Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

ij de wettelijke regeling van observatie was de intensieve vormen van de
oppervlakkige vormen te onderscheiden. 216 Stelselmatige observatie van
personen kan namelijk een schending van de privacy opleveren. Dientengevolge
was een expliciete wettelijke regeling noodzakelijk. 217 Bij de vaststelling of een
min of meer volledig beeld van bepaalde aspecten van iemands leven wordt
verkregen zijn van belang de duur, de plaats, de intensiteit of frequentie van de
observatie en het al dan niet toepassen van een technisch hulpmiddel. 218 Met een
technisch hulpmiddel wordt bedoeld een hulpmiddel dat over een kortere of
langere periode signalen registreert (zoals een videocamera). 219 Bevoegd is de
officier van justitie, bij verdenking van een misdrijf. 220 Gewone
opsporingsambtenaren zijn zonder bevel van de officier van justitie bevoegd tot
niet-stelselmatige observatie.
De bevoegdheid tot het opnemen van vertrouwelijke communicatie is
bij de invoering van de Wet Bob geïntroduceerd in art. 126l Sv en art. 126s Sv.
Onder vertrouwelijke communicatie wordt verstaan de in beslotenheid
bij het redelijk vermoeden van een misdrijf en art. 126o Sv regelt de stelselmatige observatie bij het
redelijk vermoeden dat in georganiseerd verband misdrijven worden beraamd of gepleegd. De term
‘heimelijk’ is niet in de wettelijke omschrijving opgenomen, aangezien ook niet heimelijke
observatie een inbreuk zou kunnen maken op de persoonlijke levenssfeer en onder stelselmatige
observatie zou kunnen vallen.
216 In de Memorie van Toelichting werd voorts onderscheid gemaakt tussen statische en dynamische
observatie en observatie met en zonder technische hulpmiddelen. Onder statische observatie wordt
verstaan observatie vanuit een min of meer vast waarnemingspunt. Dynamische of mobiele
observatie wordt ook wel aangeduid als ‘volgerij’, waarbij de te observeren personen of goederen
worden gevolgd en tijdens het volgen heimelijk waargenomen. Deze onderscheidingen waren
volgens de regering voor de wettelijke vormgeving niet doorslaggevend. Het ging er immers om de
intensieve vormen van observatie te onderscheiden van de oppervlakkige.
217 Niet stelselmatige observatie van personen maakt slechts een beperkte inbreuk op de persoonlijke
levenssfeer. Dientengevolge behoeft deze vorm van observatie geen expliciete wettelijke regeling: de
algemene taakomschrijving van art. 2 Politiewet en de artikelen 141 en 142 Sv bieden een
toereikende grondslag (Kamerstukken II 1996/97, 25 403, nr. 3, p. 110 (MvT) en Corstens 2002, p.
421). Zie bijvoorbeeld Hof Arnhem 23 december 2002, NJ 2003, 134.
218 Deze elementen zijn ieder voor zich, maar met name in combinatie met elkaar, bepalend voor de
vraag of een min of meer volledig beeld van bepaalde aspecten van iemands leven wordt verkregen.
De normale surveillance of het oppervlakkig in de gaten houden van bijvoorbeeld een groep jongeren
zal doorgaans geen stelselmatige observatie zijn. Zodra een persoon intensief of frequent wordt
gevolgd, zal wel sprake zijn van stelselmatige observatie (Kamerstukken II 1996/97, 25 403, nr. 3 , p.
27). Voor meer voorbeelden van stelselmatige en niet stelselmatige observatie zie ‘Aanwijzing
opsporingsbevoegdheden’, Stcrt. 2000, 25 (zie ook htttp://www.om.nl/bob/docs/22.htm (30 maart
2004)) en Buruma 2001, p. 40, 41 (met verwijzing naar vindplaatsen).
219 Observatie met behulp van een technisch hulpmiddel dat een zintuigversterkend doel heeft, zoals een
verrekijker of een camera die als oog fungeert (dus zonder te registreren), valt in beginsel niet onder
stelselmatige observatie. De gedachte hierachter is dat de registratie van beelden of bewegingen van
een persoon met een technisch hulpmiddel ingrijpender is, dan het waarnemen van beelden of
bewegingen door een opsporingsambtenaar die daarvan achteraf verslag doet. Een registratie maakt
het mogelijk om op elk moment een exacte en volledige weergave te geven van hetgeen is
waargenomen. Bovendien is het mogelijk in een registratie gericht te zoeken op tijd en plaats
(Kamerstukken II 1996/97, 25 403, nr. 3, p. 27).
220 Er dient een afweging te worden gemaakt van het opsporingsbelang tegen het belang van de
bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Deze afweging behoort niet door een
opsporingsambtenaar, maar door de officier van justitie te gebeuren (Kamerstukken II 1996/97, 25
403, nr. 3, p. 26).
59