKSE OFFERANDE. 2) Sangg
- Page 11 and 12: 106 BATAKSE OFFERANDE. marboras ma
- Page 13 and 14: 108 BATAKSE OFFERANDE. hetgeen wil
- Page 15 and 16: 110 BATAKSE OFFERANDE. inarga toeko
- Page 17 and 18: 112 BATAKSE OFFERANDE. hoed af (of
- Page 19 and 20: 4. De pardjoegoek of partandoek na
- Page 21 and 22: 12. Dans der pantaran om de buffel.
- Page 23 and 24: 11.4 BATAKSE OFFERANDE. willen huwe
- Page 25 and 26: 116 BATAKSE OFFERANDE. aarde door S
- Page 27 and 28: 118 BATAKSE OFFERANDE. Als tegenspe
- Page 29 and 30: 120 BATAKSE OFFERANDE. buffel heeft
- Page 31: 122 BATAKSE OFFERANDE. Boroe Sangij
- Page 35 and 36: 126 BATAKSE OFFERANDE. de vereerde
124 BATAKSE OFFERANDE.<br />
gebracht <strong>en</strong> op <strong>de</strong> bergwei<strong>de</strong> <strong>de</strong> veestapel door vis-, meel- <strong>en</strong> meikoffers<br />
gesterkt is, wordt <strong>de</strong> offerbuffel gestald on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> sopo. In teg<strong>en</strong>stelling<br />
<strong>tot</strong> <strong>de</strong> bagas, het grote hoof<strong>de</strong>nhuis, is dit het verblijf <strong>de</strong>r chthonische<br />
macht<strong>en</strong>, het slang<strong>en</strong>huis 91 ). Pas in <strong>de</strong> vooravond van <strong>de</strong> offerdag<br />
br<strong>en</strong>gt m<strong>en</strong> <strong>de</strong> buffel on<strong>de</strong>r het huis van <strong>de</strong> soehoet. Daar heeft e<strong>en</strong><br />
soortgelijke initiatieritus plaats als in <strong>de</strong> mythologie beschrev<strong>en</strong> wordt<br />
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van Sariboeradja, wanneer <strong>de</strong>ze door Moeladjadi na bolon<br />
in stukk<strong>en</strong> gesne<strong>de</strong>n wordt <strong>en</strong> omgevormd in veel volmaakter gedaante<br />
t<strong>en</strong> ein<strong>de</strong> hem geschikt te mak<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>schap te hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> dochter<br />
van Mangalaboelan, Nai Margiring Laoet;. zijn ganse familie verlaat<br />
dan het dorp.<br />
Ook tij<strong>de</strong>ns het do<strong>en</strong>gdang is het huis van <strong>de</strong> pardjoegoek, die in zijn<br />
lo<strong>en</strong>glo<strong>en</strong>g ligt (blz. 102). donker <strong>en</strong> verlat<strong>en</strong>, <strong>de</strong> datoe zingt zijn e<strong>en</strong>tonige<br />
litanieën (in an<strong>de</strong>re bioes weerklinkt bij <strong>de</strong>ze geleg<strong>en</strong>heid e<strong>en</strong><br />
dof getrommel, mandoedoe), <strong>de</strong> afgestorv<strong>en</strong><strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n opgeroep<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
als <strong>de</strong> buffel zich keert naar het Oost<strong>en</strong>-Zuidoost<strong>en</strong>, d.i. het do<strong>de</strong>nkwartier<br />
<strong>de</strong>r voorou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> van Sangijang Naga, daalt <strong>de</strong> sombaon<br />
neer'in <strong>de</strong> pardjoegoek.<br />
Het reinig<strong>en</strong> van <strong>de</strong> buffel (mangoeras). Dit geschiedt in <strong>de</strong> Binanga<br />
na godang of grote rivier, waarin we te zi<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>de</strong> aek parsalinan,<br />
het water waar <strong>de</strong> geest<strong>en</strong> e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re gedaante aannem<strong>en</strong> 82 ). Niet alle<strong>en</strong><br />
wordt <strong>de</strong> buffel hier gereinigd <strong>en</strong> beschil<strong>de</strong>rd, doch ook wordt hem het<br />
driehoekige met fomfo-bla<strong>de</strong>r<strong>en</strong> versier<strong>de</strong> bamboetafeltje, dat vooraf<br />
bij <strong>de</strong> haard in het huis van <strong>de</strong> feestlei<strong>de</strong>r is klaargemaakt, op hoorns<br />
<strong>en</strong> nek gebon<strong>de</strong>n, waardoor hij <strong>tot</strong> drager <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> wordt (padoha).<br />
Het offer<strong>en</strong>. In <strong>de</strong> eerste helft van het offerfeest zit <strong>de</strong> hoorndrager<br />
voortdur<strong>en</strong>d in zijn kluis van pandan-matttn, waarin e<strong>en</strong> herhaling<br />
gezi<strong>en</strong> moet wor<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> lo<strong>en</strong>glo<strong>en</strong>g: De bedoeling hiervan is n.m.m.<br />
door tapas één te wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> godheid <strong>en</strong> met het offer, die hij bei<strong>de</strong>n<br />
uitbeeldt. Pas als door hét wuiv<strong>en</strong> met in haar schou<strong>de</strong>rdoek<strong>en</strong> gek<strong>no</strong>opte<br />
sirih, <strong>de</strong> paniaran <strong>de</strong> stamgodheid B3 ), nu gezi<strong>en</strong> als mataniari, repres<strong>en</strong>-<br />
81 ) Vgl. H. Ris in B.K.I. 6e Volgr. II blz. 460-1. Voor het teg<strong>en</strong>gestel<strong>de</strong><br />
karakter van <strong>de</strong> bagas, beschouwe m<strong>en</strong> <strong>de</strong> versieringsfries bov<strong>en</strong> het afdak van<br />
het vorst<strong>en</strong>huis, voorkom<strong>en</strong>d op <strong>de</strong> plaat bij blz. 24 van „Pakantan" door J. Thiess<strong>en</strong><br />
(z.j.). In het mid<strong>de</strong>n: <strong>de</strong> hemelboom, geflankeerd door twee vogelfigur<strong>en</strong>, twee<br />
van<strong>en</strong>, zon <strong>en</strong> maan, twee verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> bom<strong>en</strong> (sona <strong>en</strong> sibagoeriT) met als afsluiting<br />
twee onherk<strong>en</strong>bare standaar<strong>de</strong>n.<br />
M ) Ypes t.a.p. blz. 180; Van <strong>de</strong>r Tuuk Woor<strong>de</strong>nboek s.v. salin.<br />
93 ) Voor Sihotang is dat Mangalaboelan; vgl. Voorhoeve t.a.p. blz. 67. Over<br />
<strong>de</strong> gunstige <strong>en</strong> kwa<strong>de</strong> eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> van <strong>de</strong>ze godheid han<strong>de</strong>lt uitvoerig Ypes<br />
nt. 2 op blz. 181-2.
Change language