een politiek proces in de romeinse oudheid (catilina) - Tresoar

119
bidden en smeken alleen niet uit zouden komen (non votis neque suppliciis
muliebribus auxilia deorum parantur, Sall. Cat. 52). Hij legde er de nadruk
op, dat Rome aan alle kanten bedreigd werd, dat directe maatregelen noodzakelijk
waren en wel in de eerste plaats de doodstraf voor de delinquenten. De
senaat, hierdoor in uiterste verwarring, zwaaide wéér om en het doodvonnis
werd tenslotte geveld.
Caesar verzocht toen de volkstribunen te interveniëren, maar dezen durfden
dat niet aan. Om de tijd te rekken tot zonsondergang, want na zonsondergang
mocht geen doodvonnis voltrokken worden, bleef Caesar protesteren. Toen
drongen gewapende manen - hoe, dat is in verband met de sterke bewaking
van het senaatsgebouw nog een raadsel - naar binnen om Caesar te ‘vermoorden’,
die dramatisch door Cicero c.s. met hun toga’s ‘beschermd’ werd. Een
prachtig geënsceneerd toneelstukje. Woedend vertrok Caesar uit de senaat.
Toen werd het voorstel geredigeerd. Om Cato te eren en om Silanus een klap
in het gezicht te geven, werd vermeld, dat het vonnis geveld was overeenkomstig
het voorstel van Cato. Hierdoor was Cicero meteen helemaal van de
verantwoordelijkheid af. Nog net vóór zonsondergang kon de executie plaats
vinden. Het is zelfs de vraag of het vonnis hun officieel is medegedeeld. Cicero
zelf ging Lentulus ophalen, vermoedelijk om hem extra in de gaten te houden
de praetoren brachten de overigen naar het Tullianum, waar de tresviri
capitales, die met de voltrekking van het vonnis belast waren al klaar
stonden. Naar rang en stand werden zij daarna terstond in bijzijn van Cicero
volgens de regelen der kunst gewurgd (Sall. Cat. 55; Plut. Cic. 22).
Kort daarop sneuvelde Catilina in een heldhaftig gevecht met een Romeins
leger. Als iemand, die weet dat er voor hem geen genade zal zijn? Of als
iemand, die zich van al zijn idealen – welke dan ook – beroofd ziet?
Vermoedelijk beide.
E.J. Jonkers
Piet Heinlaan 10
Velp(G.)
AANTEKENINGEN
1) Het particuliere leven en het karakter van Catilina laat ik hier buiten beschouwing, te
meer omdat het om vele niet te bewijzen zaken gaat. Zonder hem te willen idealiseren,
wijs ik er toch op, dat wij over hem alleen mededelingen van zijn tegenstanders hebben.
Bovendien hoeveel onbaatzuchtige staatslieden komt men in de geschiedenis tegen?
2) H. Bolkestein, Sociale politiek en sociale opstandigheid in de Oudheid. Amsterdam,
1934, p. 211: Cicero wist de meerderheid van de Volksvergadering te winnen tegen de
wet, misschien ten dele door zijn zakelijke argumenten - bezwaren tegen een regeling, die
ongewoon veel gelegenheid zou bieden tot corruptie, - maar vooral door het aangrijpen
van de weerzinwekkendste demagogie.