Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

hoofdstuk 2). In 5.3.1.2 ga ik in op de Duitse ‘versie’ van de WBP: de
‘Bundesdatenschutzgestetz’. In 5.3.1.3 komt het ook in het Duitse recht
toepasselijke instemmingsrecht van de ondernemingsraad aan de orde. Tot slot
sta ik stil bij enkele bijzondere regels en bepalingen (5.3.1.4). In 5.3.2 ga ik in
op de toelaatbaarheid van het met deze opsporingsmethoden verkregen bewijs in
een arbeidsrechtelijke ontslagprocedure.
5.3.1 Normering
Alleerst wordt bezien welke regels de opsporingsbevoegdheid van de werkgever
in Duitsland normeren. Achtereenvolgens wordt stilgestaan bij het grondrechtelijke
‘Persönlichkeitsrecht’ (5.3.1.1), de ‘Bundesdatenschutzgesetz’ (5.3.1.2),
het instemmingsrecht van de ondernemingsraad (5.3.1.3) en tot slot bij een
aantal bijzondere regelingen en bepalingen (5.3.1.4).
5.3.1.1 Het ‘Persönlichkeitsrecht’
Zoals gezegd spelen de grondrechten in het Duitse arbeidsrecht een belangrijke
rol: de doorwerking vindt plaats via arbeidsrechtelijke regels in specifieke
wetsbepalingen, of via algemene bepalingen (‘Generalklauseln’) (indirecte
horizontale doorwerking). Dientengevolge behoort de werkgever bij de
opsporing van wangedrag de grondrechten van werknemers te respecteren. In
het bijzonder het in art. 1 GG en art. 2 GG opgenomen ‘Persönlichkeitsrecht’
biedt de werknemer bescherming tegen te vergaande opsporingsactiviteiten van
de werkgever. 134 Art 1 GG ziet op de onaantastbaarheid van de menselijke
waardigheid en art. 2 GG beschermt het recht op vrije ontplooiing van de
persoonlijkheid, het recht op leven en het recht op lichamelijke onschendbaarheid.
Daarnaast vloeit uit art. 2 Abs. 1 GG een grondrecht op informationele
zelfbeschikking voort. Dit is de bevoegdheid van het individu, in beginsel zelf te
beslissen wanneer en binnen welke grenzen persoonlijke feiten worden
geopenbaard. 135
Het ‘Persönlichkeitsrecht’ wordt als volgt omschreven: het recht op
respect, op onschendbaarheid van de persoon (in de sfeer van het individu), in
haar directe uitingen (in beeltenis, schrift en gesproken woord), in haar sociale
gelding (eerbied) en in haar directe leefomgeving (in de privésfeer). 136 Voorts is
134 Voorts is bij onderzoek naar telefoongesprekken en e-mails van werknemers art. 10 GG van belang.
Dit artikel omvat het recht op brief-, post- en telecommunicatiegeheim, maar omvat tevens moderne
vormen van communicatie, zoals fax-, e-mail en internetverkeer (Mengel 2004, p. 1445). Zie BverfG
9 oktober 2002, 1 BvR 1611/96.
135 BVerfG 9 oktober 2002, 1 BvR 1611/96 en 1 BvR 805/98; BverfG 15 december 1983, 1 BvR 209/83.
Zie ook BAG 29 juni 2004, 1 ABR 21/03; BAG 14 december 2004, 1 ABR 34/03. Zie ook Schaub,
Koch & Linck 2005, p. 1527-1528 en Uhmann 2002, p. 81: ‘die Befugnis, selbst zu bestimmen, ob es
allein dem Gesprächspartner oder auch Dritten oder sogar der Öffentlichkeit zugänglich sein soll.’
136 Het recht ten aanzien van beeld en gesproken woord beperkt zich niet tot de privé-sfeer en is derhalve
ook niet tot de eigen woning beperkt (BverfG 9 oktober 2002, 1 BvR 1611/96; BAG 29 juni 2004, 1
ABR 21/03). Het ‘Persönlichkeitsrecht’ is te vergelijken met art. 10 Gw en art. 11 Gw: het recht op
eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Het
‘Persönlichkeitsrecht’ lijkt daarentegen ruimer te zijn dan het recht op bescherming van de
279