Narratief verband - CWI

lijkt inderdaad de causaliteit in het verhaal waarneembaar te zijn (‘then, as a
result’). Echter, in niet-triviale verhalen komt zo’n expliciete oorzakelijkheid
niet voor. Daarbij komt nog dat Prince in deze voorbeelden de vertelinstan-
tie buiten beschouwing laat. In feite is het gedeelte ‘then, as a result’ een
interpretatie van een verteller (of van Prince zelf in het geval een herschrij-
ving). Ten tweede treedt hier ook een samenvoeging (en dus verwarring) van
logica en causaliteit op. Tussen ‘veel geld verliezen’ en ‘arm zijn’ kan best
een logische implicatie gelden: iedereen die al zijn geld verliest zal arm zijn.
Dit is slechts een kwestie van optellen en aftrekken. Ofschoon je hypotheses
en logische verbanden kunt opstellen, óók met een tijdsfactor erin, hoeven
zij nog geen causaliteit te impliceren. Net zoals Barthes’ solidariteitsrelatie,
kan de tekstgrammatica van Prince zonder het causaliteitsbegrip. Causali-
teit is altijd een interpretatie. Ondanks dat Prince het causale verband in
zijn grammaticale termen opneemt, berust dit meestal op een invullen van de
lezer, in dit geval Prince zelf. Als dit invullen niet door de lezer is gebeurd,
en het verband op tekstueel niveau waarneembaar is, dan is het verband in-
gevuld door een of meer personages of vertelinstanties. Barthes gebruikte de
logica van de solidariteitsrelatie om het aspect van handeling the verhullen.
Prince gebruikt het formalisme van de tekstgrammatica om de impliciete
interpretatie door personage, verteller en/of lezer te verhullen.
In het tweede deel van Thematics (1965) benadrukt Tomashevsky dat een
verhaal niet zonder causaal verband kan:
We may distinguish two major kinds of arrangement of these the-
matic elements: (1) that in which causal-temporal relationships
exist between the thematic elements, and (2) that in which the
thematic elements are contemporaneous, or in which there is some
shift of theme without internal exposition of the causal connec-
tions. (...)
We must emphasize that a story requires not only indications of
time, but also indications of cause. (...)
The weaker the causal connection, the stronger the purely chrono-
logical connection. (66)
15