Professionalisering van de welzijnswerker - Centre of expertise ...

7 HET REFLECTIE-INSTRUMENT
7.1 Het Procivi reflectie-instrument
Om professionals meer inzicht te geven in hun eigen werkpraktijk en het krachtenveld waarin ze zich
bevinden en om hier vervolgens woorden aan te geven, is een instrument ontwikkeld waarmee de
professional op zijn werkpraktijk, of onderdelen van zijn project kan inzoomen. Dit instrument (Lamers,
Engelen van, Dinjens, Potting, Sniekers, & Reverda, 2009) 8 is in nauwe samenwerking met enkele
professionals van het werkveld tot stand gekomen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de
verantwoording van het instrument. Eerst wordt ingegaan op het handelen van professionals waarbij een
onderscheid wordt gemaakt tussen intuïtief- en reflectief handelen. Vervolgens wordt
achtergrondinformatie gegeven over het instrument en wordt het raamwerk en de ontwikkeling van het
instrument besproken. Het instrument is een hulpmiddel voor de organisatie om vorm te geven aan de
lerende houding binnen een organisatie. Het kan worden ingezet om handelswijzen en besluitvorming
op individueel niveau in kaart te brengen en uit te dagen. De insteek is hierbij nooit normatief. Het is
absoluut niet bedoeld als afrekenmethode of evaluatiemiddel van professionals door leidinggevenden.
De uitkomst van de reflectie kan echter wel weer de basis vormen van een professioneel gesprek met een
leidinggevende.
Het instrument helpt de professional om de vanzelfsprekendheid van zijn eigen handelen open te breken
en inzicht te krijgen in het krachtenveld waarin hij opereert en de verschillende belangen die hierin een
rol spelen. De professional krijgt zo zicht op actoren en factoren die in de verschillende fasen van het
project een sturende rol hebben in zijn besluitvorming. Hiervan afgeleid wordt de professional
uitgedaagd kritisch naar zijn project te kijken en de balans op te maken van behaalde successen en
aandachtspunten.
Het instrument beoogt niet zozeer het reflecteren op één gebeurtenis of situatie, maar is een hulpmiddel
voor de professional om gericht te reflecteren op (kernthema‘s binnen) zijn project, zijn werkpraktijk. Van
hieruit kan de koppeling gemaakt worden naar beroepsvraagstukken die hierbinnen van belang zijn
(Groen, 2008). Dit laatste gebeurt o.a. samen met collega‘s bijvoorbeeld in intervisie bijeenkomsten (zie
hiervoor ook Hendriksen, 1997). Hierdoor krijgt de professional meer zicht op zijn handelen, met name
met betrekking tot zijn methodisch handelen. Dit inzicht stelt de professional vervolgens in staat om
woorden te geven aan dit handelen en de beoogde en bereikte resultaten. Daarmee wordt de reflectie
structureel ingebouwd in professioneel methodisch handelen (zie figuur 3).
Aan de ontwikkeling van het instrument lagen thema‘s van het methodisch handelen of projectmatig
8 Zie bijlage 2 voor informatie over waar het Procivi Reflectie-instrument te verkrijgen is.
Een Terugblik op twee jaar Procivi CESR T | 47