Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

deze gelijkenis nog groter: evenals in de relatie ‘overheid-burger’, is in de relatie
‘werkgever-werknemer’ sprake van een meerdere die, ter naleving van de
geldende gedragsregels, de ondergeschikte kan ‘straffen’. Bovendien kunnen
ook de door de werkgever op te leggen straffen voor de betrokken werknemer
zeer ingrijpend en diffamerend zijn (zie ook 3.5.2.2). Ik ben dan ook van mening
dat (ook) in het arbeidsrecht sprake zou moeten zijn van uitgebreide en uniforme
arbeidstuchtrechtelijke regelgeving. Behalve de bevoegdheden van de werkgever,
kunnen hierin de criteria en de grenzen voor de uitoefening van die
bevoegdheid worden aangegeven. Legaliteit leidt dan tot legitimiteit. Dit waarborgt
de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid van de werknemers. 206 Overigens,
waarom zouden binnen een bedrijf geheel andere criteria van toepassing moeten
zijn als het gaat om de rechtspositie van een werknemer, dan voor de
rechtspositie van die werknemer als staatsburger? In dit verband wordt wel
gewaarschuwd voor een te technisch-economische beschouwing van de
onderneming, waarbij vraagstukken van legitimiteit en rechtvaardigheid uit het
gezichtsveld verdwijnen. 207 De eenzijdige bevoegdheid van een orgaan met een
machtspositie (de werkgever), tot het opleggen van een straf aan een juridisch
ondergeschikt en economisch afhankelijk persoon (de werknemer), dient ten
allen tijde te worden omkleed met waarborgen van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.
Kort gezegd, uitbreiding van de arbeidstuchtrechtelijke regelgeving is,
gelet op de huidige gebrekkige rechtsbescherming van werknemers en de
gelijkenis tussen de relaties ‘overheid-burger’ en ‘werkgever-werknemer’,
gewenst.
4.6.2 Uitbreiding van de regelgeving
Voorgaande conclusie betekent niet per definitie dat moet worden gestreefd naar
het ‘een op een’ overnemen van de in 4.5 besproken rechtstatelijke waarborgen.
208 Het beginsel van de onafhankelijke rechterlijke macht heeft
bijvoorbeeld al gelding; een werknemer heeft op grond van art. 6 lid 1 EVRM
altijd het recht op toegang tot een onafhankelijke rechter. 209 De rechtsstatelijke
206
Extra argument voor uniforme regeling van het arbeidstuchtrecht is de situatie in het nauw met het
arbeidsrecht verbonden ambtenarentuchtrecht (zie vorige noot). Bovendien is ook in het
ambtenarentuchtrecht het legaliteitsbeginsel erkend. Volgens vaste jurisprudentie van de CRvB kan
een maatregel of straf niet worden opgelegd zonder een grondslag in een (wettelijke) regeling: ‘Naar
het oordeel van de Raad verzet de rechtszekerheid zich ertegen dat voor een op zichzelf strafwaardige
gedraging een straf wordt opgelegd die ten tijde van dat vergrijp nog niet op die gedraging was
gesteld.’ (CRvB 1 november 2001, TAR 2002, 25; Verhulp e.a. 2005, p. 137).
207
Heerma van Voss 1999, p. 39; De Kluiver 1992, p. 343.
208
Zondag 2003a, p. 56.
209
Een werknemer kan in de context van het arbeidstuchtrecht daarentegen geen verdere rechten aan art.
6 lid 1 EVRM ontlenen: het opleggen van een sanctie door de werkgever valt niet onder de
vaststelling van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen door een gerecht dat bij de wet is ingesteld.
Voor de analoge toepassing van art. 6 lid 2 en 3 EVRM op grond van rechtspraak over het ‘criminal
charge’-begrip zie 3.5.2.3 (zie bijvoorbeeld G.J. Wiarda, ‘De waarborgen van artikel 6 van het
Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden
tegenover het onderwerp van deze feestbundel’, in: H.J. Snijders e.a.(red.), Overheidsrechter
236