Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ... Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

07.08.2013 Views

2. de werknemer kan op een andere plek binnen dezelfde vestiging of in een andere vestiging van het bedrijf te werk worden gesteld. 57 Bovendien dient ter beoordeling van de sociale rechtvaardigheid van een ontslag altijd een belangenafweging plaats te vinden. Dit geldt althans voor een ‘personen-’ en ‘verhaltensbedingt’ ontslag; bij een ‘betriebsbedingt’ ontslag is een belangenafweging uitgesloten. Voor een afweging van de werknemersbelangen is na het wegvallen van de arbeidsplaats en de onmogelijkheid van verdere tewerkstelling geen plaats meer. Verder is een ontslag sociaal ongerechtvaardigd indien het in strijd met het ‘ultima ratio’-beginsel is. Het ontslagrecht wordt namelijk door de gedachte beheerst, dat het ontslag een laatste redmiddel, ‘ultima ratio’, moet zijn. Uit het, nauw met het ‘Ultima ratio Prinzip’ samenhangende, evenredigheidsbeginsel vloeit volgens het BAG voort, dat de werkgever vooraf dient te toetsen of het ontslag kan worden voorkomen door het treffen van een andere, minder ingrijpende maatregel, zoals een waarschuwing of overplaatsing. Verder dient voor ieder ontslag te worden getoetst of het kan worden voorkomen, door de arbeidsovereenkomst onder andere arbeidsvoorwaarden voort te zetten. Tot slot wordt voor ieder ontslag een negatief vooruitzicht vereist (‘negative Zukunftsprognose’): er bestaat alleen een grond voor ontslag, indien van de werkgever, wegens te verwachten verstoring van de arbeidsverhouding, een voortzetting van de arbeidsovereenkomst niet kan worden gevergd. 58 De geldigheid van het ontslag wordt beoordeeld naar de omstandigheden zoals deze zich voordeden op het tijdstip van het ontslag. 59 De werkgever heeft de stelplicht en bewijslast van de ontslaggronden (§1 Abs. 2 S. 4 KSchG). 60 Indien de werknemer het ontslag sociaal ongerechtvaardigd acht, kan hij binnen een week bij de ondernemingsraad bezwaar indienen (§3 KschG). Bedoeling van de bezwaarprocedure is de, met de bedrijfsverhoudingen vertrouwde, ondernemingsraad tussen de werkgever en de werknemer te laten bemiddelen. 61 De werknemer dient zich binnen drie weken na het ontslag (de bemiddeling door de ondernemingsraad schort deze termijn niet op) bij het Arbeitsgericht op de 57 Zie bijvoorbeeld BAG 22 juli 1982, 2 AZ 30/81. 58 Zie bijvoorbeeld BAG 17 januari 1991, 2 AZR 375/90 en BAG 22 juli 1982, 2 AZR 30/81. Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1364-1365; Otto 1997, p. 143-146; Stahlhacke & Preis 1995, p. 271-272; Jacobs 1993, p. 115-116; Kuip 1993, p. 301-305. Tot slot dient, met name bij een ‘personenbedingt’ en bij een ‘verhaltensbedingt’ ontslag, een belangenafweging plaats te vinden en geldt in het Duiste ontslagrecht het ‘Prognoseprinzip’: de rechtmatigheid van het ontslag wordt beoordeeld aan de hand van de omstandigheden zoals die bekend zijn op het moment van het ontslag. Feiten die zich hebben voorgedaan na de ontslagaanzegging, kunnen de rechtmatigheid van het ontslag niet beïnvloeden (Stahlhacke & Preis 1995, p. 272-274). 59 Indien de werknemer bijvoorbeeld wordt ontslagen wegens vaak te laat komen, en blijkt achteraf ook nog van een diefstal, welke zich heeft voorgedaan voor de ontslagaanzegging, mag de werkgever deze diefstal ook aan het ontslag ten grondslag leggen (Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1365). 60 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1366. 61 Dit dient te worden onderscheiden van de plicht van de werknemer ex §102 BetrVG tot het horen van de ondernemingsraad bij een voorgenomen ontslag. Zie hierover 5.2.3.3 (Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1433-1434). 268

nietigheid van het ontslag te beroepen; doet hij dit niet, dan wordt het ontslag, van begin af aan, als rechtsgeldig beschouwd (§4 jo. §7 KSchG). 62 Een ‘personenbedingte Kündigung’ wordt gekenmerkt door het feit dat de werknemer, als gevolg van persoonlijke eigenschappen en vaardigheden, niet meer in staat is de verschuldigde arbeidsprestatie geheel, of gedeeltelijk te voldoen. 63 Hier vallen met name geestelijke en lichamelijke gebreken en ziekte onder, die de inzetbaarheid van de werknemer aanzienlijk beperken en afgenomen vaardigheden ten gevolge van een hoge leeftijd. Deze omstandigheden kunnen echter alleen dan een ‘personenbedingt’ ontslag sociaal rechtvaardigen, indien ze tevens tot een aanzienlijke verstoring van de financiële belangen en bedrijfsbelangen leiden. 64 Andere voorbeelden van ‘personenbedingte’ redenen zijn het ontbreken van de nodige kennis, intrekken van een vlieglicentie, alcohol- of drugsverslaving, detentie en bepaalde delicten. 65 Het meest voorkomende ‘personenbedingter’ ontslag is het ontslag wegens arbeidsongeschiktheid: het Duitse ontslagrecht kent geen ontslagverbod tijdens ziekte. 66 Wordt een werknemer wegens ‘personenbedingte’ redenen ontslagen, dan dient een zorgvuldige belangenafweging plaats te vinden. 67 Schuld is geen vereiste voor een ‘personenbedingt’ ontslag. 68 Het onderscheid met een ‘verhaltensbedingt’ ontslag is soms moeilijk te maken. In beginsel geldt het volgende: een ‘personenbedingte’ reden doet zich voor bij niet stuurbaar handelen van de werknemer, terwijl een ‘verhaltensbedingte’ reden berust op door de wil gestuurd gedrag van de werknemer. Kort gezegd kan het onderscheid als volgt worden aangegeven: een ‘verhaltensbedingte’ ontslaggrond doet zich voor indien de werknemer niet wil, een ‘personenbedingte’ ontslaggrond doet zich voor indien de werknemer niet kan. 69 Dientengevolge behoeft een ontslag wegens ‘personenbedingte’ redenen niet door een waarschuwing vooraf te worden gegaan: een waarschuwing heeft geen zin bij gedrag dat niet stuurbaar is. 70 Met een ‘verhaltensbedingte Kündigung’ kan de werkgever op het gedrag van de werknemer reageren. Onder ‘Verhalten’ wordt verstaan: ieder door de wil van de werknemer gestuurd handelen. 71 Als ontslaggrond komt zowel gedrag in aanmerking waarmee de hoofdverplichtingen uit de arbeidsovereenkomst worden geschonden, als gedrag dat inbreuk maakt op de 62 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1434-1449. 63 Stahlhacke & Preis 1995, p. 344. 64 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1367. 65 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1369-1377. 66 Otto 1997, p. 146-148; Stahlhacke & Preis 1995, p. 343 e.v.; Kuip 1993, p. 305-306; Jacobs 1993, p. 116-118. 67 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1368. 68 Kuip 1993, p. 306. 69 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1367, p. 1377. 70 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 522. Uitgebreid over de waarschuwing als vereiste voor een geldig ontslag Schaub, Koch & Linck 2005, p. 519-523. 71 Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1377. 269

nietigheid <strong>van</strong> het ontslag te beroepen; doet hij dit niet, dan wordt het ontslag,<br />

<strong>van</strong> begin af aan, als rechtsgeldig beschouwd (§4 jo. §7 KSchG). 62<br />

Een ‘personenbedingte Kündigung’ wordt gekenmerkt door het feit dat de<br />

werknemer, als gevolg <strong>van</strong> persoonlijke eigenschappen en vaardigheden, niet<br />

meer in staat is de verschuldigde arbeidsprestatie geheel, of gedeeltelijk te<br />

voldoen. 63 Hier vallen met name geestelijke en lichamelijke gebreken en ziekte<br />

onder, die de inzetbaarheid <strong>van</strong> de werknemer aanzienlijk beperken en<br />

afgenomen vaardigheden ten gevolge <strong>van</strong> een hoge leeftijd. Deze<br />

omstandigheden kunnen echter alleen dan een ‘personenbedingt’ ontslag sociaal<br />

rechtvaardigen, indien ze tevens tot een aanzienlijke verstoring <strong>van</strong> de financiële<br />

belangen en bedrijfsbelangen leiden. 64 Andere voorbeelden <strong>van</strong> ‘personenbedingte’<br />

redenen zijn het ontbreken <strong>van</strong> de nodige kennis, intrekken <strong>van</strong> een<br />

vlieglicentie, alcohol- of drugsverslaving, detentie en bepaalde delicten. 65 Het<br />

meest voorkomende ‘personenbedingter’ ontslag is het ontslag wegens<br />

arbeidsongeschiktheid: het Duitse ontslagrecht kent geen ontslagverbod tijdens<br />

ziekte. 66 Wordt een werknemer wegens ‘personenbedingte’ redenen ontslagen,<br />

dan dient een zorgvuldige belangenafweging plaats te vinden. 67 Schuld is geen<br />

vereiste voor een ‘personenbedingt’ ontslag. 68 Het onderscheid met een<br />

‘verhaltensbedingt’ ontslag is soms moeilijk te maken. In beginsel geldt het<br />

volgende: een ‘personenbedingte’ reden doet zich voor bij niet stuurbaar<br />

handelen <strong>van</strong> de werknemer, terwijl een ‘verhaltensbedingte’ reden berust op<br />

door de wil gestuurd gedrag <strong>van</strong> de werknemer. Kort gezegd kan het<br />

onderscheid als volgt worden aangegeven: een ‘verhaltensbedingte’ ontslaggrond<br />

doet zich voor indien de werknemer niet wil, een ‘personenbedingte’<br />

ontslaggrond doet zich voor indien de werknemer niet kan. 69 Dientengevolge<br />

behoeft een ontslag wegens ‘personenbedingte’ redenen niet door een<br />

waarschuwing vooraf te worden gegaan: een waarschuwing heeft geen zin bij<br />

gedrag dat niet stuurbaar is. 70<br />

Met een ‘verhaltensbedingte Kündigung’ kan de werkgever op het gedrag<br />

<strong>van</strong> de werknemer reageren. Onder ‘Verhalten’ wordt verstaan: ieder door de<br />

wil <strong>van</strong> de werknemer gestuurd handelen. 71 Als ontslaggrond komt zowel<br />

gedrag in aanmerking waarmee de hoofdverplichtingen uit de arbeidsovereenkomst<br />

worden geschonden, als gedrag dat inbreuk maakt op de<br />

62<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1434-1449.<br />

63<br />

Stahlhacke & Preis 1995, p. 344.<br />

64<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1367.<br />

65<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1369-1377.<br />

66<br />

Otto 1997, p. 146-148; Stahlhacke & Preis 1995, p. 343 e.v.; Kuip 1993, p. 305-306; Jacobs 1993, p.<br />

116-118.<br />

67<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1368.<br />

68<br />

Kuip 1993, p. 306.<br />

69<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1367, p. 1377.<br />

70<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 522. Uitgebreid over de waarschuwing als vereiste voor een geldig<br />

ontslag Schaub, Koch & Linck 2005, p. 519-523.<br />

71<br />

Schaub, Koch & Linck 2005, p. 1377.<br />

269

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!