de oorzaken van den opstand van saparoea in 1817. - Books and ...

616 DE OORZAKEN VAN DEN OPSTAND VAN SAPAROEA IN 1Ö17.
en willekeurige wijze van hunne familiën af te scheiden en te
verwijderen, maar wel om door een vrijwillige aanwerving onder
het uitleveren van een billijk handgeld in het bijzonder de zoodanige
welke altoos langs dien weg haar bestaan zoowel onder
het voormalig Hollandsch als jongstafgetreden Britsch Bestuur
gevonden hebben te engageeren alszoodanig in dienst van Zijne
Majesteit den Koning der Nederlanden over te gaan en zich
zelve alzoo in stede van werkeloos mede te loopen en óf uit
behoefte óf uit verregaande boosheid en baldadigheid door afpersing
of ontvreemding van het noodwendige aan hunne familiebetrekkingen
of andere medenatuurgenooten tot last te zijn van
een vast bestaan te verzekeren.
«5*\ om de zoodanige welke niet genegen mogten zijn tot den
militairen dienst over te gaan door zagte en gepaste middelen
te overreden weder tot hunne negorijen en woonplaatsen terug
te keeren om aldaar als stille en vreedzame ingezetenen door
hunne handenarbeid met den landbouw een genoegzaam bestaan
voor hun en voor hun kinderen te vinden.»
Om even uit deze lange Rede der kurze Sinn op te diepen:
de gedwongen leveranties bleven gehandhaafd, zoo ook de prijzen
op 12 April vastgesteld (hetgeen mij versterkt in mijn indruk,
dat deze officieele prijzen wel behoorlijk zullen zijn geweest), en
duidelijk werd verder den heet gebakerden Saparoëeezen voorgehouden,
dat aan het onderwijs niet zou worden getornd.
Wat de vrijwillige werving voor Java betreft, gaf de gouverneur
de hoop dienaangaande te slagen nog niet op, nu hij getracht
had de vrees voor een geforceerde recruteering voor Java weg
te praten. De grootste angst der bevolking was immers geweest
dat dit spelletje van Daendels van 1810 zich zou herhalen.
Toch gaf ook dit niet! Van het korps 400 man sterk, dat
de Engelschen alleen in de Molukken hadden laten dienen, *
lieten zich slechts 33 overschrijven voor Java. 9 Juni gaf de
Commissie ook hierin toe en «liet het engagement toe om weer
drie jaren in de Molukken dienst te presteeren, met last tot dat
einde in eenen af te geven het handgeld daarvoor bepaald.»
Bleven, zooals we zagen, de leveranties en de prijzen daarvoor
onveranderd, toch valt in de wijze van uitschrijven langzamerhand
een merkwaardige verandering op!
• V. d. K. 1915 blz. 16, id. 1919 blz. 161.