Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

etrokkene onder druk van de omstandigheden waarin hij verkeert of de relatie
waarin hij staat tot de verantwoordelijke, tot toestemming overgaat. 120 Deze
omstandigheden doen zich nu juist voor in een arbeidsverhouding: de
werknemer is economisch afhankelijk van, en juridisch ondergeschikt aan de
werkgever. Met name door de economische afhankelijkheidspositie van de
werknemer bestaat het gevaar van ‘economische dwang’. 121 Onder deze
omstandigheden kan naar mijn mening nooit met zekerheid worden gezegd dat
de betrokken werknemer zijn toestemming in vrijheid heeft gegeven. 122
De werkgever dient de verwerking van persoonsgegevens bij opsporing
van wangedrag dan ook op een van de andere gronden genoemd in art. 8 WBP te
baseren. De meest toepasselijke grond ter rechtvaardiging van de verwerking
van persoonsgegevens bij de opsporing van wangedrag, staat in art. 8 onder f
WBP: 123 de gegevensverwerking is noodzakelijk voor de behartiging van het
gerechtvaardigde belang van de verantwoordelijke of van een derde aan wie de
gegevens worden verstrekt, tenzij het belang of de fundamentele rechten en
vrijheden van de betrokkene, in het bijzonder het recht op bescherming van de
persoonlijke levenssfeer, prevaleert. 124 Bij deze door de werkgever te maken
belangenafweging speelt de mate van gevoeligheid van de gegevens en de
maatregelen die de werkgever heeft genomen teneinde rekening te houden met
de belangen van de werknemer een rol. Van belang is bijvoorbeeld of de
werkgever in een gedragscode nadere voorschriften heeft opgenomen over het
gebruik dat van de gegevens wordt gemaakt, en de personen aan wie ze kunnen
worden verstrekt. 125 Het feit dat de ondernemingsraad heeft ingestemd met een
120
Kamerstukken II 1997/98, 25 892, nr. 3, p. 65. Verder moet de wilsuiting betrekking hebben op een
bepaalde (categorie van) gegevensverwerking en moet sprake zijn van ‘informed consent’: de
werknemer dient behoorlijk geïnformeerd te zijn oever hetgeen waarvoor hij zijn toestemming geeft.
Bovendien dient de werknemer zijn wil expliciet te hebben geuit in woord, geschrift of gedrag (De
Laat & Rutgers 2005, p. 1300-1301).
121
Zie ook Pheijffer 2000, p. 92, 93; Hoogenboom 1988, p. 54, 55.
122
Volgens de wetgever mag er geen enkele twijfel bestaan over de toestemming van de betrokkene
(Kamerstukken II 1997/98, 25 892, nr. 3, p. 80). Vgl. De Vries & Rutgers 2001a, p. 56.
123
Aldus ook De Vries & Rutgers 2001a, p. 23 en De Vries 2001, p. 51.
124
Met de laatste zinsnede van art. 8 sub f WBP, vanaf ‘tenzij’, wordt de nadruk gelegd op het
proportionaliteitsvereiste.
125
Volgens de memorie van toelichting impliceert de bepaling een motiveringsplicht voor de
verantwoordelijke, die voor zichzelf de volgende vragen dient te beantwoorden: 1. Is er werkelijk een
belang dat verwerking van persoonsgegevens rechtvaardigt? 2. Wordt met de verwerking een inbreuk
gemaakt op belangen of fundamentele rechten van degene wiens gegevens worden verwerkt en zo ja,
dient dan – afhankelijk van de ernst van de inbreuk – gegevensverwerking niet achterwege te blijven?
3. Kan het doel dat met de verwerking wordt nagestreefd ook langs andere weg – zonder verwerking
– worden bereikt? 4. Is de verwerking, in de mate die is beoogd, evenredig aan het nagestreefde doel?
Het is duidelijk dat met de laatste twee vragen het subsidiariteits- en het proportionaliteistbeginsel
worden toegepast. De in art. 8 sub f WBP besloten noodzakelijkheidseis veronderstelt dat de
werkgever op al deze vragen een bevredigend antwoord geeft en deze desgevraagd zichtbaar maakt,
zodat zij eventueel door de rechter kunnen worden getoetst (Kamerstukken II 1997/98, 25 892, nr. 3,
p. 86). Bij de belangenafweging kon volgens de wetgever relevant zijn of deze afspeelt in de publieke
of de private sector. Spelen de belangen in de private sector, dan zouden de in het geding zijnde
grondrechten slechts een afgeleide, horizontale werking, hebben, namelijk voor zover zij uit een
oogpunt van maatschappelijke zorgvuldigheid ook door burgers jegens elkaar in acht behoren te
38