Geschiedenis van de groepspsychotherapie en groepsdynamica in ...

De vertegenwoordigers zijn verenigd in de ‘Fachsektion Gruppendynamik und Dynamische
Gruppenpsychotherapie’ van de Österreichische Arbeitskreis für Gruppentherapie und Gruppendynamik
(ÖAGG). De ÖAGG geeft het tijdschrift Feedback uit. Jaarlijks worden er groepsdynamica-bijeenkomsten
georganiseerd zoals in Alpbach in Tirol of in Bad Gleichenberg in de Steiermark.
4. Ontmoetings- en existentieel filosofische bronnen: humanistische psychologie
Als gevolg van het ontstaan van de zogenaamde ‘derde stroming’ in de psychologie en psychotherapie – de
humanistische psychologie, respectievelijk psychotherapie (Bugental, 1964) – ontwikkelden zich eveneens in
Amerika groepswerk- en groepspsychotherapeutische vormen die grote invloed kregen in Oostenrijk. Het boek
van Irvin D. Yalom (1989) kan op dit gebied als standaardwerk beschouwd worden.
4.1. De encounter-beweging
Deze vormen van groepswerk werden, hoewel gedeeltelijk onafhankelijk ervan ontstaan, zeer populair door de
zogenaamde encounter-beweging en de daaraan verbonden ‘psycho-boom’ in de Verenigde Staten. De
encounter-groepsbeweging was eerst in Amerika en later ook in Europa een modeverschijnsel van de eerste orde
geworden en was in de tweede helft van de jaren zestig en eerste helft van de jaren zeventig op haar hoogtepunt.
Er verscheen een reeks boeken met oefeningen en groepsspelen (een overzicht van boeken met oefeningen en
spelen is te vinden bij Schütz, 1989, p. 111f) – vooral zogenaamde ‘non-verbale oefeningen’ hadden de naam
‘intensiever’ te zijn dan verbale – en vonden gretig aftrek (bijv. Antons (1973) met een oplage van meer dan
25000 stuks); een index (Weber, 1982) toont een lijst van meer dan 700 groepsoefeningen en rollenspelen. Net
zo snel als de hausse van de encounter-beweging in Amerika opgekomen en weer verdwenen was, gebeurde
datzelfde op een later tijdstip in Oostenrijk. Zowel in Amerika als in Oostenrijk zijn er wel bepaalde onderdelen
overgebleven in religieuze of pseudo-religieuze bewegingen (zie bijv. het Marriage Encounter, Cursillo en
soortgelijke cursussen), en gedeeltelijk leeft het idee – behalve resten ervan in de erkende en gevestigde
richtingen – nog in verschillende zelfhulpgroepen.
De encounter-beweging werd door de meeste beoefenaars van de groepsdynamica met terughoudendheid
bekeken en als ‘defensief bevredigingsaanbod’ bestempeld in tegenstelling tot de ‘verhelderend-veranderende
functie’ van de groepsdynamica (Schwendenwein, 1991, p. 273). Achteraf wordt deze tijd tegenwoordig vaak
ongenuanceerd en geringschattend ‘me-decade’ of ‘ik-tijdperk’ genoemd. Aan de encounter-beweging wordt
verweten een ideologie van zelfrealisatie als egotrip, gepropageerd in encounter en zelfbeleving, uitgelokt te
hebben (o.a. Nuber, 1993).
De serieuze beginselen van de humanistische psychologie moeten onderscheiden worden van deze vaak
ondoordachte modeverschijnselen.
4.2. Gestalt-groepen
Het Gestalt-therapeutische groepswerk dat bij de Gestalt-therapie in de Verenigde Staten ontwikkeld werd door
Fritz Perl, zijn vrouw Laura en Paul Goodman (Perls, Hefferline & Goodman, 1951), werd in Oostenrijk vooral
als ‘integratieve Gestalt-therapie’ verbreid door Hilarion Petzhold. Hij leidde een eerste Oostenrijkse
opleidingsgroep in 1971 in Wenen en in essentie wordt er ook nu nog in deze traditie gewerkt. De Gestalttherapie
wordt nu vertegenwoordigd door de vakgroep voor integratieve Gestalt-therapie van het ÖAGG, in 1979
opgericht als Fachsektion für Integrative Gestaltarbeit. De werkgroep werkt samen met het Fritz-Perls-Instituut
in Duitsland.
4.3. Client-centered groepspsychotherapie en groepswerk
8