Professionalisering van de welzijnswerker - Centre of expertise ...

We zijn ons in dit project daarom meer op de bewustwording en versterking van de
handelsbekwaamheid van de professionals gaan richten en minder op de ‗harde‘ effectmeting. Alvorens
met best practices te kunnen beginnen, bleek het noodzakelijk dat de werkers zich bewust werden van
hun handelen en de daarachter liggende vooronderstellingen en dat zich dit moesten kunnen
verwoorden. We zijn dan ook, in samenspraak met de vertegenwoordigers van de beide
welzijnsinstellingen, afgestapt van het ontwikkelen van een meetinstrument om de effectiviteit van een
interventie te meten. In plaats daarvan hebben we de nadruk gelegd op het inzetten van een reflectie
instrument dat de professionals zelf kunnen hanteren. Om dit instrument goed te kunnen hanteren wordt
van de professionals verwacht dat zij de keuzes die zij maken binnen de verschillende domeinen weten
te verantwoorden en hun handelingsbekwaamheid expliciet kunnen maken naar de verschillende
belanghebbenden. Het is van belang dat zij de onuitgesproken streetwise aanpak kunnen verwoorden en
legitimeren.
Sociale professionals zijn verstrikt in een werkveldweb van waarden, belangen, doelen, nut en interesses.
De aandacht voor personen die het welzijnswerk vraagt, staat tegenover de roep om effectiviteit en
efficiëntie. Sociale professionals moeten keuzes maken uit een veelvoud aan benaderingen en werkwijzen
of deze met elkaar combineren. (Schön, 1991) Daarbij is het de vraag of vanuit het beleid de ruimte wordt
gegeven om vrij doelen te bepalen. Deze doelen zijn vaak ook voorgeschreven door belanghebbenden.
Sociale processen zijn complex en instabiel en uitkomsten zijn vaak onzeker. Dat specifieke kennis en
methoden in één bepaalde situatie goed werken, wil niet zeggen dat deze kennis en werkwijzen in een
andere situatie ook goed werken en hetzelfde resultaat bewerkstelligen. Dit web ontwarren en uitzoeken
wat in welke context goed werkt, is de kern van het werk. Het is echter moeilijk dit te verklaren en te
verantwoorden. (Schön, 1991) In eerste instantie reageren professionals vanuit hun tacit knowledge op
het complexe web van sociale problematieken. Tacit knowledge is de kennis die impliciet in alledaagse
acties en handelingspatronen zit. Het is spontane en intuïtieve kennis (Schön, 1991), die wij ‗intuïtie in
actie‘ noemen.
Schön (1991) beschrijft denken (reflecteren) in combinatie met doen (handelen en acties), in een proces
van knowing-in-action en via reflection-on-action naar reflection-in-action. In de dagelijkse werkpraktijk
maken sociale professionals keuzes, doen ze uitspraken en ondernemen ze acties waarvan ze de criteria,
regels en procedures niet kunnen beschrijven. Zelfs als deze keuzes en acties bewust worden genomen is
een beschrijving van criteria en procedures moeilijk. Dit bewustzijn in het handelen is wat Schön (1991)
knowing-in-action noemt. Reflection-on-action gaat een stap verder. Daarbij bekijkt de professional zijn
handelen, omdat er een probleem is of een interessante gebeurtenis waarop hij/zij moet reageren. De
professional reflecteert hierbij ook op datgene wat aan zijn/haar keuzes en handelen ten grondslag ligt en
maakt het impliciete expliciet. Je word je bewust van je knowing-in-action (Kessener, 2003). Door steeds
meer te reflecteren op je acties en handelen, leert de professional op den duur reflecteren tijdens het
handelen zelf, de reflection-in-action (Schön, 1991) Het gaat dan niet meer alleen om dat ene probleem op
Een Terugblik op twee jaar Procivi CESR T | 29