Narratief verband - CWI

Hoofdstuk 3
De ziener
De roman De ziener (1973) wordt over het algemeen gezien als een van
Vestdijks meesterwerken. Uit interviews blijkt dat ook Vestdijk zelf zeer
te spreken was over de roman (Gregoor 1971). In de roman probeert de
voyeuristische Pieter LeRoy door middel van anonieme brieven een liefde
tot stand te brengen tussen de schooljongen Dick en diens lerares Frans,
Rappange. Rappange huurt een kamer in het huis waar LeRoy woont (het
huis van zijn moeder). Wanneer Dick voor privé-les Frans bij haar op de
kamer komt, ziet LeRoy zijn kans schoon. LeRoy’s doel is Dick en Rappange
uiteindelijk te zien vrijen, maar dit mislukt hoegenaamd. Toch is er een
verschil met de paartjes die hij op straat begluurd. In het geval van Dick en
Rappange doet hij het uit mensenliefde.
De gangbare interpretatie van De ziener stelt LeRoy gelijk aan de kun-
stenaar die, om een bepaald gemis aan te vullen, zijn verbeelding tot wer-
kelijkheid tracht te brengen waarna hij van die werkelijkheid zelf uitgesloten
wordt 1 . De kunstenaar LeRoy leeft een onbelangrijk leven aan de rand van
de samenleving en observeert mensen. Omdat hij buiten het normale men-
selijk verkeer staat, parasiteert de kunstenaar op het leven van anderen om
zijn kunst te realizeren: in het leven van anderen ziet de kunstenaar moge-
lijkheden. Zo erkent LeRoy de mogelijkheid van een liefde tussen Dick en
Rappange. Vervolgens manipuleert hij hun levens, zoals een schrijver zijn
personages manipuleert, maar blijft uiteindelijk uitgesloten van zijn creatie.
1 Zie bijvoorbeeld: Van der Paardt/Raat 1980, Vanheste 1994, Schelfhout 1982.
43