Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

toenemende mate geobserveerd en gecontroleerd voelen, terwijl de
mogelijkheden om vrij te communiceren tot een minimum worden beperkt. 59
Hetzelfde geldt voor opsporing door middel van onderzoek naar e-mails en
internetgebruik van werknemers. Uiteraard raakt ook het onderzoek naar
justitiële gegevens van een sollicitant of werknemer de persoonlijke levenssfeer.
Niet voor niets is hieraan in de WBP een speciale bepaling gewijd. Deze
bepaling verbiedt het verwerken van strafrechtelijke persoonsgegevens (zie
2.3.2). De inzet van een recherchebureau of privé-detective ter opsporing van
wangedrag, maakt waarschijnlijk het diepst inbreuk op het privacyrecht van de
betrokken werknemer. Deze derden worden niet alleen ingezet ter opsporing van
wangedrag binnen het bedrijf (intramuraal onderzoek), maar ook ter opsporing
van wangedrag in het dagelijks leven van een werknemer (extramuraal
onderzoek).
Kortom, de werkgever kan bij de inzet van deze opsporingsmethoden niet
zonder meer voorbij gaan aan het recht op privacy van de betrokken
werknemers. 60 De betekenis van het recht op privacy voor het arbeidsrecht werd
in november 1996 zeer treffend verwoord in een rapport van de
Registratiekamer (thans ‘College bescherming persoonsgegevens’): 61
‘Respect voor privacy van werknemers maakt noodzakelijk deel uit van de
arbeidsomstandigheden in een democratische samenleving’. 62
Het privacyrecht stelt grenzen aan de opsporingsbevoegdheid van de werkgever.
Het is dan ook geen absoluut recht, maar een defensief recht. 63 Zo kan het recht
op privacy geen alibi voor wangedrag zijn: 64 dit zou in strijd met de norm van
het goed werknemerschap zijn. 65 Aangezien tussen de werkgever en de
van de gesprekken en door wie en met wie gesprekken zijn gevoerd (De Laat & Rutgers 2005, p.
1316; Hulsman 1996, p. 5; De Vries & Rutgers 2001a, p. 53; De Vries 2001, p. 57).
59 De Vries 2001, p. 57. In het hierover verschenen rapport van de Registratiekamer werd in dit verband
gesproken over een ‘chilling effect’ voor de communicatievrijheid. Het vastleggen van dergelijke
gegevens van werknemers raakt niet alleen de persoonlijke levenssfeer, maar ook de
arbeidsverhouding in het algemeen. Het kan namelijk de autonomie van de werknemer beïnvloeden
doordat in zekere zin zijn handelingsvrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht uit te voeren,
wordt beperkt. Het inperken van deze vrijheden door de werkgever behoeft een
rechtvaardigingsgrond, terwijl tevens zo terughoudend mogelijk te werk moet worden gegaan (de
eisen van proportionaliteit en subsidiariteit) (Hulsman 1996, p. 6).
60 Aldus ook De Vries 2001, p. 39, 40. Uitgebreid over de horizontale werking van internationale
normen in het sociaal recht: A.T.J.M. Jacobs, De rechtstreekse werking van internationale normen in
het sociaal recht, Alphen aan den Rijn: Samsom H.D. Tjeenk Willink 1985.
61 Het rapport ging over onderzoek naar het telefoongebruik van werknemers (zie ook 2.6.2.).
62 B.J.P. Hulsman, Als de telefoon wordt opgenomen. Regels voor het registreren, meeluisteren en
opnemen van telefoongesprekken van werknemers, ’s-Gravenhage: Registratiekamer 1996, p. 3. Zie
ook Verhulp 1996, p. 59.
63 De Vries 2000, p. 79; Verhulp 1996, p. 13. en 32, hij wijst er onder meer op dat grondrechten geen
absolute gelding hebben en in bepaalde gevallen moeten wijken voor andere beginselen. Hij spreekt
over grondrechten als ‘afweerrechten’.
64 De Vries 2000, p. 76, 77.
65 Verhulp is voor de aanvaarding van de directe horizontale werking van grondrechten en is van
mening dat een vaag begrip als ‘de goede werknemer’ kan worden gehanteerd als
22