Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

ehoorlijk strafprocesrecht hebben betrekking op de uitoefening van
discretionaire bevoegdheden door de strafvorderlijke overheid, het zogenaamde
‘Freies Ermessen’. 266 Het Wetboek van Strafvordering staat namelijk bol van de
discretionaire bevoegdheden. Dientengevolge hebben de strafvorderlijke
autoriteiten veel vrijheid bij het beantwoorden van de vraag of een bevoegdheid
of een recht wel of niet wordt uitgeoefend. Deze beleidsvrijheid 267 bergt het
gevaar van willekeur in zich. Het verbod van willekeur is dan ook het meest
fundamentele beginsel van strafprocesrecht. Het ligt ten grondslag aan alle
andere beginselen van behoorlijk strafprocesrecht. In verband met het verbod
van willekeur kan worden gewezen op het belangrijke vereiste van transparantie
van de strafrechtspleging. De verschillende actoren in het strafrecht dienen te
verantwoorden op welke wijze zij de ter beschikking staande middelen
aanwenden en welke keuzes daaraan ten grondslag liggen. 268 Op deze manier
kan het handelen achteraf worden getoetst, hetgeen een belangrijke waarborg
vormt tegen willekeur bij de uitoefening van die bevoegdheden. 269
De beginselen van behoorlijk strafprocesrecht zijn onder te verdelen in
de materiële beginselen (het vertrouwensbeginsel, het beginsel van zuiverheid
van oogmerk, het beginsel van redelijke en billijke belangenafweging en het
gelijkheidsbeginsel) en de procedurele beginselen (zoals het motiveringsbeginsel
en het zorgvuldigheidsbeginsel). Met name de materiële beginselen
spelen in het strafprocesrecht een belangrijke rol. 270 Thans volgt een korte
bespreking.
Het vertrouwensbeginsel houdt in dat de overheid moet handelen in
gebondenheid aan toezeggingen die bij de verdachte gerechtvaardigde
verwachtingen hebben opgewekt, tenzij zwaarwichtige belangen zich hiertegen
verzetten. 271 In de rechtspraak is het met name aan de orde gekomen bij de
belangrijkste discretionaire bevoegdheid van ons strafprocesrecht, de beslissing
van de Officier van Justitie tot (verdere) vervolging of sepot (art. 167 en art.
242 Sv). Een beroep op het gerechtvaardigd vertrouwen dat niet zou worden
vervolgd is alleen succesvol, indien sprake is geweest van een uitdrukkelijke en
onvoorwaardelijke toezegging, welke toezegging aan het Openbaar Ministerie
kan worden toegerekend. Wordt, in strijd met het gerechtvaardigd vertrouwen,
en werking van de beginselen van behoorlijk procesrecht in het strafrecht. Melai 1982, p. 456-457;
De Roos 1990, p. p. 15-17; De Roos 1989, p. 2-5.
266 Cleiren 1989, p. 35.
267 Zie voor een definitie en het onderscheid tussen beleidsvrijheid en beoordelingsvrijheid: Duk 1988a,
p. 157. Van beleidsvrijheid is volgens hem sprake voor zover het iemand ‘rechtens vrijstaat, van een
gebruik van een recht of bevoegdheid af te zien in gevallen waarin de voorwaarden voor rechtmatige
uitoefening daarvan wel vervuld zijn.’ Iemand heeft beoordelingsvrijheid ‘voor zover het rechtens
aan hem is overgelaten om zelfstandig, en in beginsel met uitsluiting van ieder ander, te beoordelen
of de voorwaarden voor rechtmatige uitoefening van een van zijn rechten of bevoegdheden in
concreto zijn vervuld.’ (p. 157).
268 Borgers 2003, p. 556.
269 Een wettelijke uitwerking van het transparantievereiste is terug te vinden in art. 126bb Sv.
270 Corstens 2002, p. 60-61; Lensing & Mulder 1994, p. 13.
271 Lensing 1988, p. 965; Corstens 2002, p. 61-62.
69