Narratief verband - CWI

50 HOOFDSTUK 3. DE ZIENER
deze gerepresenteerd wordt in de tekst. Een analogie, die mogelijk verklaart
waarom Hades zich zo bewust is van het retorische karakter van taal. Hij
is zich bewust van het gevaar van figuurlijke taal en dat is belangrijk want
hij heeft met een dichter te maken. In verband hiermee wordt de kern van
Orfeus’ verzoek onbepaalbaar: ‘properata retexite fata’ Het woord ‘retexo’
betekent letterlijk ‘opnieuw weven’. En via dat spoor kan ‘fata’ ook ver-
taald worden met ‘lot’ of: ‘levensdraad’. De gangbare vertaling luidt dan:
‘weeft de overhaast afgebroken levensdraad opnieuw’ Maar, het woord ‘fa-
ta’ betekent, naast ‘levensdraad’, ook: ‘dood’. Denkend aan Hades als god
van het tekstuele, kan de metafoor dus op twee manieren gelezen worden:
maak de tekst van Eurydike ongedaan (breng haar tot leven), of: weef de
tekst van Eurydike opnieuw (laat haar opnieuw sterven). Ook hier blijken
Orfeus’ woorden in actu het mislukken van de operatie te prefigureren. De
eerste prefiguratie lag besloten in zijn gebruik van poëtische taal terwijl hij
al doende beloofde dat niet te zullen doen. Voor de tweede maal spreekt hij
zichzelf tegen door toch dubbelzinnige taal te gebruiken terwijl hij ook dat
beloofd had niet te zullen doen.
LeRoy probeert door middel van anonieme brieven en andere manipu-
latieve bezigheden een liefde tot stand te brengen. Orfeus probeert door
poëtische taal, ondanks zijn belofte zich ervan te onthouden, Eurydike uit de
Hades tot leven te wekken. Beiden falen wanneer ze, als het ware, hun ‘zien’
zien. Orfeus’ taal prefigureert zijn falen: hij is een ziener ín zijn taal, maar
blind vóór zijn taal. LeRoy is ziener in zoverre, dat hij een andere LeRoy zijn
postzegelalbum ziet vernietigen maar het uiteindelijk zelf niet doet. Immers,
‘zoiets doet men niet, men doet zoiets niet eens als men zijn leven ermee
kan redden, – niet iemand als ik’ (212). Zoals Schelfhout (1982) duidelijk
maakt, voelt LeRoy dat iets in hem het album wil vernietigen: ‘Vernietiging
van het album betekent onafhankelijkheid, en doorbreking van de determi-
natie’ (66). Maar hij voltooit de vernietiging niet. LeRoy’s aanval op de
determinatie mislukt: zelfs het lot van zijn postzegelverzameling (symbool
voor zijn eigen persoonlijkheid) kan hij niet bepalen. Het postzegelalbum re-
presenteert echter niet alleen de ziel van LeRoy, maar ook de geschiedenis van