Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

dat volgens de Hoge Raad mede wordt bepaald door art. 8 EVRM. 42 Een
inbreuk op dit recht levert in beginsel een onrechtmatige daad op. 43
Indien tussen partijen al een rechtsverhouding bestaat, kan doorwerking
plaatsvinden door middel van reflexwerking. De aan het grondrecht ten
grondslag liggende waarde, het recht op privacy, komt dan tot uitdrukking bij de
invulling van een op die verhouding toepasselijke civielrechtelijke bepaling. 44
Vervolgens vindt een belangenafweging plaats tussen het recht op privacy en de
belangen van de wederpartij, zonder dat daarbij wordt getoetst aan de
grondrechtelijke beperkingsclausules. 45
2.3.1.2 De reikwijdte van het privacyrecht
Reeds in 1890 werd geschreven over de betekenis van het recht op privacy. Het
werd omschreven als het recht om met rust gelaten te worden, een omschrijving
waarmee het recht op privacy sindsdien nog lange tijd min of meer werd
gelijkgesteld. 46 Pas eind jaren tachtig van de vorige eeuw kreeg Nederland een
grondwettelijke bepaling waarin het recht op privacy werd geregeld. 47 In de
42
Mensenrechtenverdragen geven niet altijd duidelijkheid over eventuele horizontale werking van hun
voorschriften. Soms kan dit uit de tekst van de bepalingen worden afgeleid, soms moet de vraag naar
de horizontale werking door het nationale recht worden beantwoord. De Nederlandse rechter is vrij in
zijn uitleg van de bepalingen van het EVRM en kan daaraan horizontale werking toekennen indien
dit hem de gewenste oplossing toeschijnt. De Nederlandse rechter is in het algemeen echter
terughoudend geweest bij het toekennen van horizontale werking aan (nationale en internationale)
grondrechten (Hartkamp 2000, p. 26-27).
43
HR 9 januari 1987, NJ 1987, 928, m. nt. van E.A. Alkema (Edamse bijstandsmoeder).
44
Deze vorm van doorwerking typeert Verhey als de ‘zuiver privaatrechtelijke rechtsvinding’ (Verhey
1992, p. 422 en 426-431).
45
Verhey 1992, p. 419-420. Vgl.: Van Dooren 1997, p. 127-132; Gerbranda & Kroes 1993, p. 137, p.
161. Verhey 1992, p. 422-432 maakt op het gebied van horizontale werking via de rechter
onderscheid tussen directe werking, indirecte werking en zuiver privaatrechtelijke rechtsvinding. De
directe werking komt overeen met niveau vijf van de door de regering gehanteerde glijdende schaal.
Met de indirecte werking wordt bedoeld dat het grondrecht niet direct wordt toegepast, maar wel een
inspiratiebron vormt voor de rechter en dus samen met andere overwegingen de rechterlijke
oordeelsvorming beïnvloeden (te vergelijken met de niveaus twee tot en met vier van voornoemde
glijdende schaal). Doorwerking in het kader van zuiver privaatrechtelijke rechtsvinding houdt in dat
de rechter niet naar de grondwettelijke bepaling verwijst, waardoor geen sprake is van zichtbare
doorwerking, maar wel de met het grondrecht corresponderende waarde – het recht op privacy – tot
zijn recht laat komen.
46
Samuel D. Warren en Louis D. Brandeis, ‘The right to privacy’, Harvard Law Review 15 december
1890. Buruma 2001, p. 33 e.v. Uitgebreid over dit recht in verband met ‘computerprivacy’ F.
Kuitenbrouwer, Het recht om met rust gelaten te worden. Over privacy, Amsterdam: Balans 1991.
Van der Heijden heeft het in dit verband over de paradox van privacy op de werkplek. Op het werk
wordt een werknemer juist niet met rust gelaten, maar hij wordt verwacht actief zijn deel van de
overeenkomst na te komen (Van der Heijden 1992, p. 14). De Vries 2000, p. 79 wijst er mijns inziens
terecht op dat deze zogenaamde paradox een farce is, aangezien het recht op privacy uiteraard geen
absoluut recht is, maar zeer flexibel is en in verschillende omstandigheden een wisselende inhoud en
betekenis kan krijgen. Het gaat er om dat de werknemer wel degelijk een beroep kan doen op het
recht op privacy, het heeft immers horizontale werking en het strekt zich uit tot de werkplek, maar
het heeft dan een defensieve werking: het stelt grenzen aan hetgeen de werknemer heeft te dulden
van de werkgever. Zie ook Verhulp 1999, p. 137; de Vries 2001, p. 39, 40; Terstegge & de Vries
1994, p. 7.
47
Blok 2002, p. 39.
18