Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

5.2.1 Enkele bijzonderheden van het Duitse arbeidsrecht
De bijzondere, zelfstandige positie van het arbeidsrecht in Duitsland uit zich niet
alleen in de bijzondere arbeidsrechtelijke wetten en andere arbeidsrechtelijke
regelingen, maar ook in de rechtsprekende instanties; Duitsland kent een
structuur van speciale rechtbanken voor arbeidszaken. 8 Deze ‘Arbeitsgerichtsbarkeit’
vindt zijn regeling in de ‘Arbeitsgerichtsgesetz’ (ArbGG). De rechtspraak
in arbeidszaken vindt plaats in drie instanties: het Arbeitsgericht 9 (eerste
aanleg), het Landesarbeitsgericht 10 (LAG) (hoger beroep) en het Bundesarbeitsgericht
(BAG) (indien mogelijk revisie). 11 Niet alleen de individuele
werkgever en werknemer, maar ook de collectieve contractspartijen kunnen hun
geschil voorleggen aan een arbeidsrechtbank (§2 Abs. 1 ArbGG). 12
Het Duitse (arbeids)recht wordt sterk door het constitutionele recht, met
name de grondrechten, beïnvloed. Dit uit zich onder meer in het bestaan van het
‘Bundesverfassungsgericht’ (BverfG). Indien men meent dat een uitspraak van
het BAG, of zelfs een wet in strijd met de Grondwet is, kan deze uitspraak of
wet, ter toetsing, aan het BVerfG worden voorgelegd. Achtergrond van deze
ontwikkeling is de Tweede Wereldoorlog: een uitgebreid stelsel van ‘checks and
balances’ moet er voor zorgen dat alle organen elkaar in evenwicht houden, en
dat een concentratie van macht wordt voorkomen. 13 Met name het arbeidsrecht
is sterk door de grondrechten beïnvloed. 14 Naast de zogenaamde ‘Tarifautonomie’
(de regering bemoeit zich niet direct met de loonvorming) uit zich
dit op arbeidsrechtelijk gebied in de medezeggenschap op het niveau van de
toporganen in de onderneming. 15 De aandacht voor grondrechten heeft voorts
8 Bijzonder aan deze rechtbanken is dat ze niet alleen bestaan uit beroepsrechters, maar ook uit
zogenaamde ‘Ehrenamtliche Richter’ (lekenrechters). Deze bestaan uit een vertegenwoordiger van
werkgeverszijde en een vertegenwoordiger van werknemerszijde (Otto 19997, p. 29-30; Jacobs 1993,
p. 138).
9 Vergelijkbaar met de Nederlandse kantonrechter.
10 Duitsland is een federale staat en bestaat uit 16 ‘Länder’, met ieder hun eigen
‘Landesarbeitsgerichte’.
11 Indien men meent dat de uitspraak van het BAG in strijd met de Grondwet is, is eventueel beroep bij
het Bundesverfassungsgericht (BverfG) mogelijk.
12 Jacobs 1993, p. 138-140; Sauveplanne 1981, p. 73-81.
13 Jacobs 1993, p. 16.
14 Gamillscheg 1989, p. 15-16.
15 Schaub, Koch & Kinck 2005, p. 6-7; Jacobs 1993, p. 16, p. 21 en p. 181-184; Otto 1997, p. 279-280
en p. 299 e.v. Het Duitse medezeggenschapsrecht is ouder en, als gevolg van de Tweede
Wereldoorlog, ook verder ontwikkeld. In het Duitse recht wordt onderscheid gemaakt tussen
‘Betriebsverfasssung’ en ‘Unternehmensverfassung’. Het onderscheid hangt samen met het
onderscheid tussen de onderneming (‘Unternehmen’) als rechtspersoon, die in het rechtsverkeer
optreedt, en het bedrijf (‘Betrieb’) als de organisatorische eenheid, bestaande uit personen en zaken.
Tot het ‘Unternehmensverfassungsrecht’ behoren de bepalingen over inspraak van werknemers op
economisch niveau en over deelname van werknemers in de hoogste organen van de onderneming.
Het ‘Unternehmensverfassungsrecht’ is geregeld in vier verschillende regelingen, waaronder de
‘Drittelbeteiligungsgesetz’ en de ‘Mitbestimmungsgesetz’ (Schaub, Koch & Linck 2005, p. 2016 en
p. 2087-2097). Het ‘Betriebsverfassungsrecht’ is vergelijkbaar met het Nederlandse
medezeggenschaprecht en is geregeld in de ‘Betriebsverfassungsgesetz’ (Schaub, Koch & Linck
2005, p. 2015. Zie ook Otto 1997, p. 279-305). Zie over het ‘Betriebsverfassungsrecht’ 5.2.3.
Daarnaast kan nog het ‘Personalvertretungsrecht’ worden onderscheiden. Dit ziet op de
261