Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

valt niet onder de bescherming van het ‘Persönlichkeitsrecht’ van de werknemer.
Dit wordt in beginsel, met een beroep op het belang van de werkgever bij
het in de hand houden van de kosten en het voorkomen van misbruik, evenredig
en gerechtvaardigd geacht. Onderzoek naar telefoongegevens van privé-gebruik
is in beginsel niet toegestaan. Het afluisteren van zowel zakelijke als privégesprekken
vormt altijd een ontoelaatbare inbreuk op het ‘Persönlichkeitsrecht’
van de werknemer. Ten aanzien van zakelijke gesprekken bestaan op dit verbod
enkele uitzonderingen, maar een routinematige controle is nooit toegestaan. Ook
voor onderzoek naar e-mail en internetgebruik geldt dat een langdurige, zonder
toestemming van de werknemer en zonder concrete verdenking, niet is
toegestaan. Het afluisteren van privé-gesprekken kan alleen worden gerechtvaardigd
met een beroep op de algemene rechtvaardigingsgrond van een
noodtoestand aan de zijde van de werkgever (§227 Abs. 1 BGB). Voorts is het
afluisteren van telefoongesprekken in §201 StGB strafbaar gesteld: de
werknemer mag op de strafrechtelijk beschermde vertrouwelijkheid van het
(gesproken en geschreven) woord afgaan.
Tot slot heeft de werkgever bij opsporing met behulp van camera’s, het
onderzoeken van het telefoongebruik, of e-mail en internetverkeer, op grond van
§87 Abs. 1 nr. 6 BetrVG de instemming van de ondernemingsraad nodig. Het
antwoord op de vraag of de ondernemingsraad op grond van §86 Abs. 1 nr.
1 BetrVG instemmingsrecht heeft bij de inzet van een privé-detective, is
omstreden. De bepalingen van §87 Abs. 1 BetrVG omvatten het collectieve
competentierecht: ondernemingsraad en werkgever zijn samen bevoegd te
oordelen over de invoering van een systeem waarmee werknemers anoniem
kunnen worden geobserveerd en waarmee inbreuk op het ‘Persönlichkeitsrecht’
kan worden gemaakt. Overigens dienen werkgever en ondernemingsraad op
grond van §75 Abs. 2 BetrVG het ‘Persönlichkeitsrecht’ van de werknemer te
beschermen en te bevorderen.
Handelt de werkgever bij de opsporing van wangedrag in strijd met
bovenstaande bepalingen, dan geldt als algemene procesregel dat het hieruit
voortgekomen onrechtmatig verkregen bewijs in beginsel niet in een procedure
mag worden gebruikt. Uit jurisprudentie van het BVerfG en het BAG blijkt dat
met name schending van het ‘Persönlichkeitsrecht’ tot uitsluiting van
onrechtmatig verkregen bewijs heeft geleid. Voorts blijkt uit de rechtspraak van
het BVerfG en het BAG, dat onder de formele wetgeving op grond waarvan een
inbreuk op het ‘Persönlichkeitsrecht’ gerechtvaardigd kan zijn, tevens de
wettelijke bepalingen over de bewijswaardering door de rechter vallen (in het
bijzonder §286 ZPO). Bij de vraag of een inbreuk op het grondwettelijke recht
gerechtvaardigd is, dienen tevens de wettelijk beschermde belangen bij gebruik
van het bewijs te worden meegewogen (bijvoorbeeld het grondwettelijke
eigendomsrecht ex art. 14 GG). Een doelmatige rechtspleging en het streven
naar materieel juiste beslissingen zijn ook in het burgerlijk procesrecht
belangrijke algemene belangen. Bijgevolg zijn rechters principieel gehouden de
door de partijen aangeboden bewijsmiddelen in ogenschouw te nemen. Alleen
het belang van een doelmatige rechtspleging is echter niet voldoende om aan het
329