Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

gevaar van mogelijk onbetrouwbaar bewijs uitgesloten. Dit kan op zijn minst als
een gunstig neveneffect worden beschouwd. 288
Het effect van bewijsuitsluiting in het strafrecht moet niet worden
overschat. De resultaten van de onrechtmatige bewijsgaring mogen weliswaar
niet voor het bewijs worden gebezigd, ze worden de strafrechter niet onthouden.
Dientengevolge wordt de strafrechter, ondanks de eventuele bewijsuitsluiting,
mogelijkerwijs toch door het bewijsmateriaal beïnvloed. Bewijsuitsluiting zou
tot op zekere hoogte dan ook als een wassen neus kunnen worden beschouwd. 289
Aan de argumenten tegen bewijsuitsluiting kan worden tegemoetgekomen door
middel van genuanceerde toepassing van de bewijsuitsluitingsregel. 290 In de
jurisprudentie van de Hoge Raad wordt deze genuanceerde benadering
toegepast. Het onrechtmatig verkregen materiaal werkt ‘onder omstandigheden’
niet mee tot het bewijs. 291 Rekening moet worden gehouden met de grondslag
voor de bewijsuitsluitingsregel en andere factoren, zoals de ernst van het delict,
het belang van de waarheidsvinding en de schending van de grondrechten van de
verdachte. Bovendien kan rekening worden gehouden met het feit dat het
materiaal ook op rechtmatige wijze had kunnen worden verkregen. 292 Voorts
wordt getoetst of de onrechtmatige verkrijging het onderliggende rechtsgoed
heeft aangetast. Is dat niet het geval, dan hoeft het onrechtmatig verkregen
bewijsmateriaal niet te worden uitgesloten. Ook de schending van een regel die
niet de verdachte, maar een derde beoogt te beschermen, hoeft niet te leiden tot
uitsluiting van het onrechtmatig verkregen bewijs; de verdachte is in dat geval
niet in zijn belangen aangetast en jegens hem is niet onrechtmatig gehandeld.
Dit staat bekend onder de ‘Schutznorm’ of ‘relativiteit’. Tot slot bestaat de
mogelijkheid tot relativering van de bewijsuitsluitingsregel aan de hand van de
goede trouw. 293
Het gebruik van door derden onrechtmatig verkregen bewijs, is niet per
definitie onrechtmatig. 294 Indien de politie door een derde gestolen documenten
288
Vgl. Embregts 2003, p. 107. Corstens noemt als extra argument tegen bewijsuitsluiting de
mogelijkheid dat de verdachte kan ‘meeprofiteren’ van de bewijsuitsluiting, indien daarnaast
onvoldoende bewijsmateriaal overblijft voor een bewezenverklaring. Volgens hem wordt de
verdachte dan niet vrijgesproken vanwege onvoldoende betrouwbaar bewijsmateriaal, maar omdat de
overheid onrechtmatig heeft gehandeld. Naar mijn mening leidt het onrechtmatig handelen van de
overheid gedurende de fase van het voorbereidend onderzoek nu juist tot de mogelijke
onbetrouwbaarheid van het verkregen bewijsmateriaal en gaat voornoemde redenering niet op
(Corstens 2002, p. 656).
289
Een meerdere malen aangedragen oplossing hiervoor is om in een voorprocedure het bewijs reeds uit
te sluiten. In ons strafvorderlijk systeem is het evenwel nog steeds de strafrechter die het
bewijsmateriaal in een strafzaak selecteert en waardeert (Corstens 2002, p. 656; Embregts 2003, p.
110-111).
290
Tegenstanders stellen alternatieven voor zoals nietigheid en schadevergoeding (Embregts 2003, p.
115-122).
291
HR 18 april 1987, NJ 1978, 365.
292
Corstens 2002, p. 653-657. Uitgebreid over de genuanceerde toepassing Embregts 2003, p. 123-154.
293
HR 19 juni 2001, NJ 2001, 574. Corstens 2002, p. 657-663.
294
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen onrechtmatige bewijsgaring en onrechtmatig
gebruik van bewijsmateriaal (zie de noot van Corstens bij HR 11 april 1995, NJ 1995, 537 en
Corstens 2002, p. 659-660). HR 16 oktober 1990, NJ 1991, 175, in deze zaak ging het om
73