Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

fundament, dan kan hij in het vaarwater van de wetgever komen. In de praktijk
blijkt evenwel dat het niet zo eenvoudig is vast te stellen welke inhoud een
strafbepaling precies heeft. De rechter is gedwongen over te gaan tot interpretatie.
Hierbij zijn van belang de taalkundige inhoud, de plaats van de
bepaling in de wet en de bedoeling van de wetgever. Over de mate van vrijheid
die aan de rechter wordt overgelaten ter vaststelling van de inhoud van een
strafbepaling, worden verschillende opvattingen gehuldigd. 200 De Hoge Raad
heeft enkele arresten gewezen, die moeilijk anders kunnen worden gekwalificeerd
dan als analogie. Voorbeeld hiervan is een uitspraak uit 1928 waarin de
Hoge Raad het ‘hinderlijk voor iemand uit blijven gaan’ kwalificeerde als het
‘op hinderlijke wijze blijven volgen’ (art. 426bis Sr). 201 Dat de toepassing van
het verbod van analogie tegen ons rechtsgevoel in kan druisen, blijkt uit een
zaak die in 1989 voor ons hoogste rechtscollege diende. Het betrof een zaak
over een chauffeur van geestelijk gehandicapten, die ontucht had gepleegd met
een ernstig geestelijk gehandicapte vrouw. 202 Het OM trachtte strafrechtelijke
bescherming van de geestelijk gehandicapte te construeren via een op art. 247 Sr
gebaseerde tenlastelegging. Hiertoe diende de term ‘onmacht’ 203 een ruimere
betekenis te krijgen. Behalve zuiver fysieke onmacht moest de term ‘onmacht’
in het bijzonder ook vormen van geestelijke onmacht gaan omvatten. Het Hof
ging hierin mee en kwam tot een veroordeling. De Hoge Raad overwoog evenwel
als volgt:
6.2 Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de art. 243 en 247 Sr,
waarbij uit het oorspronkelijk ontwerp voor die bepalingen het woord
‘krankzinnig’ is verwijderd, volgt dat de wetgever met de in deze bepalingen
voorkomende term ‘onmacht’ slechts het oog heeft gehad op een toestand van
fysieke weerloosheid die zijn oorzaak vindt in een bij het slachtoffer zelf
bestaand lichamelijk onvermogen tot handelen.
6.3 Gelet op het in art. 1 eerste lid Sr neergelegde beginsel staat het de rechter
derhalve niet vrij, aan die term een ruimere betekenis te geven in dier voege
dat onder de delictsomschrijving van art. 247 Sr tevens worden gebracht
gedragingen tegen personen die wegens geestelijke weerloosheid buiten staat
zijn om ten aanzien van sexuele handelingen als daar bedoeld adequaat hun
wil te bepalen en te uiten.’ 204
200
B. de Wilde, ‘Geoorloofde interpretatie of schending van het legaliteitsbeginsel?’, DD 2001-10, p.
1160-1168. Vgl. M.A. Loth, ‘Verloren zekerheid? Over vertrouwen en rechtszekerheid in het
strafrecht’, P.A.M, Mevis, ‘Introductie: de betekenis van het legaliteistbeginsel in de
rechtsontwikkeling naar een eigentijds strafrecht’ en K. Rozemond, ‘Waar ligt de grens van het
legaliteitsbeginsel?’, in: Bogert en Kooijmans 2000.
201
HR 23 januari 1928, NJ 1928, 363. Een ander voorbeeld vinden we bijvoorbeeld in HR 21 juni 1943,
NJ 1943, 655, waarin ‘geitebokken’ ook werden gekwalificeerd als ‘geiten’. Vgl. HR 6 februari
2001, NJ 2001, 498, m. nt. Mevis; HR 24 maart 1998, NJ 1998, 533; HR 29 november 1994, NJ
1995, 292.
202
De vrouw functioneerde op het niveau van een 6 of 7-jarige en kon nauwelijks praten.
203
De term wordt na verwijdering van de term ‘krankzinnigen’ uit de wettelijke bepaling, slechts als
fysieke onmacht opgevat.
204
HR 28 februari 1989, NJ 1989, 658 (m. nt. ’t H.).
234